باب ابراهیم: تفاوت میان نسخه‌ها

باب ابراهیم دومین در از دیوار غربی [[مسجدالحرام]] است که به سال‌های 306-307ق. در گسترش مسجدالحرام در دوره مقتدر خلیفه عباسی (حک: 295-320ق.)  بنا نهاده شد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص92؛ شفاء الغرام، ج1، ص300، 315.</ref> [[رفعت پاشا]] در ‌گزارش سخن فاسی دچار اشتباه شده و سال ساخت آن را 376ق. ‌گزارش کرده است.<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص239؛ قس: اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص92؛ شفاء الغرام، ج1، ص300، 315.</ref> مقتدر در این گسترش، مسجدی در ‌[[دار زبیده]] نزدیک دیوار غربی مسجدالحرام بنا نهاد و آن را به مسجدالحرام متصل کرد و باب ابراهیم را با یک ورودی و دو طاق<ref>شفاء الغرام، ج1، ص300؛ تاریخ مکة المشرفه، ص158.</ref> جایگزین درهای [[باب بنی‌جمح|بنی‌جمح]] و [[باب حناطین|حناطین]]/ خیاطین<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص195؛ اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص92.</ref> ساخت که در دیوار غربی قرار داشتند و در این گسترش، داخل مسجد شده بودند.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص300؛ اتحاف الوری، ج2، ص366؛ تحصیل المرام، ج1، ص355.</ref>  

وجوهی گوناگون برای نام‌‌گذاری این باب به ابراهیم یاد شده که از آن جمله، می‌توان به این موارد اشاره کرد: این در به حضرت ابراهیم(ع)<ref>رحلة ابن جبیر، ص75.</ref> ‌ نسبت داشته است. [[‌فاسی]] این نسبت را وهمی بیش نمی‌داند.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص315.</ref> ‌ نیز گفته‌اند ابراهیم خوزی ایرانی<ref>رحلة ابن بطوطه، ج1، ص377.</ref> یا خیاطی به نام ابراهیم از اهالی [[اصفهان]] روبه‌روی آن می‌نشسته‌اند.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص315؛ تاریخ مکة المشرفه، ص158؛ تحصیل المرام، ج1، ص385.</ref> همچنین بیرون این باب، چاهی منسوب به حضرت ابراهیم بوده است.<ref>رحلة ابن جبیر، ص74-76؛ رحلة ابن بطوطه، ج1، ص379؛ تحصیل المرام، ج2، ص636.</ref>  

گویند این در از مکان‌های استجابت [[دعا]] است.<ref>العقد الثمین، ج1، ص243؛ تحصیل المرام، ج2، ص587.</ref> از این در به عنوان یکی از درهایی یاد کرده‌اند که حاجیان پس از موسم از آن بیرون می‌رفتند.<ref>العقد الثمین، ج1، ص269.</ref>  

باب ابراهیم به سال 546ق. به دست محمد بن علی بن ابی‌منصور اصفهانی، وزیر زنگیان [[موصل]] و [[شام]]، تعمیر و بازسازی گشت و نام او بر این در ثبت شد.<ref>تاریخ مکة المشرفه، ص291.</ref> این باب در سده‌های 6 تا 8ق. بر اثر چند سیل آسیب دید.<ref>اتحاف الوری، ج2، ص563؛ ج3، ص212، 589؛ ج4، ص370؛ الزهور المقتطفه، ص218-221.</ref>  

در سده هفتم ق. از سمت داخلی و در سوی راست در، مناره‌ای با حالتی متفاوت، مستطیل‌شکل و محراب‌مانند قرار داشت که با گچبری‌های برجسته پوشیده شده بود.<ref>رحلة ابن جبیر، ص74.</ref> در سده هشتم ق. بر بالای این باب گنبدی بلند با گچبری‌های بسیار زیبا وجود داشت.<ref>رحلة ابن بطوطه، ج1، ص378-379.</ref>  

هنگامی که سلطان بَرسْبای چَرْکَسی (حک: 825-841ق.) از حکمرانان مملوکی [[مصر]]، دستور بستن درهای مسجدالحرام پس از اتمام [[موسم حج]] را به سال 830ق. صادر کرد، باب ابراهیم همراه سه درِ دیگر از این دستور مستثنا شد.<ref>التاریخ القویم، ج4، ص424-425.</ref>  

در حدود سال 917ق. باب ابراهیم به دستور سلطان قانصوه غوری (حک: 906-922ق.<ref>نهر الذهب، ج3، ص192.</ref> از حکمرانان مملوکی مصر، به دست خیربک معمار، بازسازی شد و طاقی محکم بر آن قرار دادند و قصری بر بالای آن ساختند که بعدها مکان اقامت رؤسای سادات گشت<ref>موسوعة مرآة الحرمین، ج2، ص753.</ref> و در پیرامون آن، خانه‌هایی را وقف فقیران کردند.<ref>تحصیل المرام، ج1، ص385؛ التاریخ القویم، ج4، ص565-566.</ref> در سمت راست این در، آیه {{قلم رنگ|سبز|وَعَلَی اللهِ فَتَوَکَّلُوا اِن کُنتُم مُؤمِنِینَ}} ([[سوره مائده]]، 23) و در سمت چپ، عبارت «امَر بعمارة هذا البابِ المعظم السلطانُ الملِک الاشرفُ ابوالنصر قانصوه الغوری‏» نقش بسته بود.<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص233؛ تاریخ عمارة المسجدالحرام، ص127-128.</ref> باسلامه عبارت سمت چپ را چنین گزارش کرده است: «امر بعمارة هذا الباب المعظم مالکُ الممالکِ السلطانیه».<ref>تاریخ عمارة المسجدالحرام، ص128.</ref>

 

قانصوه همچنین وضوخانه‌ای بیرون از این در بنا نهاد<ref>الارج المسکی، ص95؛ مرآة الحرمین، ج1، ص241.</ref> که به سال 980ق. به دستور شریف محمد ابونُمِی (م. 993ق.) بسته شد.<ref>التاریخ القویم، ج4، ص565-566.</ref> باب ابراهیم در گسترش اول دوران سعودی (1406ق.) برداشته شد.<ref>نک: منائح الکرم، ج3، ص104؛ تاریخ مکه، ص241.</ref>  

* [https://www.vajehyab.com/dehkhoda/باب+ابراهیم باب ابراهیم؛لغت نامه دهخدا]