ذراع

ذِراع، واحد طول، اندازۀ فاصلۀ آرنج تا سر انگشتان است. هر ذراع شرعی تقریبا معادل 50 سانتی‌متر دانسته‌ شده. به گفته برخی منابع هر ذراع معادل بیست و چهار انگشت بسته در کنار هم، و هر انگشت معادل شش جو که پشت به هم قرار دارد و هر جو معادل شش موی اسب است. در منابع و متون علاوه بر ذراع از واحدهای فرسخ و میل برای تعیین برخی فواصل شرعی استفاده شده است. هر میل، معادل چهارهزار ذراع و هر فرسخ را سه میل، معادل دوازده‌هزار ذراع دانسته‌اند.

به گفته دانشنامه جهان اسلام اصلی ترین واحد اندازه گیری طول در اسلام ذراع است. قرآن کریم در آیه 32 سوره حاقه برای نشان دادن طول به این واحد اشاره کرده است. در روایات و متون اسلامی نیز از یکای ذراع برای تعین برخی فواصل مورد نیاز در مسائل مربوط به طهارت، نماز، حیازت و احیای موات و در حج در مواردی چون تعیین فاصله بین رمى‌کننده و جمره استفاده شده است. همچنین از واحد ذراع در تعیین محدوده‌ای از اطراف قبر امام حسین(ع) که حریم استحباب برداشتن تربت است، استفاده شده. برخی مورخان در مقاله‌های خود برای تعیین فواصل مکان‌های حج و بررسی طول و عرض کعبه و مسجد نبوی از ذراع استفاده کرده‌اند.

منابع

• قرآن کریم.
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج‌3، جمعی از مولفان زیر نظر محمود هاشمی شاهرودی، قم، نشر مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بيت(ع)، 1426ق.
• الاصطلاحات الفقهية في الرسائل العملية، عامل، یاسین عیسی، دار البلاغة، بیروت، 1413ق.
• الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية (المحشى - سلطان العلماء)، شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، قم، انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم‌، چاپ اول، ۱۴12ق.
• تهذیب الاحکام، شیخ طوسی، محمد بن حسن، دارالکتب الاسلامیة، قم، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
• جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، نجفی، محمدحسن، دارالاحیاء لتراث العربی، بیروت، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق.
• دائرة المعارف بزرگ جهان اسلام، جلد دهم، موسوی بجنوردی، محمدکاظم، تهران، نشر مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، 1380ش.
• ذراع مکه، جعفریان، رسول، میقات حج، دوره 23، شماره 2، پیاپی 90، زمستان 1393ش.
• ذراع مدینه، جعفریان، رسول، میقات حج، دوره 22، شماره پیاپی 87، فروردین 1393ش.