ستون توبه

ستون توبه

نمایی از ستون توبه که سمت چپ آن ستون سریر دیده می‌شود.
اطلاعات اوليه
مکان	مسجدالنبی
نام‌های دیگر	ستون ابولبابه
وقایع مرتبط	ابولبابه برای توبه خود را به این ستون بست تا زمانی‌که توبه وی پذیرفته شد.
مشخصات
وضعیت	چهارمین ستون از سوی منبر، دومین ستون از سوی قبر پیامبر و سومین ستون درون روضة النبی از سوی قبله

ستون توبه یا ستون ابولبابه یکی از ستون‌های مسجدالنبی و محل توبه ابولبابه انصاری از اصحاب پیامبر(ص)، در جنگ بنی‌قریظه است. ابولبابه در حالی که به دلیل همکاری با یهودیان بنی‌قریظه احساس گناه می‌کرد، به مسجدالنبی رفت و خود را به این ستون بست تا توبه وی پذیرفته شد. نماز خواندن در کنار این ستون مستحب دانسته شده است.

مکان

ستون توبه در مسجد النبی و در محدوده روضةالنبی قرار دارد و فاصله آن تا قبر پیامبر دو ستون است. این ستون چهارمین ستون از سمت منبر پیامبر و سومین ستون از سمت قبله است. ستون قرعه در سمت غربی آن قرار دارد و درِ خانه پیامبر که به درون مسجد باز می‌شود، برابر این ستون واقع است. به همین دلیل به آن باب التوبه می‌گویند.

توبه ابولبابه

نوشتار(های) وابسته: ابولبابه انصاری بر پایه گزارش مشهور، پس از پیمان‌شکنی یهودیان بنی قریضه در غزوه احزاب و اقدام ایشان بر ضد پیامبر، قلعه‌های آنها محاصره شد. یهودیان از پیامبر خواستند تا ابولبابه، هم‌پیمان اوسی ایشان را برای مشورت نزد آنها بفرستد.

هنگامی که ابولبابه نزد یهودیان رسید، در پاسخ آن‌ها درباره تسلیم شدنشان به پیامبر، با دست به گلوی خود اشاره کرده و به آنان فهماند که در صورت تسلیم شدن، کشته خواهند شد. بر اساس آنچه خود ابولبابه گفته، وی هنوز گامی برنداشته بود که احساس خیانت به خداوند و پیامبر وجودش را فراگرفت و برای رهایی از عذاب وجدان به مسجدالنبی رفت و خود را با طناب به ستونی بست و سوگند خورد اجازه ندهد جز پیامبر کسی او را از آن ستون باز کند.

پس از شش، هفت یا 20 شبانه روز ﴿یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لاَ تَخُونُوا اللهَ و الرَّسُولَ وَتَخُونُوا أَمَانَاتِکُم وَأَنتُم تَعلَمُونَ﴾ (انفال/8، 27) نازل و توبه او پذیرفته شد.

نماز نافله پیامبر کنار ستون

بنا بر روایتی، پیامبر بیشترین نمازهای نافله خود را کنار ستون توبه می‌خواند. ذکر شده پیامبر، بعد از نماز صبح کنار این ستون می‌نشست و فقیران و ناتوانان، دور او می‌نشستند و او تا طلوع آفتاب با آنها گفتگو می‌کرد و آیاتی را که در آن شب بر او نازل شده بود، برای آنها تلاوت می‌کرد. همچنین در منابع آمده، رسول خدا گاهی کنار ستون توبه اعتکاف می‌کرد و فرش یا تختش را پشت ستون توبه می‌گذاشت.

استحباب نماز کنار ستون

بر پایه روایات، مستحب است زائر مدینه چهارشنبه تا جمعه در این شهر اقامت کند و روزه بگیرد و روز چهارشنبه نمازش را نزد ستون توبه به‌جا آورد. همچنین خواندن نماز، عبادت و دعا و تبرک جستن نزد این ستون مستحب است.

نگارخانه

• 

  نقشه مسجدالنبی که در آن شماره ۳، محل قرار گرفتن ستون توبه را نشان می‌دهد.

• 

  نمایی از ستون توبه از طرف منبر پیامبر (ستون توبه چهارمین ستون بعد از منبر پبامبر است).

• 

  نمایی از ستون توبه از طرف خانه و قبر پیامبر به سوی منبر وی

• 

  نوشته‌ای که بالای ستون توبه نقش شده است: «هذه اسطوانة ابی‌لبابة و تعرف بالتوبة»

جستارهای وابسته

• ستون‌های مسجدالنبی
• ستون قرعه
• ستون سریر

منابع

• عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.
• اخبار المدینه ،ابن زباله (م.۱۹۹ق.)، به کوشش صلاح عبدالعزیز السعودی، مرکز بحوث و دراسات المدینه، ۱۴۲۴ق.
• اسباب النزول، الواحدی (م.۴۶۸ق.)، قاهره، الحلبی و شرکاه، ۱۳۸۸ق.
• البدایه و النهایه، ابن کثیر‏ (م.۷۷۴ق.)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۸ق.
• السرائر، ابن ادریس (م.۵۹۸ق.)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۰ق.
• السیره النبویه، ابن هشام (م.۲۱۳/۲۱۸ق.)‏، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، دار المعرفه‏.
• الطبقات الکبری، ابن سعد (م.۲۳۰ق.)، بیروت، دار صادر.
• الکافی، الکلینی (م.۳۲۹ق.)، به کوشش علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۷ش.
• الکشاف، زمخشری (م.۵۳۸ق.)، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۰۷ق.
• المزار الکبیر، محمد بن المشهدی (م.۶۱۰ق.)، به کوشش القیومی، تهران، نشر اسلامی، ۱۴۱۹ق.
• المغازی، الواقدی (م.۲۰۷ق.)، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۹ق.
• النهایه، الطوسی (م.۴۶۰ق.)، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۰۰ق.
• امتاع الاسماع، المقریزی‏ (م.۸۴۵ق.)، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۰ق.
• تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، اصغر قائدان، مشعر، ۱۳۷۲ش.
• مجمع البیان، الطبرسی (م.۵۴۸ق.)، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۶ق.
• من لا یحضره الفقیه، الصدوق (م.۳۸۱ق.)، به کوشش علی اکبر غفاری، قم، نشر اسلامی.
• موسوعه مکه المکرمه و المدینه المنوره، احمد زکی یمانی، مصر، مؤسسه الفرقان، ۱۴۲۸ق.
• وفاء الوفاء، السمهودی (م.۹۱۱ق.)‏، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.