صفا و مروه: تفاوت میان نسخه‌ها

«صفا» در لغت به معنای سنگ سخت و صافی است که با خاک و شن مخلوط نباشد. [[مبرد]] گفته است: صفا سنگی را گویند که گل و خاک در آن نباشد. <ref>مجمع‌البیان، ج١، ص4٣٨.</ref> و [[طریحی]] در [[مجمع‌البحرین]] گوید: صفا اگر مفرد آورده شود به معنای سنگ، و اگر بصورت جمع استعمال شود به معنای سنگ نرم است.

[[ابوالفضل میبدی|صاحب تفسیر کشف‌الاسرار]] نیز می‌نویسد: صفا سنگ سپید سخت باشد؛ یعنی صافی که در آن هیچ خلطی از خاک و گل و غیر آن نباشد. مروه سنگی باشد سیاه و سست و نرم که زود شکسته شود. طریحی درباره مروه نیز گفته است: «المَرْو»، سنگ سفید برق‌دار<ref>تفسیر کشف‌الاسرار، ج١، ص4٢5.</ref> را گویند که با آن آتش روشن می‌کنند، مفرد آن «مَرْوَه» است و بدین سان «مروه» را در [[مکه]]، مروه نامیده‌اند. <ref>مجمع‌البحرین، ج٢، ص١٩4.</ref>  

در [[لغت‌نامه دهخدا]] به نقل از [[نزهةالقلوب]] نیز آمده است: «گویند که صفا و مروه نام مردی و زنی بوده است که در زمان [[جاهلیت]] در [[خانه کعبه]] [[زنا]] کردند، حق تعالی ایشان را سنگ گردانید.»<ref>لغت‌نامه دهخدا، چاپ دانشگاه تهران، ج٢، ص١٧٠٠.</ref> لیکن این نقل را هیچ یک از منابع روایی و تاریخی تایید نمی‌کند و قبل از این حادثه، و در زمان [[حضرت ابراهیم(ع)]] این دو کوه، به نام‌های صفا و مروه شناخته شده، و نام آنها در کتب تاریخ آمده است.

لیکن شهرت این دو کوه از زمان حضرت ابراهیم(ع) به بعد است آنگاه که آن حضرت همراه با‌ [[هاجر]] و [[حضرت اسماعیل|اسماعیل]] به مکه آمده، آنان را در کنار حجر جای داد و خود به [[شام]] بازگشت. [[ابن عباس]] گوید: نخستین کسی که میان صفا و مروه دوید مادر اسماعیل بود. <ref>تاریخ طبری، ج١، ص١٩٣.</ref> و به دنبال هفت مرتبه آمد و شد‌ هاجر بین صفا و مروه، سعی سنّت شد<ref>قصص الانبیاء، ابن کثیر، ج١، ص٢٢4.</ref> و اولین بار ابراهیم خلیل همراه با فرزندش اسماعیل این سنّت الهی را انجام دادند. <ref>تاریخ طبری، ج١، ص١٩٣.</ref>  

ابن اسحاق می‌گوید: [[عمرو بن لحی|عمرو بن لحیّ]] بت «نهیک» را بر کوه صفا و بت «مطعم الطیر» را بر روی مروه قرار داده بود.<ref>اخبار مکه، ج١، ص١٢5.</ref> این بت‌ها همچنان بر روی کوه صفا و مروه قرار داشت تا آن گاه که در سال هفتم از هجرت پیامبر بزرگوار اسلام(ص) برای انجام «[[عمرة القضا]]» به مکّه آمدند. امام صادق(ع) فرموده‌اند: رسول خدا(ص) به مشرکان فرمود: تا بت‌ها را از صفا و مروه بردارند و آنان نیز چنین کردند و آن حضرت میان صفا و مروه سعی نمود لیکن پس از آن که طواف رسول‌اللّٰه(ص) پایان یافت، مشرکان بار دیگر آنها را بر روی صفا و مروه نصب کردند. یکی از [[صحابه رسول خدا]](ص) که عمل سعی را انجام نداده بود، نزد آن حضرت آمده اظهار داشت: [[قریش]] بار دیگر بت‌ها را در صفا و مروه نصب کرده و من نیز هنوز سعی را انجام نداده‌ام، سپس این آیه نازل شد: {{قلم رنگ|سبز|﴿ان الصفا و المروة من شعائر اللّٰه فمن حج البیت او اعتمر فلاجناح علیه ان یطّوف بهما و من تطّوع خیراً فانّ اللّٰه شاکرٌ علیم﴾}}؛<ref>[http://lib.eshia.ir/17001/1/24/158 بقره/سوره2، آیه158. ]</ref> به دنبال نزول این آیه و در حالی که بت‌ها را در صفا و مروه نهاده بودند، مسلمانان سعی می‌کردند تا آن‌گاه که پیامبر(ص) حج گزارد و بت‌ها را برداشت. <ref>مجمع‌البیان، ج١، ص٢4٠؛ بحارالانوار، ج٩6، ص٢٣5.</ref>  

{{قلم رنگ|سبز|﴿ان الصفا و المروة من شعائر اللّٰه فمن حج البیت او اعتمر فلاجناح علیه ان یطّوف بهما و من تطّوع خیراً فانّ اللّٰه شاکرٌ علیم﴾}}؛<ref>[http://lib.eshia.ir/17001/1/24/158 بقره/سوره2، آیه158. ]</ref> همانا صفا مروه از شعائر و نشانه‌های خداوند است پس هرکس حج خانه خدا و یا [[عمره]] را انجام دهد، گناهی بر او نیست که بر آن دو طواف کند (و سعی صفا و مروه انجام دهد) و هرکس به میل خود نیکی کند بداند خداوند در برابر آن نیکی سپاسگزاری داناست.»

[[ابی‌الصّلاح حلبی]] در الکافی، <ref>ینابیع الفقهیه، ج٧، ص١46.</ref> [[علاءالدین حلبی]] در «[[اشارة السبق الی معرفة الحق]]»، <ref>ینابیع الفقهیه، ج٧، ص6٠٧.</ref> [[محقق حلی]] در «[[شرایع]]» و «[[مختصر النافع]]»،<ref>ینابیع الفقهیه، ج٧، ص6٧٨.</ref> [[علامه حلی]] در «[[قواعد الاحکام]]»،<ref>ینابیع الفقهیه، ج٧، ص٧5٢.</ref> [[شهید اول]] در «[[اللمعة الدمشقیه]]»<ref>ینابیع الفقهیه، ج٧، ص٧٨5.</ref> و تعداد بسیاری از فقهای بزرگ شیعه، سعی را رکن حج دانسته‌اند. [[شیخ طوسی]] نیز در [[النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی|نهایه]] سعی صفا و مروه را امری واجب دانسته که ترک عمدی آن موجب بطلان حج است. <ref>ینابیع الفقهیه، ج٧، ص١٩٣.</ref>  

بیشتر فقهای اهل سنت نیز، سعی را رکن حج می‌دانند؛ سعی نزد شافعی‌ها رکنی از ارکان حج است، و مشهور در [[مذهب مالکی]] نیز این چنین است و بسیاری از [[حنابله]] نیز بر همین عقیده‌اند. لیکن حنفی‌ها سعی را، رکن ندانسته، <ref>احکام القرآن، ابن عربی، ج١، ص٧١.</ref> بلکه آن را واجب می‌دانند. <ref>هدایة السالک، ص٨٨5.</ref>