التحلیق الی البیت العتیق (کتاب)
گزارش سفر حج عبدالهادی تازی، نویسنده و دیپلمات مغربی، به سال 1378ق./1959م. همراه با هیئت سیاسی و فرهنگی کشور مغرب به حج است. گزارش‌های نویسنده از دیدارهایش با چهره‌های فرهنگی و برخی مسؤولان حجاز و نیز شرح گروه‌های حج‌‌گزار، بخشی از تاریخ اجتماعی مکه در دوران معاصر را بازتاب می‌دهد. عبدالهادی تازی زبان‌شناس و تاریخ‌دان مراکشی است که در کشورهای ایران، عراق و لیبی مدتی بعنوان سفیر فعالیت داشته است. از وی دست‌کم یکصد اثر چاپ شده است. از مهم‌ترین آثار او، تاریخ معاصر ایران، روابط ایران و مغرب و تصحیحی بر سفرنامه ابن‌بطوطه و التحلیق الی البیت العتیق است.
 | |
| پدید آورندگان | |
|---|---|
| نویسنده | عبدالهادی تازی |
| محتوا | |
| موضوع | سفرنامه حج |
| زبان | عربی |
| نشر | |
| تعداد صفحات | 144 |
| ناشر | دارالملک عبدالعزیز |
| محل نشر | ریاض |
| تاریخ نشر | 1422ق |
زندگینامه مؤلف
عبدالهادی تازی به سال 1339ق./1921م. در شهر فاس کشور مغرب زاده شد. دوره ابتدایی و دبیرستان را در آن شهر به پایان برد و تحصیلات خود را در دانشگاه‌های قرویین، محمد الخامس و اسکندریه تا درجه دکتری در رشته ادبیات به سال 1399ق./1971م. ادامه داد. او عضو بسیاری از گروه‌ها و انجمن‌های بین المللی علمی و فرهنگی مانند انجمن ادبیات عرب در قاهره و شورای مؤسسان آکادمی کشور مغرب بود. وی به سیاست دلبستگی داشت و سال‌های بسیار به عنوان سفیر کشورش در کشورهایی چون عراق و لیبی و ایران خدمت کرد.
آثار عبدالهادی
از او آثاری پرشمار در تاریخ، تصحیح متون و علوم سیاسی، از جمله دو کتاب در باره تاریخ معاصر ایران و روابط ایران و مغرب، بر جای مانده است. [۱] از آثار او در موضوع حج می‌توان به کتاب رحلة الرحلات (ریاض، 2005م.) اشاره کرد که گزارشی مشروح از صد سفرنامه حج نویسندگان سرزمین‌های مغرب تمدن اسلامی، خواه نسخه خطی و خواه کتاب‌های چاپی، است. وی همچنین تصحیحی از سفرنامه ابن‌بطوطه در چهار جلد (فاس، 1995م.) به دست داده است.
عبدالهادی در عربستان
عبدالهادی تازی به سال 1378ق./1959م. در سمت رئیس بخش فرهنگی وزارت تربیت مغرب همراه با هیئتی رسمی روانه حج شد. این هیئت هر سال از این کشور همراه با صره مغربی شامل هدایایی برای حرمین و نامه‌ای خطاب به پادشاه عربستان بود، به حج می‌رفت. [۲]
گزارش محتوا
التحلیق الی البیت العتیق (پرواز به سوی بیت عتیق) بر پایه یادداشت‌های سفر، چهل سال پس از سفر حج نگاشته شده است. [۳] او افزون بر ارائه گزارشی از زیارت مکه و گزاردن مناسک حج، [۴] زیارت مدینه، [۵] و بیان گوشه‌ای از احوال روحانی خود [۶] به شرح دیدارهایش با چهره‌های مهم فرهنگی برخی کشورها و ثبت رفتار حج‌‌گزاران و زائران کشورهای گوناگون پرداخته است. [۷] تازی در جده و مدینه و مکه، با چهره‌های فرهنگی و مذهبی و علمی مانند شیخ عبدالقدوس انصاری رئیس مجله منهل [۸] ، محمد صفوت رئیس دانشگاه مصر [۹] ، احمد حسن نماینده اندونزیایی‌های مقیم مکه، [۱۰] و محمود حریری از کارمندان وزارت کشور عربستان و عضو هیئت گسترش حرم [۱۱] دیدار کرده است. موضوع گفت‌وگو در این دیدارها بیشتر رویدادهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کشورهای گوناگون و مسائل مربوط به حج بوده است. [۱۲] او در جده به دیدار ولیعهد [۱۳] و امیر فهد وزیر معارف عربستان[۱۴] و در مکه همراه بزرگان دیگر کشورها به دیدار ملک سعود پادشاه عربستان رفته و سخنرانی او را به طور کامل در کتاب خود آورده است. [۱۵]
ویژگی‌های کتاب
تازی در گزارش سفر به مکه، در شرح اعمال و مناسک به یادکرد اعمال بسنده کرده [۱۶] و در میان آن‌ها از رفتار مردم و امکانات رفاهی مانند آمبولانس‌ها و خدمات درمانی و بهداشتی سخن گفته است. [۱۷] آداب و رسم‌های مردم مغرب و دیگر کشورها در سفر حج، از دیگر موضوعات کتاب او است. [۱۸]
اختلاف ساعت و تقویم کشور عربستان با دیگر کشورها در آن هنگام برای تازی گیرا و در همان حال، گیج کننده بوده؛ زیرا ساعت کشور عربستان تابع ساعت جهانی گرینویچ نبوده و به همین سبب، او تاریخ و وقت کشور مغرب را ملاک یادداشت‌های خود قرار داده است. [۱۹]
به دلیل جایگاه سیاسی و موقعیت ویژه هیئت مغربی، تازی در مدینه توانسته است درون روضه پیامبر (ص) را زیارت کند و در آن جا نماز گزارد [۲۰] و در مکه نیز در مراسم شست‌وشوی کعبه شرکت کند. [۲۱] او در مدینه و مکه به عنوان یکی از اعضای این هیئت، به تقسیم هدایا میان خانواده‌هایی که هر سال از پادشاه مغرب صله دریافت می‌کردند، پرداخته است. [۲۲]
کتاب به سال 1422ق. در انتشارات دارالملک عبدالعزیز در ریاض در 144 صفحه وزیری به چاپ رسیده است.
پانویس
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص125-132
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص9-14
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص11
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص58، 72، 78-89
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص35-49
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص50-51
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص38
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص30
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص45
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص60
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص98
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص31-32
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص28
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص34
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص63-70
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص57-60
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص78-81
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص21، 24
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص28
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص49-51
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص72-74
- ↑ التحلیق الی البیت العتیق، ص38، 75
منابع
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل التحلیق الی البیت العتیق.
- رحلة ابن‌بطوطه : ابن بطوطه (م. 779ق.) ، به کوشش التازی، الرباط، المملکة المغربیه، 1417ق.