قربانگاه معیصم
 یکی از کشتارگاه‌های قربانگاه معیصم | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| مکان | عربستان، منا |
| کاربری | کشتارگاه |
| جنبه دینی | |
| وابسته به دین/مذهب | اسلام |
| آیین‌ها | ذبح قربانی |
| تاریخ بنا | |
| زمان پایه‌گذاری | ۱۴۰۲ق. |
| بنیانگذار | حکومت سعودی |
| اطلاعات ثبت | |
| وبگاه | https://www.adahi.org/en/Pages/home.aspx |
|
| |
قربانگاه معیصم، تأسیساتی کشتارگاهی در عربستان و در اطراف منا است، که قربانی‌های حاجیان در آن ذبح یا نحر می‌شوند.
ذبح قربانی در این کشتارگاه، به شکل مکانیزه و بهداشتی و با وکالت گرفتن از حاجیان انجام می‌شود. نهادهای کشور عربستان بر روند کار از انتخاب حیوانات تا توزیع گوشت نظارت دارند.
پیشینه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
قربانی کردن سنّتی است که از ابراهیم پیامبر به جا مانده است و تا نیم قرن پیش حجاج بیت الحرام این فریضه را به شکل فردی به جا می‌آوردند. با توسعه وسائل حمل و نقل و زیاد شدن حجاج و ایجاد شدن آلودگی ناشی از انجام این فریضه، کشتارگاه مکانیزه‌ای به هدف سازمان‌دهی قربانی و حفظ بهداشت منطقه ایجاد شد.[۱] این تأسیسات پیشرفته کشتارگاهی، در سال ۱۴۰۲ق، از مکانی در حواشی منا به نام وادی محسّر به محل دیگری، در فاصله پانصد متری منا به نام مُعَیصم انتقال یافت.[۲]
این جابجایی در حکومت سعودی آغاز شد و اجرای آن به بانک توسعه اسلامی واگذار گردید. هیئتی متشکل از وزارتخانه‌های مختلف پادشاهی سعودی، بر این طرح نظارت دارد. ظرفیت این طرح، که در سال ۱۴۰۳قمری ذبح ۶۳ هزار قربانی بود، پس از ۳۶ سال به یک میلیون قربانی در ۸۴ ساعت رسیده‌است.[۳]
آمار و ظرفیت[ویرایش | ویرایش مبدأ]
قربانگاه معیصم، در سال ۱۴۰۳ق. بیش از ۷۵ هزار قربانی داشته است. این قربانگاه هر سال بر شمار قربانی‌ها افزوده و آمار قربانی‌های آن در سال ۱۴۳۹ق. به بیش از یک میلیون رأس رسیده است.[۳]
کشتارگاه معیصم، طی ۸۴ ساعت، از شروع عید قربان تا پایان روز سیزدهم ذی‌الحجه، یک میلیون قربانی انجام می‌دهد. سلاخی قربانی‌های در هشت کشتارگاه تابع، انجام می‌شود.
این کشتارگاه، دارای تجهیزاتی برای شمارش اتوماتیک و وزن کردن قربانی‌ها است. در این کشتارگاه، ایستگاهی نیز برای بهره‌وری از آلایش‌های دامی، با ظرفیت ۵۰۰ تن در روز وجود دارد، که استخوان و پوست قربانی‌ها را به کود طبیعی و فراورده‌های صنعتی تبدیل می‌کند.[۳]
رعایت احکام شرعی و شرایط قربانی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
طرح قربانگاه، بر اساس فتوایی است که از دار افتای کشور عربستان صادر شده و هیئت وزیران سعودی نیز آن را تأیید کرده‌است. این فتوا، بر مبنای وکالت دادن برای ادای فریضه قربانی است. این طرح، تنها نهاد مجوزدار برای قربانی وکالتی است و دولت عربستان برای تضمین اجرای صحیح شرعی و بهداشتی بر اجرای آن نظارت دارد.[۳]
حیوانات ارائه شده به این کشتارگاه باید دارای شرایطی باشند:
- گوسفند نر، کمتر از شش ماه، و بز، کمتر از یکسال نباشد؛
- لنگی آشکار و واضح نداشته باشد؛
- یک یا هردو چشمش کور نباشد؛
- گوش‌هایش سالم باشد و حداکثر بیش از نصف یک گوش آن بریده نشده باشد؛
- دندانهای جلوی آن، حداکثر بیش از نصفش شکسته نباشد؛
- بیمار نباشد و بیماری آشکاری نداشته باشد؛
- شاخش شکسته نشده باشد؛
- دم یا دنبه‌اش قطع نشده باشد؛
- عمرش بیش از سه سال نباشد؛
- آنقدر لاغر نباشد که اعضای داخلی‌اش پیه نداشته باشد.[۳]
درباره قربانی‌های حاجیان ایرانی، تیمی ۲۰ نفره تا پنجم ذی‌الحجه وضعیت شرعی دام‌ها را پیش از موسم حج بررسی می‌کنند. در ایام تشریق و موسم قربانی نیز، در هر سالن کشتار، یکی از روحانیان متخصص برای نظارت شرعی، مستقر است و همه روحانیان کاراوان‌ها امکان ورود به قربانگه برای نظارت را دارند.[۴]
حکم قربانی در خارج از منا[ویرایش | ویرایش مبدأ]
از گذشته مرسوم بوده عمل قربانی در منا انجام شود؛ ولی دولت عربستان با زیاد شدن حاجیان، قربانگاه معیصم را در بیرون از منا تأسیس کرده و عمل قربانی را در آن انجام می‌دهد. برخی از فقیهان، قربانی در بیرون از منا را کافی دانسته و برخی با آن مخالفت کرده‌اند.
به فتوای بیشتر فقیهان شیعه، در صورتی که امکان قربانی در منا نباشد، قربانی در بیرون آن کافی است. به فتوای سید علی سیستانی، مرجع تقلید شیعه، اگر امکان نداشتن قربانی در منا، به دلیل منع حکومت باشد احتیاط این است که در وادی محسر قربانی کند و سه روز نیز روزه بگیرد.
خرید قربانی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
سفارش قربانی از چند طریق مانند پایگاه اینترنتی الاضاحی؛ جمعیت هدیة الحاج و المعتمر و جمعیت خیریة النماء انجام می‌شود.[۳]
خریدار در طول انجام قربانی و پس از وارد کردن شماره تلفن همراه یا پست الکترونیک، در سه مرحله از سامانه قربانگاه معیصم پیام دریافت می‌کند.
- شماره پیگیری خرید و شماره فاکتور طرح قربانی و تعیین زمان پرداخت هزینه بعد از ثبت درخواست.
- پیامک اعلام واریز مبلغ بعد از پرداخت هزینه.
- اعلام انجام شدن ذبح بعد از پایان کار.[۳]
انواع قربانی‌ها[ویرایش | ویرایش مبدأ]
انجام قربانی در قربانگاه معیصم، به چهار صورت انجام می‌شود که چنین است:
- اضحیه؛ این قربانی‌ها در بازه زمانی پس از نماز عید قربان تا غروب آخرین روز از ایام تشریق ذبح می‌شوند.
- هدی؛ این قربانی نیز در همان بازه زمانی شرعی انجام می‌شود.
- فدیه؛ این قربانی که به عنوان جبران کننده یا جریمه خطایی در اعمال عمره و حج است در طول سال و بدون زمان مشخصی انجام می‌شود.
- صدقه؛ این نوع قربانی نیز در طول سال انجام می‌شود که زمینه را برای خیرات مسلمانان در هر وقت که نیاز بدانند فراهم می‌کند.[۳]
موارد توزیع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
گوشت‌های قربانی در مرحله اول میان فقیران مکه توزیع می‌شود و آنچه اضافه بیاید، ذخیره می‌گردد و برای کمک به دولت‌های فقیر اسلامی یا به هنگام بروز حادثه‌های طبیعی در یکی از کشورهای اسلامی، به آنجا فرستاده می‌شود.
از جمله کشورهای اسلامی که گوشت‌ها در آن توزیع می‌شود عبارت‌اند از:
بهداشت[ویرایش | ویرایش مبدأ]
عمل قربانی در قربانگاه معیصم، در کشتارگاه‌های مجهز و مجوزدار، در محیطی بهداشتی انجام می‌شود. برای اطمینان از وجود شرایط بهداشتی در همه قربانی‌ها، پیش و پس از اجرای قربانی، دامپزشکان نظارت دارند.[۳]
در حج سال ۱۴۳۹ق. وزیر شئون شهری و روستایی دستور توقیف مدیرکل کشتارگاه‌های مکه و ارجاع وی به بازجویی را برای کوتاهی‌اش درباره کشتارگاه معیصم و نبود شرایط بهداشتی در آن، صادر کرد و کشتارگاه را متوقف ساخت. کارگران که مجبور به کار در شرایط غیر بهداشتی بودند، تصاویری در فضای مجازی منتشر کردند و توجه کاربران مجازی به محیط آلوده کشتارگاه معیصم جلب شد. شهرداری مکه طی بیانیه‌ای مطبوعاتی اعلام کرد قربانگاه یاد شده، غیر مکانیزه بوده است و برای اهالی مکه اختصاص داشته و از کشتارگاه‌های مخصوص حجاج، جدا قرار داشته است. این مرکز، مراجعه برخی حجاج به شکل خارج از برنامه و رها کردن لاشه قربانی‌ها را دلیل به وجود آمدن این مشکل دانست.[۵]
جستارهای وابسته[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ حکم الأضحیة فی عصرنا، ناصر مکارم شیرازی، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب، قم، 1418ق.
- ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص170.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ ۳٫۶ ۳٫۷ ۳٫۸ ۳٫۹ «عن مشروع الأضاحی»، الاضاحی.
- ↑ «آشنایی با وضعیت کنونی قربانی در حج (قربانگاه معیصم)»، میقات حج، مصاحبه با اسداللهی.
- ↑ «تعطیل کردن قربانگاه معیصم»، عکاظ؛ «انتشار تصاویر از فضای کشتارگاه معیصم»، إرم.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، تهران، نشر مشعر، ۱۳۷۹ش.
- حکم الأضحیة فی عصرنا، ناصر مکارم شیرازی، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب، قم، ۱۴۱۸ق.
- «عن مشروع الأضاحی»، الاضاحی، تاریخ بازدید: ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.