شکار (فتاوای مراجع)

فتوای مراجع درباره شکار برگرفته از مناسک حج، ص 166 برای آشنایی بیشتر با این مفهوم فقهی این مقاله را بخوانید← شکار
محرمات احرام: اول: شکار صحرايي که وحشي باشد، مگر در صورتي که ترس داشته باشد از آزار آن^{[م304 ۱]} مسئله:304 امام خمینی(ره): خوردن گوشت شکار بر محرم حرام است؛ چه خودش شکار کند يا غير خودش، چه مُحرم شکار کند يا غير مُحرم^{[م304 ۲]}
مراجع دیگر: ↑ . آية الله سيستاني: حيواني که در اصل وحشي باشد، هرچند بالعرض اهلي شده باشد و فرقي نمي‌کند که حلال‌گوشت باشد يا حرام‌گوشت و علاوه بر شکار کردن، کشتن و مجروح ساختن بلکه هرگونه ايذاي آن حرام است. ↑ . آية الله سبحاني: اگر محرمي شکار را سر ببرد بر محرم و غير محرم خوردن آن حرام است ولي اگر با تير يا سگ‌هاي شکاري در غير حرم شکار کند خوردن آن بر محرم حرام است ولي بر غير محرم حرام نمی‌باشد. آية الله سيستاني: حتي اگر غير محرم آن را در غير حرم شکار کرده باشد. آية الله مکارم: خواه قبل از احرام خودش شکار کرده باشد يا نه.
مسئله:305 امام خمینی(ره): نشان دادن شکار به شکارچي حرام است و همين طور اعانت او به هر نحوي حرام است.
مسئله:م306 امام خمینی(ره): اگر مُحرمي صيد را ذبح کند در حکم ميته خواهد بود بنا بر مشهور و به احتياط واجب هم درباره مُحرم و هم مُحِل^{[م306 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ . آية الله تبريزى، آية الله خويي: صيدي را که محرم ذبح کرده بر محرم و محل حرام است. آية الله سبحاني: به ذيل مسئله قبلي مراجعه شود. آية الله سيستاني: اگر محرم در بيرون حرم صيد را با شکار کردن يا پس از آن کشته باشد، بنا بر احتياط خوردن آن گوشت بر مُحلّ نيز حرام است و همچنين حرام است بر مُحل صيدي که آن را محل يا محرم در حرم شکار يا ذبح کرده باشد. آية الله صافي، آية الله گلپايگاني: اگر محرم صيدي را شکار کند و يا آن را ذبح کند ميته خواهد بود، پس بر محرم و غير محرم حرام است خوردن آن، بلکه نماز خواندن در پوست آن نيز جايز نيست. آية الله فاضل: اگر محرمي صيد را ذبح کند، از نظر خوردن در حکم ميته خواهد بود، در صورتي که ذبح يعني بريدن رگ‌هاي چهارگانه، به دست محرم باشد اما چنانچه با پرتاب تير صيد کرده باشد، به احتياط واجب در حکم ميته است. بدون فرق بين آنکه محرم از آن استفاده نمايد يا مُحل.
مسئله:307 امام خمینی(ره): شکار دريايي مانع ندارد و آن حيواني است که تخم و جوجه، هر دو را در دريا کند^{[م307 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ . آيات عظام تبريزي، سيستاني، گلپايگاني: حيوان دريايي آن است که فقط در آب زندگي کند. آية الله زنجاني، آية الله نوري: و در آن هم زندگي کند. آية الله سبحاني: مقصود از آن حيواني است که زير آب زندگي ميکند بنابراين پرندگان دريايي که گاهي در آب و گاهي در خشکي زندگي ميکنند از گروه حيوانات دريايي به شمار نمي‌آيند. آية الله فاضل: زندگي او در دريا باشد به نظر عرف. آية الله مکارم: و زندگي در دريا کند بنا بر احتياط واجب.
مسئله:308 امام خمینی(ره): ذبح و خوردن حيوانات اهلي، مثل مرغ خانگي و گاو و گوسفند و شتر مانع ندارد.
مسئله: 309 امام خمینی(ره): پرندگان،^{[م309 ۱]} جزو شکار صحرايي مي‌باشند و ملخ نيز در حکم شکار صحرايي است^{[م309 ۲]}
مراجع دیگر: ↑ آية الله سبحاني: پرندگان وحشي. ↑ آية الله سبحاني: محرم نبايد به قصد کشتن پا روي ملخ بگذارد و در راه رفتن مواظب باشد حتي‌ الامکان پا روي آنها نگذارد مگر اينکه (به واسطهي زياد بودن ملخ در سطح شهر) اين کار موجب اختلال در حرکت شود و حرجي گردد، در اين صورت کفاره ندارد ولي اگر بي‌مبالاتي و سهلانگاري نمود براي کشتن به تعداد انگشتان دست مقداري آرد گندم و اگر زياد بود يک گوسفند کفاره بدهد.
مسئله 310 امام خمینی(ره): احتياط واجب آن است که زنبور را نکشد، اگر قصد اذيت او را نداشته باشد^{[م310 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آية الله بهجت، آية الله زنجاني: در اين صورت نبايد بکشد. آية الله تبريزى، آية الله خويي: کشتن عمدي زنبور مقداري طعام کفاره دارد و در صورتي که کشتن به جهت دفع اذيت باشد کفاره ندارد. آية الله سبحاني: کشتن زنبوري که احتمال دارد به انسان آسيب برساند اشکال ندارد و در غير اين صورت حرام است و در هر حال (چه قصد اذيت داشته يا نداشته) کفاره دارد و کفاره آن دادن مقداري آرد گندم به فقير است؛ ولي کشتن حيواناتي مانند مار و مورچه و موش و رتيل و عنکبوت و انواع سوسک‌ها و جيرجيرک‌ها و امثال اينها از محرمات احرام حساب نمي‌شود. ليکن اگر محرم از ناحيه آنها اذيتي نمي‌شود نبايد آنها را بکشد و يا به آنها اذيت برساند و چنانچه اين کار را انجام داد استغفار کند. آية الله سيستاني: نظر ايشان در مسئله 313 خواهد آمد. آية الله صافي، آية الله گلپايگاني: متعرض حکم مسئله نشده‌اند. آية الله فاضل: زنبور عسل باشد يا زنبورهاي ديگر.
مسئله: 311 امام خمینی(ره): نگاه داشتن صيد حرام است، اگرچه خودش مالک آن باشد^{[م311 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آية الله سبحاني، آية الله سيستاني: چه خودش آن را شکار کرده باشد، پيش از احرام يا بعد از آن، و چه ديگري شکار کرده باشد و چه شکار در حرم صورت گرفته باشد، چه در بيرون آن، اگر با خود همراه داشته باشد. آية الله صافي، آية الله گلپايگاني: اگر صيد را با خود آورده باشد وقتي محرم شد از ملک او بيرون مي‌رود و بايد آن را رها کند. آية الله فاضل: اگر قبل از احرام با خود آورده باشد بايد آن را رها کند و با خود نگاه ندارد.
مسئله:312 امام خمینی(ره): اگر پرنده‌اي که نزد اوست «پر» در نياورده يا پر او را چيده‌اند، واجب است^{[م312 ۱]} آن را حفظ کند تا پر درآورد و آن را رها کند، بلکه بعيد نيست که واجب باشد^{[م312 ۲]} حفظ بچه صيد را؛ مثل آهو بره، تا بزرگ شود و رها کند آن را.
مراجع دیگر: ↑ آية الله بهجت: در موردي که دليل خاص نباشد واجب نيست. آية الله خويي، آية الله گلپايگاني: متعرض اين مسئله نشده‌اند. ↑ آية الله تبريزى، آية الله مکارم: بنا بر احتياط واجب.
مسئله: 313 امام خمینی(ره): هر شکاري که حرام است، جوجه و تخم آن نيز حرام است^{[م313 ۱]} بدان که در شکار احکام بسياري است و چون محلِ حاجتِ چندان نيست، از بيان آنها خودداري شد^{[م313 ۲]}
مراجع دیگر: ↑ آية الله سيستاني: بعيد نيست حرمت برداشتن، شکستن و خوردنِ تخم آنها بر محرم، و به احتياط واجب نبايد ديگري را در اين امر کمک کند. ↑ آية الله سيستاني: همان‌گونه که شکار حيوانات صحرايي حرام است، کشتن همه حيوانات حرام است به جز: الف) حيوانات اهلي هرچند وحشي شده باشند. ب) مرغي که قادر بر پرواز نيست مانند مرغ خانگي. ج) آنچه که مُحرِم از آن بر خود مي‌ترسد يا قصد جان او را داشته باشد از درندگان و مارها و غير آنها پس کشتن اينها بر محرم جايز است. د) پرندگان شکاري اگر کبوتران حرم را اذيت کنند. ه‍ ) مار بد و عقرب و موش و همچنين تيراندازي و سنگ انداختن به کلاغ و لاشخور جايز است.

[1] . آية الله سيستاني: حيواني که در اصل وحشي باشد، هرچند بالعرض اهلي شده باشد و فرقي نمي‌کند که حلال‌گوشت باشد يا حرام‌گوشت و علاوه بر شکار کردن، کشتن و مجروح ساختن بلکه هرگونه ايذاي آن حرام است.

[2] . آية الله سبحاني: اگر محرمي شکار را سر ببرد بر محرم و غير محرم خوردن آن حرام است ولي اگر با تير يا سگ‌هاي شکاري در غير حرم شکار کند خوردن آن بر محرم حرام است ولي بر غير محرم حرام نمی‌باشد. آية الله سيستاني: حتي اگر غير محرم آن را در غير حرم شکار کرده باشد. آية الله مکارم: خواه قبل از احرام خودش شکار کرده باشد يا نه.

[3] . آية الله تبريزى، آية الله خويي: صيدي را که محرم ذبح کرده بر محرم و محل حرام است. آية الله سبحاني: به ذيل مسئله قبلي مراجعه شود. آية الله سيستاني: اگر محرم در بيرون حرم صيد را با شکار کردن يا پس از آن کشته باشد، بنا بر احتياط خوردن آن گوشت بر مُحلّ نيز حرام است و همچنين حرام است بر مُحل صيدي که آن را محل يا محرم در حرم شکار يا ذبح کرده باشد. آية الله صافي، آية الله گلپايگاني: اگر محرم صيدي را شکار کند و يا آن را ذبح کند ميته خواهد بود، پس بر محرم و غير محرم حرام است خوردن آن، بلکه نماز خواندن در پوست آن نيز جايز نيست. آية الله فاضل: اگر محرمي صيد را ذبح کند، از نظر خوردن در حکم ميته خواهد بود، در صورتي که ذبح يعني بريدن رگ‌هاي چهارگانه، به دست محرم باشد اما چنانچه با پرتاب تير صيد کرده باشد، به احتياط واجب در حکم ميته است. بدون فرق بين آنکه محرم از آن استفاده نمايد يا مُحل.

[4] . آيات عظام تبريزي، سيستاني، گلپايگاني: حيوان دريايي آن است که فقط در آب زندگي کند. آية الله زنجاني، آية الله نوري: و در آن هم زندگي کند. آية الله سبحاني: مقصود از آن حيواني است که زير آب زندگي ميکند بنابراين پرندگان دريايي که گاهي در آب و گاهي در خشکي زندگي ميکنند از گروه حيوانات دريايي به شمار نمي‌آيند. آية الله فاضل: زندگي او در دريا باشد به نظر عرف. آية الله مکارم: و زندگي در دريا کند بنا بر احتياط واجب.

[5] آية الله سبحاني: پرندگان وحشي.

[6] آية الله سبحاني: محرم نبايد به قصد کشتن پا روي ملخ بگذارد و در راه رفتن مواظب باشد حتي‌ الامکان پا روي آنها نگذارد مگر اينکه (به واسطهي زياد بودن ملخ در سطح شهر) اين کار موجب اختلال در حرکت شود و حرجي گردد، در اين صورت کفاره ندارد ولي اگر بي‌مبالاتي و سهلانگاري نمود براي کشتن به تعداد انگشتان دست مقداري آرد گندم و اگر زياد بود يک گوسفند کفاره بدهد.

[7] آية الله بهجت، آية الله زنجاني: در اين صورت نبايد بکشد. آية الله تبريزى، آية الله خويي: کشتن عمدي زنبور مقداري طعام کفاره دارد و در صورتي که کشتن به جهت دفع اذيت باشد کفاره ندارد. آية الله سبحاني: کشتن زنبوري که احتمال دارد به انسان آسيب برساند اشکال ندارد و در غير اين صورت حرام است و در هر حال (چه قصد اذيت داشته يا نداشته) کفاره دارد و کفاره آن دادن مقداري آرد گندم به فقير است؛ ولي کشتن حيواناتي مانند مار و مورچه و موش و رتيل و عنکبوت و انواع سوسک‌ها و جيرجيرک‌ها و امثال اينها از محرمات احرام حساب نمي‌شود. ليکن اگر محرم از ناحيه آنها اذيتي نمي‌شود نبايد آنها را بکشد و يا به آنها اذيت برساند و چنانچه اين کار را انجام داد استغفار کند. آية الله سيستاني: نظر ايشان در مسئله 313 خواهد آمد. آية الله صافي، آية الله گلپايگاني: متعرض حکم مسئله نشده‌اند. آية الله فاضل: زنبور عسل باشد يا زنبورهاي ديگر.

[8] آية الله سبحاني، آية الله سيستاني: چه خودش آن را شکار کرده باشد، پيش از احرام يا بعد از آن، و چه ديگري شکار کرده باشد و چه شکار در حرم صورت گرفته باشد، چه در بيرون آن، اگر با خود همراه داشته باشد. آية الله صافي، آية الله گلپايگاني: اگر صيد را با خود آورده باشد وقتي محرم شد از ملک او بيرون مي‌رود و بايد آن را رها کند. آية الله فاضل: اگر قبل از احرام با خود آورده باشد بايد آن را رها کند و با خود نگاه ندارد.

[9] آية الله بهجت: در موردي که دليل خاص نباشد واجب نيست. آية الله خويي، آية الله گلپايگاني: متعرض اين مسئله نشده‌اند.

[10] آية الله تبريزى، آية الله مکارم: بنا بر احتياط واجب.

[11] آية الله سيستاني: بعيد نيست حرمت برداشتن، شکستن و خوردنِ تخم آنها بر محرم، و به احتياط واجب نبايد ديگري را در اين امر کمک کند.

[12] آية الله سيستاني: همان‌گونه که شکار حيوانات صحرايي حرام است، کشتن همه حيوانات حرام است به جز: الف) حيوانات اهلي هرچند وحشي شده باشند. ب) مرغي که قادر بر پرواز نيست مانند مرغ خانگي. ج) آنچه که مُحرِم از آن بر خود مي‌ترسد يا قصد جان او را داشته باشد از درندگان و مارها و غير آنها پس کشتن اينها بر محرم جايز است. د) پرندگان شکاري اگر کبوتران حرم را اذيت کنند. ه‍ ) مار بد و عقرب و موش و همچنين تيراندازي و سنگ انداختن به کلاغ و لاشخور جايز است.

[م304 ۱]

[م304 ۲]

[م306 ۱]

[م307 ۱]

[م309 ۱]

[م309 ۲]

[م310 ۱]

[م311 ۱]

[م312 ۱]

[م312 ۲]

[م313 ۱]

[م313 ۲]