تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع) (کتاب)

از ویکی حج
تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع) (کتاب)
پدید آورندگان
نویسنده سید عبدالجواد الکلیدار
برگرداننده محمد صدرهاشمی، مسلم صاحبی
تاریخ نگارش ۱۳۷۴ق. (۱۳۳۳-۱۳۳۴ش)
محتوا
موضوع کربلا (عراق)، تاریخ، زیارت، آرامگاه، امام حسین(ع)
زبان عربی
نشر
تعداد جلد ۱
قطع وزیری
ناشر المعارف، المطبعة الحیدریة، مکتبة الحیدریة
محل نشر بغداد، نجف، قم
ترجمه به فارسی
رده‌بندی دیویی ت ۶۶۴ ک ۷ / ۹۵۶
سایر مشخصات مصور
نسخه الکترونیکی تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)

تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)،کتابی است به زبان عربی، نوشته سید عبدالجواد کلیدار، که به بررسی واژگانی و تاریخی حائر و تاریخچه ساخت حرم امام حسین(ع) از آغاز تا زمان تألیف (۱۳۶۸ق/۱۳۲۷-۱۳۲۸ش) پرداخته است. این کتاب بار نخست در بغداد، در سال ۱۳۶۸ق. (۱۳۲۶ش) چاپ شده و دو بار به زبان فارسی برگردانده شده است.

نویسنده[ویرایش | ویرایش مبدأ]

سید عبدالجواد کلیدار آل طعمة(م.۱۳۷۹ق)، فرزند علی، متولد کربلا، از دانشگاه سوربن فرانسه دکترای علوم سیاسی[۱] و از دانشگاه بروکسل دکترای حقوق گرفته،‌[۲] در سال ۱۹۳۲م. به عراق بازگشت و نشریه الاحرار را راه‌اندازی کرد.[۱] او چندین سال تولیت آستان امام حسین(ع) را برعهده داشت.[۳] برخی از آثار او معالم انساب الطالبین[۴] و مدینة الحسین أو مختصر تاریخ کربلا است.[۵]

ساختار و محتوا[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نام کامل این کتاب، «تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع): و هو بحث واسع عن الحائر و تاریخه فی اللغه و التاریخ و الفقه و الحدیث و عمارته و هدمه من الصدر الاول الی العصر الحاضر» است.[۶]

کتاب تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)، به موقعیت سرزمین کربلا پیش از شهادت امام حسین(ع)، نخستین ساخت وساز بر قبر وی، نام «حائر» و «حیر»، تغییر و تحولات منطقه و فراز و نشیب‌های آن از آغاز تا زمان تألیف کتاب (1368ق) پرداخته است. این کتاب، دارای ۶ باب و هر باب شامل چند فصل است.[۷] ۶ باب این کتاب عبارتند از:

  • باب اول: حائر امام حسین(ع) و کربلا
  • باب دوم: حائر و حیر و تحقیق تاریخی پیرامون آن‌ها
  • باب سوم : حائر و اوضاع و احوال عمومی آن
  • باب چهارم: دوره‌های تاریخی حائر و ساخت و ساز آن
  • باب پنجم: حائر و دوران تخریب و ویرانی و غارت
  • باب ششم: حائر و اصلاحات بعدی

فهرست[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برگردان فارسی فهرست کتاب:

  • دیباچه
  • اهدای کتاب
  • پیش‌گفتار
  • بخش اول: حائر امام حسین(ع) و کربلا
    • فصل اول: حائر و حرمت و قداست آن در دین مبین اسلام
    • فصل دوم: حائر در لغت و تاریخ
    • فصل سوم: کربلا و محل‌های دیگری که حائر نامیده شده است
    • فصل چهارم: حائر، حیر و حیره
    • فصل پنجم: حائر در فقه و حدیث
      • ١. حدود و مساحت حائر
        • حائر از نظر دلالت عرفی در تاریخ قدیم
      • ٢. حرم و حائر
      • ٣. حرم، حدود و اندازه ان
      • ۴. اختلاف نظر متاخرین در اندازه حائر
    • فصل ششم: منطقه‌های حرم و حائر و ترتیب قاعده فضیلت و شرف میان آن دو
  • بخش دوم: حائر و حیر و تحقیق تاریخی پیرامون انها
    • فصل اول: تحقیق در مورد نام حائر و حیر به لحاظ تاریخی
    • فصل دوم: حائر و علت پیدایش این نام
    • فصل سوم: حائر و علت نام‌گذاری ان
    • فصل چهارم: حائر و حیر و کنکاش تاریخی در نام حیر
  • بخش سوم : حائر و اوضاع و احوال عمومی ان
    • فصل اول: حائر و ویژگی‌های آن در دوران نخست
    • فصل دوم: حائر و جایگاه والای آن در دین مبین اسلام
    • فصل سوم: حائر مقدس و نقش آن در دنیای اسلام
    • فصل چهارم: حائر و اوضاع و احوال عمومی آن در دوران نخست
      • نقش عوامل معنوی و طبیعی در خطرپذیری در راه زیارت امام حسین(ع)
        • الف) ایمان کامل و عقیده نیرومند دینی به خاندان نبوت و رسالت
        • ب) تشویق شیعیان از سوی امامان معصوم: جهت زیارت حائر و دعا در انجا
        • ج) وجود نینوا و غاضریه در نزدیکی کربلا
    • فصل پنجم: حائر، زمین مبارک و تربت مقدس ان
      • فضیلت کربلا و قداست تربت آن در دین مبین اسلام
        • ١. بررسی قداست تربت در دین مبین اسلام از جهت تاریخی
          • الف) قداست تربت در اغاز ظهور اسلام
          • ب) تحول و دگرگونی این روش در دوره‌های میانی
        • ٢. بررسی قداست تربت در دین مبین اسلام از جهت دینی
          • الف) سبب اختلاف نظر شیعه با دیگران در سجده کردن
          • ب) سبب انتخاب مهر نماز از تربت کربلا
          • ج) سجده امامان معصوم(ع) بر تربت امام حسین(ع) و تشویق شیعیان بر این کار
          • د) راز سجده بر تربت امام حسین(ع)
          • ه) رد شبهه یاوه‌گویان و بیان تفاوت سجده بر چیزی و برای چیزی
    • فصل ششم: حائر، مراسم تشرف و آداب زیارت آن
    • فصل هفتم: حائر و اوقات زیارتی آن
    • فصل هشتم: حائر و نخستین سادات علوی ساکن در آن
  • بخش چهارم: دوره‌های تاریخی حائر و ساخت و ساز آن
    • فصل اول: حائر و ساختمان استوار آن در این روزگار
    • فصل دوم: حائر و نخستین ساخت و ساز آن، بعد از واقعه عاشورا در قرن اول هجری
    • فصل سوم: حائر و نخستین تجدید بنای آن، بعد از سال ١٩٣ هجری (خلافت امین و مامون عباسی)
    • فصل چهارم: حائر و دومین تجدید بنای آن در ماه‌های پایانی سال ٢۴٧ هجری(روزگار زمامداری المنتصر بالله)
    • فصل پنجم: حائر و سومین تجدید بنای آن در سال ٢٨٣ هجری به دست داعی صغیر (حکمران مازندران)
    • فصل ششم: حائر و چهارمین تجدید بنای آن در سال ٣۶٩ هجری به دست سلطان عضد الدوله بویه‌ای و قبر پادشاهان آل بویه در حائر مقدس
      • گورستان سلاطین ال بویه در حائر مقدس
    • فصل هفتم: حائر و پنجمین تجدید بنای آن به دست ابن سهلان رامهرمزی
    • فصل هشتم: حائر و ششمین تجدید بنای آن در سال ۶٢٠ هجری به دست احمدالناصر لدین الله عباسی
    • فصل نهم: حائر و هفتمین تجدید بنای آن در سال ٧۶٧ هجری به دست سلطان اویس جلایری
  • بخش پنجم: حائر و دوران تخریب و ویرانی و چپاول و غارت
    • فصل اول: حائر و دوران تیره و تاریکی که بر آن گذشته است
    • فصل دوم: حائر و ویرانی آن در سال ١٩٣ هجری و روزگار هارون الرشید
    • فصل سوم: حائر و ویرانی آن به دست متوکل عباسی
      • ١. تخریب قبر امام حسین(ع) در شعبان٢٣٣ق
      • ٢. تخریب قبر مطهر امام حسین(ع) در سال ٢٣۶ق
      • ٣. تخریب قبر امام حسین(ع) در سال٢٣٧ق
      • ۴. تخریب قبر مطهر امام حسین(ص) در نیمه شعبان ٢۴٧ق
        • مجریان و عاملان تخریب قبر مطهر
    • فصل چهارم: حائر و فرو ر یختن سقف آن در دوران الموفق
    • فصل پنجم: حائر و غارت آن به دست ضبه بن محمد اسدی
    • فصل ششم: حائر و ویرانی آن از طریق آتش‌افروزی، در دوران القادربالله
    • فصل هفتم: حائر و غارت اموال و خزانه آن به دست المسترشد بالله عباسی
    • فصل هشتم: حائر و غارت آن به دست مشعشعیین
      • علی بن محمد بن فلاح و ویرانی حائر مقدس به دست او
      • تحلیل حوادث و رویدادهای یاد شده و دستاوردهای بزرگ آنها
    • فصل نهم: حائر و ویرانی، آتش‌سوزی، غارت و کشتار به دست وهابی‌ها
      • سال ١٢١۶ه یاداور تمام مصایب کربلا
    • فصل دهم: حائر و مناره مشهور به (مناره عبد)، تاریخ تأسیس آن و ویرانی‌اش در سال ١٣۵۴ هجری
      • ١. مناره‌های سه‌گانه صحن و حرم امام حسین(ع)
      • ٢. تاریخ و علت ساخت مناره و سازنده و موقوفات آن
      • ٣. تعمیر و مرمت مناره عبد در سال ٩٨٢ق به دست شاه طهماسب صفوی
      • ۴. ویرانی اثر تاریخی مناره عبد در سال ١٣۵۴ق و علت آن
      • ۵. اندیشه گسترش صحن امام حسین(ع) از سمت مشرق
      • ۶. شکل هندسی بارگاه امام حسین(ع) ضریح مطهر و صحن شریف
      • ٧. مرثیه مناره عبد در شعر شاعران و گفته‌های مردم
      • ٨. سرانجام مناره عبد پس از ویرانی در سال ١٣۵۴ هجری
  • بخش ششم: حائر و اصلاحات بعدی
    • فصل اول: حائر و اصلاحات شاه اسماعیل صفوی در سال ٩١۴ هجری
    • فصل دوم: حائر و اصلاحات سلطان سلیمان قانونی در سال ٩۴١ هجری
    • فصل سوم: حائر و اصلاحات آن در دولت صفویه به دست شاه طهماسب، شاه عباس کبیر و سپس نادرشاه افشار
    • فصل چهارم: حائر و اصلاحات مهم آن در دوران قاجار به دست سلطان اقا محمدخان، فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه
    • فصل پنجم: حائر و آخرین اصلاحات آن، به دست سیدطاهر سیف الدین
    • فصل ششم: حائر و متعلقات آن
      • شکواییه علمای کربلا
    • فصل هفتم: حائر و حرم ابوالفضل العباس(ع)
      • شعری درباره حائر فرخنده و مبارک
      • ادای وظیفه شکرگزاری[۸]

در نگاه دیگران[ویرایش | ویرایش مبدأ]

برگردان فارسی کتاب.

محمدحسین کاشف الغطاء، این کتاب را اثری ماندگار و خدمتی نه تنها به شیعه، بلکه به تمام بشریت دانسته است.[۹] عبدالحسین امینی، صاحب کتاب الغدیر این اثر را آرزوی دیندار و آرمان همه جوامع بشری خوانده[۱۰] و سید محمدمهدی اصفهانی این کتاب را مصدری برای تاریخ و مرجعی برای نویسندگان معرفی کرده است.[۱۱]

ترجمه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

محمد صدرهاشمی، این کتاب را به زبان فارسی برگردانده و در ۲۰۷ صفحه، توسط کتابفروشی ثقفی، در اصفهان، در سال ۱۳۳۷ به چاپ رسانده است.[۱۲] پس از آن، به قلم مسلم صاحبی، به زبان فارسی ترجمه شده و با عنوان «ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)»، در ۳۷۵ صفحه، توسط نشر مشعر، در تهران، در سال ۱۳۸۹ش. چاپ شده است.[۱۳]

چاپ[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این اثر، برای بار نخست، توسط المعارف،‌ در بغداد، در سال ۱۳۶۸ق. (۱۹۴۹م/۱۳۲۶ش) به چاپ رسید.[۱۴] پس از آن توسط المطبعة الحیدریة، در نجف، در سال ۱۹۶۷م. (۱۳۴۵-۱۳۴۶ش)[۱۵] و توسط المکتبة الحیدریة، در قم، در سال ۱۴۱۸ق. (۱۳۷۶ش) چاپ شده است.[۱۶]

پیوند به بیرون[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پانوشت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ مشاهیر المدفونین فی کربلاء، ص۱۰۲ و ۱۰۳.
  2. معجم الادباء، ج۳، ص۳۲۷.
  3. مقاله تاریخ کربلا و حائر حسین(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۳۵۳.
  4. کتاب‌شناسی معالم انساب الطالبین، worldcat
  5. کتاب‌شناسی مدینة الحسین او مختصر تاریخ کربلا، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران؛ کتاب‌شناسی تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)، پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران.
  6. تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)، صفحه عنوان کتاب.
  7. تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)، تمام کتاب.
  8. ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، فهرست.
  9. تاریخ کربلاء‌ و حائر الحسین(ع)، ص۵.
  10. کتاب تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)، ص ۷.
  11. کتاب تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)، ص۱۰.
  12. کتاب‌شناسی تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)، پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران.
  13. کتاب‌شناسی ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
  14. کتاب‌شناسی تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)َ، دار الکتب و الوثائق العراقیة؛ کتاب‌شناسی تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
  15. Tārīh̲ Karbalāʼ waḥāʼir al-Ḥusayn, worldcat
  16. کتاب‌شناسی تاریخ کربلاء و حائر الحسین(ع)، پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این مقاله برگرفته از مقاله تاریخ کربلا و حائر حسین(ع)، مسلم صاحبی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره دهم و یازدهم، بهار و تابستان 1391، ص353 است.