مصلای پیامبر(ص)

مصلای پیامبر(ص) مکان باز و بدون ساختمانی در غرب مسجدالنبی بود که رسول‌الله نمازهای عید را در آنجا برپا می‌کرد. این مکان که محل بارانداز شتران کاروان‌ها و بازار مدینه بود، مناخه نام داشت که بعدها به آن میدان مصلی هم می‌گفتند.

مصلی رسول‌الله

اطلاعات اوليه
مکان	مناخه در غرب مسجدالنبی در شهر مدینه
مسیریابی در حال بارگیری نقشه... {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"300px","height":"250px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"copycoords":false,"static":false,"zoom":13,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"image layers":[],"overlays":[],"resizable":false,"fullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"cluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","clicktarget":"https://www.google.com/maps/search/?api=1\u0026query=24.465864450446933,39.60695433493071","imageLayers":[],"locations":[{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u0645\u0635\u0644\u06cc \u0631\u0633\u0648\u0644\u200c\u0627\u0644\u0644\u0647\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":"\u0645\u0635\u0644\u06cc \u0631\u0633\u0648\u0644\u200c\u0627\u0644\u0644\u0647\n","link":"","lat":24.465864450446933,"lon":39.60695433493071,"icon":""}],"imageoverlays":null}

در این مکان سه مسجد ساخته شد: مسجد غمامه (یا مسجد مصلی)، مسجد علی بن ابیطالب و مسجد ابوبکر. گزارش شده که پیامبر(ص) نمازهای عید قربان و عید فطر و نماز باران و نیز برخی نمازهای دیگر را از جمله نماز میت بر نجاشی پادشاه حبشه در مصلی برپا کرد.

مکان مصلی

مصلای پیامبر(ص) در مدینه، زمین باز و بدون ساختمانی بود در غرب مسجدالنبی. به این منطقه مناخه می‌گفتند که بارانداز شتران و محل برگزاری بازار مدینه بود. به این زمین همچنین میدان مصلی گفته شده است.

نمازگاه‌های پیامبر در مناخه

در منابع به مکان‌هایی در مناخه اشاره شده است که پیامبر در آن‌ها نماز عید برپا کرده است. باید در نظر داشت که مکان‌هایی که در این روایات محل نماز پیامبر بر اساس آنها نشانه‌گذاری شده است در زمان پیامبر وجود نداشته‌اند و بعدا ساخته‌ شده‌اند. بنابر روایاتی که که ابن شبه نقل کرده است، پیامبر در نقاط زیر (که همگی در مناخه است) نماز عید برپا کرد:

• نزدیکی دارالشفاء
• در حارة الدوس
• در خانه حکیم بن عداء
• در سکونتگاه آل درة
• در خانه کثیر بن الصلت
• در کنار سنگهایی که عند الحناطین
• در قلعه بنی زریق

مسجدهای مصلی در مناخه

مسجدهای مصلی در مناخه در زمان رسول الله و خلفا ساخته نشده بود. نخستین بار این مسجدها در عهد امارت عمر بن عبدالعزیز (حاکم مدینه) ساخته شد. در زمان او بسیاری از نمازگاه‌های پیامبر تبدیل به مسجد شد. مسجدهای کهنی که در منطقه مصلا ساخته‌ شدند شامل سه مسجد غمامه، مسجد علی بن ابی‌طالب و مسجد ابوبکر اند. در قرن نهم همچنین در همان محدوده مسجدی به نام عمر بن خطاب نیز ساخته شد. و در سده پانزدهم قمری نیز یک مسجد دیگر در مصلی به نام مسجد عثمان ساخته شد.برخی پژوهشگران مسجد قشله و مسجد بلال در مناخه را نیز از مسجدهای مصلای پیامبر در مناخه دانسته اند.

مسجد غمامه

نوشتار اصلی: مسجد غمامه

مسجد مصلی یا غمامه در جایی ساخته شده است که پیامبر(ص) در سال‌های آخر حیاتش در آنجا نماز می‌خواند.

مسجد ابوبکر

نوشتار اصلی: مسجد ابوبکر

ابوبکر در زمان خلافتش در جایی از مناخه نماز عید خواند و بعدا در جای آن مسجد ابوبکر ساخته شد.

مسجد علی بن ابیطالب(ع)

نوشتار اصلی: مسجد امام علی (مناخه)

علی بن ابی‌طالب(ع) نیز در محلی از این مصلی نماز عید برپا کرد که به بعدا در جایش مسجدی به نام آن حضرت ساخته شد.

نقشه موقعیت مکانی مسجدهای مصلی

تصویر زیر فاصله مسجدهای مصلی را تا یکی از گوشه‌های ساختمان فعلی مسجدالنبی نشان می‌دهد.

نمازهای پیامبر در مصلی

روایت شده که رسول الله در روز عید فطر و روز عید قربان به مصلی می‌رفت و نخست نماز می‌خواند و سپس در برابر مردم می‌ایستاد و در حالی که مردم در صف نماز نشسته بودند برای آنان سخن می‌گفت. در گزارشی چنین آمده که پیامبر یک بار نماز صبح را در مسجد خود خواند سپس به مصلی رفت و در آنجا نشست و با مردم سخن گفت و بعد از بالا آمدن آفتاب نماز خواند و سپس سخنرانی کرد. گزارش شده که پیامبر نخستین بار در سال دوم در مصلی نماز خواند.

نیزه‌

همچنین روایت شده در روز عید پیشاپیش پیامبر عصایی بلند (نیزه) حمل می‌کردند و در هنگام نماز این عصا را در زمین فرو می‌کردند و پیامبر رو به این عصا نماز می‌خواند.گفته شده که این نیزه را نجاشی به پیامبر اهدا کرده بود.

راه رفت و آمد پیامبر به مصلی

در مجموعه‌ای از روایاتی که ابن شبه در کتابش نقل کرده تاکید شده که پیامبر در روز عید از راهی به مصلی می‌رفت و از راهی دیگر باز می‌گشت.

نماز باران

روایت شده که یک بار پیامبر در مکانی به نام زوراء، که در میدان مصلی (مناخه) قرار داشت، نماز طلب باران (استسقاء) برپا کرد.

نماز بر نجاشی

گزارش شده که بعد از درگذشت نجاشی، پادشاه حبشه، پیامبر از دور برایش در مصلی نماز خواند.

دعا

همچنین روایت شده که وقتی پیامبر از سفر می‌آمد و از مصلی می‌گذشت در مصلی رو به قبله می‌ایستاد و دعا می‌کرد.

منبر مصلی

مصلای پیامبر(ص) در زمان آن حضرت و تا زمان مروان بن حکم منبری نداشت. گزارش شده که پیامبر بعد از برپایی نماز مقابل نمازگزاران می‌ایستاد و برایشان سخنرانی می‌کرد. اما در زمان مروان بن حکم منبری در مکان مصلی گذاشتند و مروان پیش از آنکه نماز بخواند خطبه خواند چون برآن بود که بعد از نماز کسی برای شنیدن سخنانش نخواهد نشست.برخی روایات نیز استفاده از منبر و خواندن خطبه پیش از نماز را به عثمان بن عفان منسوب کرده اند.

منابع

• تاریخ مدینه المنوره،
• المساجد الاثریه فی المدینه النبویه، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، ناشر: مولف
• وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان،۲۰۰۱م.