تذکرة الطریق (کتاب): تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
| شابک =978-964-90518-0-2 | | شابک =978-964-90518-0-2 | ||
}} | }} | ||
'''تذکرة الطریق''' [[سفرنامه]] [[حج]] فارسی، نوشته [[محمد عبدالحسین کربلایی کرناتکی هندی]] (زنده در 1242ق.) است. نام کامل آن، تذکرة الطریق فی مصائب حجاج بیت الله العتیق میباشد. | |||
سفرنامه با شیوه روزشمار، رخدادهای سفر حج را که از [[کربلا]] آغاز شده و به همان جا پایان یافته و از بیست و ششم شوال 1230ق. تا شانزدهم جمادی الاولی 1232ق. به درازا انجامیده، آورده است. <ref>تذکرة الطریق، ص15-16</ref> این سفرنامه تصویری از وضعیت [[راه جبل]](راه جنوب [[عراق]] به [[حرمین]] که از [[نجد]] میگذشته است) و ناامنیها و خطرهای آن برای حجگزاران را و نیز آگاهیهایی تاریخی از درگیریهای وهابیان با حکومت [[مصر]] در [[حجاز]] در سده سیزدهم ق. به دست میدهد. | سفرنامه با شیوه روزشمار، رخدادهای سفر حج را که از [[کربلا]] آغاز شده و به همان جا پایان یافته و از بیست و ششم شوال 1230ق. تا شانزدهم جمادی الاولی 1232ق. به درازا انجامیده، آورده است. <ref>تذکرة الطریق، ص15-16</ref> این سفرنامه تصویری از وضعیت [[راه جبل]](راه جنوب [[عراق]] به [[حرمین]] که از [[نجد]] میگذشته است) و ناامنیها و خطرهای آن برای حجگزاران را و نیز آگاهیهایی تاریخی از درگیریهای وهابیان با حکومت [[مصر]] در [[حجاز]] در سده سیزدهم ق. به دست میدهد. | ||
==معرفی نویسنده== | ==معرفی نویسنده== | ||
نویسنده کتاب فوقالذکر | نویسنده کتاب فوقالذکر حافظ [[محمد عبدالحسین بن محمد عبدالهادی جعفری طیاری کربلایی هندی]] <ref>الذریعه، ج4، ص39؛ اعیان الشیعه، ج9، ص380</ref> از خاندانهای امیرالامرائی یا «[[نواب]]»های [[هند]] است که در [[کرناتک]]، منطقهای در جنوب هند با مرکزیت شهر [[آرکات]]، حکومت(1272-1102ق.) میکردهاند. | ||
این خاندان، [[شیعه]] بوده و به قوم [[نوائط]] که از [[عراق]] به هند [[مهاجرت]] کردند، تعلق داشته است. از برجستهترین افراد این خاندان، [[محمد علی والاجاه]]، جد نویسنده، بوده که چهل سال حکومت کرده است. محمد علی والاجاه اوقافی برای حرمین داشته که بخشی از آن تا زمانه نویسنده باقی بوده است. <ref>تذکرة الطریق، ص200</ref> نسب مادری نویسنده سفرنامه به [[سید علی خان مدنی شیرازی]]، مؤلف [[ریاض السالکین]] در شرح [[صحیفه سجادیه]] میرسد. <ref>تذکرة الطریق، ص36</ref> | |||
این خاندان، [[شیعه]] بوده و به قوم [[نوائط]] که از [[عراق]] به هند [[مهاجرت]] کردند، تعلق داشته است. <ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج1، ص296</ref> از برجستهترین افراد این خاندان، [[محمد علی والاجاه]]، جد نویسنده، بوده که چهل سال حکومت کرده است. <ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج1، ص297</ref> محمد علی والاجاه اوقافی برای حرمین داشته که بخشی از آن تا زمانه نویسنده باقی بوده است. <ref>تذکرة الطریق، ص200</ref> نسب مادری نویسنده سفرنامه به [[سید علی خان مدنی شیرازی]]، <ref>الذریعه، ج1، ص450</ref> <ref>ریاض السالكین، ج1، ص2</ref> مؤلف [[ریاض السالکین]] در شرح [[صحیفه سجادیه]] میرسد. <ref>تذکرة الطریق، ص36</ref> | |||
او تولد خود را روز دهم جمادی الاولی نوشته؛ اما سال آن را مشخص نکرده است. <ref>تذکرة الطریق، ص134</ref> | او تولد خود را روز دهم جمادی الاولی نوشته؛ اما سال آن را مشخص نکرده است. <ref>تذکرة الطریق، ص134</ref> | ||
از سال وفات او نیز گزارشی در دست نیست؛ اما به سال 1242ق. زنده بوده و در کربلا میزیسته است. <ref>تذکرة الطریق13، 36</ref> بدین رو، گزارش سفر او از کربلا آغاز شده و به آن پایان یافته است. در مقدمه، بدون یادکرد تاریخ، از مهاجرت خود همراه خانواده و مادرش از هند به کربلا سخن گفته است. <ref>تذکرة الطریق، ص36</ref> | از سال وفات او نیز گزارشی در دست نیست؛ اما به سال 1242ق. زنده بوده <ref>نك: الذریعه، ج2، ص458</ref> و در کربلا میزیسته است. <ref>تذکرة الطریق13، 36</ref> بدین رو، گزارش سفر او از کربلا آغاز شده و به آن پایان یافته است. در مقدمه، بدون یادکرد تاریخ، از مهاجرت خود همراه خانواده و مادرش از هند به کربلا سخن گفته است. <ref>تذکرة الطریق، ص36</ref> | ||
وی بهجز سفرنامه حج، آثاری دیگر در موضوعاتی مانند زندگی [[امامان معصوم]] به او نسبت دادهاند. <ref>الذریعه، ج2، ص458</ref> <ref>الذریعه، ج12، ص11</ref> <ref>الذریعه، ج15، ص351.</ref> | |||
==ویژگیهای کتاب== | ==ویژگیهای کتاب== | ||
خط ۷۷: | خط ۷۸: | ||
برخی از گزارشهای جزئی اما مهم کتاب از این قرارند: آمدن برخی امیران و [[شاهزادگان ایرانی]] به حج <ref>تذکرة الطریق، ص226، 231</ref> ، نامه شاهزاده [[محمد علی میرزا]] ملقب به [[دولتشاه]] به عبدالله بنسعود برای مراعات حال [[حاجیان ایرانی]] <ref>تذکرة الطریق، ص98</ref> ، مشکلات و چگونگی و نظام حجگزاری آن روزگار به ویژه از راه جبل، رفتار قبایل میان راه با حاجیان، نام مناطق میان راه، مبالغی که قبایل از مسافران برای عبور از سرزمین خود میگرفتهاند، وضعیت رفاهی و بهداشتی حاجیان. | برخی از گزارشهای جزئی اما مهم کتاب از این قرارند: آمدن برخی امیران و [[شاهزادگان ایرانی]] به حج <ref>تذکرة الطریق، ص226، 231</ref> ، نامه شاهزاده [[محمد علی میرزا]] ملقب به [[دولتشاه]] به عبدالله بنسعود برای مراعات حال [[حاجیان ایرانی]] <ref>تذکرة الطریق، ص98</ref> ، مشکلات و چگونگی و نظام حجگزاری آن روزگار به ویژه از راه جبل، رفتار قبایل میان راه با حاجیان، نام مناطق میان راه، مبالغی که قبایل از مسافران برای عبور از سرزمین خود میگرفتهاند، وضعیت رفاهی و بهداشتی حاجیان. | ||
در آن دوره راه [[شام]] هم رونق داشته؛ اما راه جبل و بصره و نجد بیشتر مورد استفاده حاجیان بود و عربهای [[بنوحرب]]، [[شمر]] و [[عنیزه]] ساکن در مسیر، حاجیان را غارت میکردند که در بسیاری از سفرنامههای معاصر این اثر نیز از آن سخن رفته است. | در آن دوره راه [[شام]] هم رونق داشته؛ اما راه جبل و بصره و نجد بیشتر مورد استفاده حاجیان بود و عربهای [[بنوحرب]]، [[شمر]] و [[عنیزه]] ساکن در مسیر، حاجیان را غارت میکردند که در بسیاری از سفرنامههای معاصر این اثر نیز از آن سخن رفته است. <ref>نك: پنجاه سفرنامه، ج5، ص409-411، 413</ref><ref>پنجاه سفرنامه، ج8، ص47</ref> | ||
نویسنده در برخی گزارشهای خود، به جغرافیا و آداب و رسمهای مذهبی مناطق و مکانها پرداخته است. او اهل [[لحسا]] را شیعه خوانده <ref>تذکرة الطریق، ص231</ref> و از [[شیعیان مدینه]] یاد کرده <ref>تذکرة الطریق، ص126</ref> و اهل [[بریده]] را نکوهیده است که [[روز عاشورا]] را جشن میگرفتهاند، با این پندار که [[پیامبر(ص)]] در این روز در جنگی پیروز شده است. <ref>تذکرة الطریق، ص86</ref> | نویسنده در برخی گزارشهای خود، به جغرافیا و آداب و رسمهای مذهبی مناطق و مکانها پرداخته است. او اهل [[لحسا]] را شیعه خوانده <ref>تذکرة الطریق، ص231</ref> و از [[شیعیان مدینه]] یاد کرده <ref>تذکرة الطریق، ص126</ref> و اهل [[بریده]] را نکوهیده است که [[روز عاشورا]] را جشن میگرفتهاند، با این پندار که [[پیامبر(ص)]] در این روز در جنگی پیروز شده است. <ref>تذکرة الطریق، ص86</ref> |