۵٬۱۲۵
ویرایش
اماکن منسوب به امام علی در حجاز: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>'
Z mohammad (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>') |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
[[خانه کعبه]]؛ خانه کعبه را باید یکی از مکان‌های منسوب به امام علی(ع)، بلکه از مهم‌ترین آنها در [[حجاز]] به شمار آورد، زیرا که ایشان در خانه کعبه به دنیا آمده است. | [[خانه کعبه]]؛ خانه کعبه را باید یکی از مکان‌های منسوب به امام علی(ع)، بلکه از مهم‌ترین آنها در [[حجاز]] به شمار آورد، زیرا که ایشان در خانه کعبه به دنیا آمده است. | ||
از میان علمای اهل سنت نیز [[حاکم نیشابوری]] (م 405ق) احتمالاً نخستین کسی است که به مسئله ولادت امام علی(ع) در داخل کعبه اشاره کرده و آن را «[[متواتر]]» دانسته است. <ref>المستدرک علی الصحیحین، الحاکم النیسابوری، محمد بن عبدالله، ج3، ص550.</ref> | از میان علمای اهل سنت نیز [[حاکم نیشابوری]] (م 405ق) احتمالاً نخستین کسی است که به مسئله ولادت امام علی(ع) در داخل کعبه اشاره کرده و آن را «[[متواتر]]» دانسته است.<ref>المستدرک علی الصحیحین، الحاکم النیسابوری، محمد بن عبدالله، ج3، ص550.</ref> | ||
با این حال، با توجه به اینکه مسئله ولادت امام علی(ع) در کعبه در سده‌های اولیه مورد پذیرش همه اهل سنّت نبوده، از دیرباز مکان دیگری در مکه مکرمه به عنوان محل ولادت آن حضرت وجود داشته است. این مکان «مولد علی(ع)» نام داشته و محل آن [[شعب ابی‌طالب]] - که امروزه به نام «شِعب علی» شناخته می‌شود - بوده است. در فاصله کمی از آن نیز خانه محل تولد پیامبر(ص) قرار داشته که امروزه به‌جای آن، ساختمان کتابخانه مکه مکرمه ساخته شده است. | با این حال، با توجه به اینکه مسئله ولادت امام علی(ع) در کعبه در سده‌های اولیه مورد پذیرش همه اهل سنّت نبوده، از دیرباز مکان دیگری در مکه مکرمه به عنوان محل ولادت آن حضرت وجود داشته است. این مکان «مولد علی(ع)» نام داشته و محل آن [[شعب ابی‌طالب]] - که امروزه به نام «شِعب علی» شناخته می‌شود - بوده است. در فاصله کمی از آن نیز خانه محل تولد پیامبر(ص) قرار داشته که امروزه به‌جای آن، ساختمان کتابخانه مکه مکرمه ساخته شده است. | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
[[شعب ابی‌طالب]]؛ از دیگر مشاهد منسوب به امام علی(ع)، شعب ابی‌طالب است. بنابر نقل منابع، در شعب ابی‌طالب نزدیک درِ خانه محل تولد پیامبر(ص)، امام علی(ع)، نماز خوانده است. به نظر می‌رسد این مکان همان خانه پدری امام علی(ع) باشد که نزد اهل سنت به عنوان زادگاه ایشان شناخته می‌شده است.<ref>مناقب آل ابی‌طالب، ابن شهرآشوب، محمد بن علی، تحقیق: یوسف البقاعی، 1412ق/1991م، ج2، ص227.</ref> | [[شعب ابی‌طالب]]؛ از دیگر مشاهد منسوب به امام علی(ع)، شعب ابی‌طالب است. بنابر نقل منابع، در شعب ابی‌طالب نزدیک درِ خانه محل تولد پیامبر(ص)، امام علی(ع)، نماز خوانده است. به نظر می‌رسد این مکان همان خانه پدری امام علی(ع) باشد که نزد اهل سنت به عنوان زادگاه ایشان شناخته می‌شده است.<ref>مناقب آل ابی‌طالب، ابن شهرآشوب، محمد بن علی، تحقیق: یوسف البقاعی، 1412ق/1991م، ج2، ص227.</ref> | ||
این خانه در [[دوره سعودی]] به مدرسه‌ای شبانه به نام «مدرسه النجاح» تبدیل شده بود که همین مدرسه نیز در سال 1402ق در جریان پروژه صاف کردن محله «شِعب بنی‌هاشم» (سوق اللیل) و منطقه «شعب علی» و خانه‌های واقع در [[کوه ابوقبیس]]، تخریب گردید و به‌طور کامل از بین رفت. <ref>الاماکن الماثوره المتواتره فی مکه المکرمة: عرض و تحلیل، ابوسلیمان، عبدالوهاب ابراهیم، 1430ق/2009م، ص157.</ref> | این خانه در [[دوره سعودی]] به مدرسه‌ای شبانه به نام «مدرسه النجاح» تبدیل شده بود که همین مدرسه نیز در سال 1402ق در جریان پروژه صاف کردن محله «شِعب بنی‌هاشم» (سوق اللیل) و منطقه «شعب علی» و خانه‌های واقع در [[کوه ابوقبیس]]، تخریب گردید و به‌طور کامل از بین رفت.<ref>الاماکن الماثوره المتواتره فی مکه المکرمة: عرض و تحلیل، ابوسلیمان، عبدالوهاب ابراهیم، 1430ق/2009م، ص157.</ref> | ||
===مسجد امام علی در تنعیم=== | ===مسجد امام علی در تنعیم=== | ||
[[مسجد امام علی (تنعیم)]]؛ در منطقه «[[تنعیم]]» مسجدی به نام امام علی(ع) وجود داشته است که برخی از مورخان بدان اشاره کرده‌اند.<ref>رحله ابن جبیر، ابن جبیر، محمد بن احمد، ص90.</ref> | [[مسجد امام علی (تنعیم)]]؛ در منطقه «[[تنعیم]]» مسجدی به نام امام علی(ع) وجود داشته است که برخی از مورخان بدان اشاره کرده‌اند.<ref>رحله ابن جبیر، ابن جبیر، محمد بن احمد، ص90.</ref> | ||
===مقام امام علی در دارالخیزران=== | ===مقام امام علی در دارالخیزران=== | ||
[[مقام امام علی (دارالخیزران)]]؛ یکی دیگر از اماکن منسوب به امام علی(ع) در مکه، محلی در نزدیکی و سمت راست [[دارالخیزران]] بوده است. بنابر نقل برخی منابع، دارالخیزران، محل نشستن و تکیه دادن پیامبر(ص) بوده و در سمت راست آن، محلی منسوب به امام علی(ع)، وجود داشته است. <ref>رحله ابن جبیر، ابن جبیر، محمد بن احمد، ص145.</ref> | [[مقام امام علی (دارالخیزران)]]؛ یکی دیگر از اماکن منسوب به امام علی(ع) در مکه، محلی در نزدیکی و سمت راست [[دارالخیزران]] بوده است. بنابر نقل برخی منابع، دارالخیزران، محل نشستن و تکیه دادن پیامبر(ص) بوده و در سمت راست آن، محلی منسوب به امام علی(ع)، وجود داشته است.<ref>رحله ابن جبیر، ابن جبیر، محمد بن احمد، ص145.</ref> | ||
گفتنی است دارالخیزران در جریان توسعه [[مسجدالحرام]] در زمان [[ملک سعود بن عبدالعزیز]] در سال 1375ق تخریب شد و محل آن در محدوده مسجدالحرام قرار گرفت. <ref>التاریخ القویم لمکّه وبیت الله الکریم، الکردی المکّی، محمدطاهر، 1420ق/2000م، ج2، ص86.</ref> | گفتنی است دارالخیزران در جریان توسعه [[مسجدالحرام]] در زمان [[ملک سعود بن عبدالعزیز]] در سال 1375ق تخریب شد و محل آن در محدوده مسجدالحرام قرار گرفت.<ref>التاریخ القویم لمکّه وبیت الله الکریم، الکردی المکّی، محمدطاهر، 1420ق/2000م، ج2، ص86.</ref> | ||
==اماکن منسوب به امام علی در مدینه== | ==اماکن منسوب به امام علی در مدینه== | ||
حضرت امیر مؤمنان(ع) پس از گذشت مدت کوتاهی از [[هجرت پیامبرخدا]](ص) از مکه به مدینه، به این شهر مهاجرت نمود و تا زمان آغاز خلافت ظاهری خود، در این شهر زندگی کرد. | حضرت امیر مؤمنان(ع) پس از گذشت مدت کوتاهی از [[هجرت پیامبرخدا]](ص) از مکه به مدینه، به این شهر مهاجرت نمود و تا زمان آغاز خلافت ظاهری خود، در این شهر زندگی کرد. | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
بنابراین بدیهی است که اماکن منسوب به حضرت علی(ع)، در این شهر همواره مورد توجه مجاوران، زائران و تاریخ‌نگاران بوده و در دوره‌های مختلف تاریخی، سفرنامه‌نویسان از وجود این اماکن گزارشات نسبتا مفصلی را ارائه کرده‌اند، که در ذیل به آنها اشاره می‌گردد: | بنابراین بدیهی است که اماکن منسوب به حضرت علی(ع)، در این شهر همواره مورد توجه مجاوران، زائران و تاریخ‌نگاران بوده و در دوره‌های مختلف تاریخی، سفرنامه‌نویسان از وجود این اماکن گزارشات نسبتا مفصلی را ارائه کرده‌اند، که در ذیل به آنها اشاره می‌گردد: | ||
===خانه امام علی=== | ===خانه امام علی=== | ||
[[خانه امام علی]]؛ برخی نویسندگان سده ششم هجری همچون [[هروی]] و [[ابن شهرآشوب]]، از خانه امام علی(ع) در مدینه، به عنوان یکی از مکان‌های زیارتی این شهر در زمان خود یاد کرده‌اند. <ref>الاشارات الی معرفه الزیارات، الهروی، علی بن ابی‌بکر، ص92؛ مناقب آل ابی‌طالب، ابن شهرآشوب، محمد بن علی، تحقیق: یوسف البقاعی، 1412ق/1991م، ج2، ص227.</ref> | [[خانه امام علی]]؛ برخی نویسندگان سده ششم هجری همچون [[هروی]] و [[ابن شهرآشوب]]، از خانه امام علی(ع) در مدینه، به عنوان یکی از مکان‌های زیارتی این شهر در زمان خود یاد کرده‌اند.<ref>الاشارات الی معرفه الزیارات، الهروی، علی بن ابی‌بکر، ص92؛ مناقب آل ابی‌طالب، ابن شهرآشوب، محمد بن علی، تحقیق: یوسف البقاعی، 1412ق/1991م، ج2، ص227.</ref> | ||
===مسجدهای منسوب امام علی=== | ===مسجدهای منسوب امام علی=== | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
4. برخی منابع به مسجدی متصل به [[مسجد قبا]] از سمت جنوب غربی آن، اشاره کرده و گفته‌اند که در آن زمان به «مسجد علی(ع)» شهرت داشته و زیارتگاه مردم بوده است.<ref>وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، السمهودی، علی بن عبدالله، 1422ق، ج3، ص158.</ref> | 4. برخی منابع به مسجدی متصل به [[مسجد قبا]] از سمت جنوب غربی آن، اشاره کرده و گفته‌اند که در آن زمان به «مسجد علی(ع)» شهرت داشته و زیارتگاه مردم بوده است.<ref>وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، السمهودی، علی بن عبدالله، 1422ق، ج3، ص158.</ref> | ||
5. [[مسجد فضیخ]]؛ که در شرق مسجد قبا قرار داشته و در منابع شیعه و [[سنی]]، به‌عنوان یکی از مساجد ساخته شده در محل نماز خواندن پیامبر(ص) دانسته شده <ref>الکافی، الکلینی، محمد بن یعقوب، 1401ق.، ج4، ص560؛ تاریخ المدینه المنورة، ابن شبّه، عمر بن زید، ج1، ص69.</ref> و نزد [[شیعه]] این باور وجود داشته که در محل این مسجد، [[معجزه ردّ شمس]] به وقوع پیوسته است. <ref>الکافی، الکلینی، محمد بن یعقوب، 1401ق، ج4، ص562.</ref> امروزه ساختمان مسجد فضیخ از بین رفته؛ اما زمینی که مسجد در آن قرار داشته، درون یک چهاردیواری بدونِ در باقی مانده است.</blockquote> | 5. [[مسجد فضیخ]]؛ که در شرق مسجد قبا قرار داشته و در منابع شیعه و [[سنی]]، به‌عنوان یکی از مساجد ساخته شده در محل نماز خواندن پیامبر(ص) دانسته شده<ref>الکافی، الکلینی، محمد بن یعقوب، 1401ق.، ج4، ص560؛ تاریخ المدینه المنورة، ابن شبّه، عمر بن زید، ج1، ص69.</ref> و نزد [[شیعه]] این باور وجود داشته که در محل این مسجد، [[معجزه ردّ شمس]] به وقوع پیوسته است.<ref>الکافی، الکلینی، محمد بن یعقوب، 1401ق، ج4، ص562.</ref> امروزه ساختمان مسجد فضیخ از بین رفته؛ اما زمینی که مسجد در آن قرار داشته، درون یک چهاردیواری بدونِ در باقی مانده است.</blockquote> | ||
==چاه‌های آب منسوب به امام علی== | ==چاه‌های آب منسوب به امام علی== | ||
در سرزمین حجاز چندین سازه آبی از قبیل چاه و چشمه وجود دارد که بنابر گزارش منابع تاریخی امام علی(ع) آنها را احداث نمودند. برخی از این سازهه‌ها با گذشت زمان از بین رفته و اثری از آنها نمانده اما آثار و بقایای برخی از این سازه‌ها هنوز باقی است. در ذیل به معرفی این | در سرزمین حجاز چندین سازه آبی از قبیل چاه و چشمه وجود دارد که بنابر گزارش منابع تاریخی امام علی(ع) آنها را احداث نمودند. برخی از این سازهه‌ها با گذشت زمان از بین رفته و اثری از آنها نمانده اما آثار و بقایای برخی از این سازه‌ها هنوز باقی است. در ذیل به معرفی این | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
[[بئر علی (جعرانه)]]؛ در منطقه جِِعرانه، نزدیک مکه، دو چاه آب، یکی منسوب به پیامبر(ص) و دیگری منسوب به امام علی(ع) وجود داشته است که ناصرخسرو در سفرنامه خود از آنها یاد کرده است.<ref>سفرنامه ناصرخسرو، ناصرخسرو، 1389ش، ص137.</ref> | [[بئر علی (جعرانه)]]؛ در منطقه جِِعرانه، نزدیک مکه، دو چاه آب، یکی منسوب به پیامبر(ص) و دیگری منسوب به امام علی(ع) وجود داشته است که ناصرخسرو در سفرنامه خود از آنها یاد کرده است.<ref>سفرنامه ناصرخسرو، ناصرخسرو، 1389ش، ص137.</ref> | ||
===چشمه‌های ینبع=== | ===چشمه‌های ینبع=== | ||
[[چشمه‌های امام علی (ینبع)]]؛ در منطقه ینبع، چندین چشمه آب متعلق به امام علی(ع) وجود داشته است. در برخی از کتب تاریخی از سه چشمه متعلق به امام علی(ع) به نام‌های «[[عین ابی‌نیزر|عین ابی‌نَیزَر]]»، «[[عین البحیر|عین البُحَیر]]»، و «[[عین بولا|عین بولا یا نولا]]» در این منطقه یاد شده است. <ref>تاریخ المدینه المنورة، ابن شبّه، عمر بن زید، ج1، ص221.</ref> در روزگار ما تنها یک چشمه منسوب به امام علی(ع) به نام «عین علی» در ینبع باقی‌مانده و چشمه‌های دیگر از بین رفته یا تغییر نام داده است. <ref>ینبُع، الجاسر، حمد، ص19.</ref> | [[چشمه‌های امام علی (ینبع)]]؛ در منطقه ینبع، چندین چشمه آب متعلق به امام علی(ع) وجود داشته است. در برخی از کتب تاریخی از سه چشمه متعلق به امام علی(ع) به نام‌های «[[عین ابی‌نیزر|عین ابی‌نَیزَر]]»، «[[عین البحیر|عین البُحَیر]]»، و «[[عین بولا|عین بولا یا نولا]]» در این منطقه یاد شده است.<ref>تاریخ المدینه المنورة، ابن شبّه، عمر بن زید، ج1، ص221.</ref> در روزگار ما تنها یک چشمه منسوب به امام علی(ع) به نام «عین علی» در ینبع باقی‌مانده و چشمه‌های دیگر از بین رفته یا تغییر نام داده است.<ref>ینبُع، الجاسر، حمد، ص19.</ref> | ||
==سایر مکان‌های مرتبط با امام علی در حجاز== | ==سایر مکان‌های مرتبط با امام علی در حجاز== | ||
افزون بر زیارتگاه‌ها و مکان‌های مرتبط با امام علی(ع) در دو شهر مکه و مدینه و حوالی آن، مکان‌های دیگری نیز مرتبط با آن حضرت در سایر شهرها و مناطق حجاز وجود دارد که شماری از آنها با حوادث تاریخی مهم صدر اسلام، همچون [[غزوه بدر]]، [[غزوه خندق]] و بیعت [[غدیر خم]] گره خورده است. | افزون بر زیارتگاه‌ها و مکان‌های مرتبط با امام علی(ع) در دو شهر مکه و مدینه و حوالی آن، مکان‌های دیگری نیز مرتبط با آن حضرت در سایر شهرها و مناطق حجاز وجود دارد که شماری از آنها با حوادث تاریخی مهم صدر اسلام، همچون [[غزوه بدر]]، [[غزوه خندق]] و بیعت [[غدیر خم]] گره خورده است. | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
مسجد غدیر، چنانکه از شواهد تاریخی برمی‌آید، در سده‌های اولیه اسلامی در مسیر کاروان‌های حج بوده، اما بعدها با تغییر مسیر کاروان‌ها، این مسجد رو به ویرانی گذاشته و در دوره‌های اخیر نشانی از آن باقی نمانده است. از این رو محل دقیق این مسجد در روزگار کنونی دانسته نیست و درباره موقعیت جغرافیایی امروزی غدیر خم و مسجد آن، میان پژوهشگران اختلاف نظر وجود دارد. | مسجد غدیر، چنانکه از شواهد تاریخی برمی‌آید، در سده‌های اولیه اسلامی در مسیر کاروان‌های حج بوده، اما بعدها با تغییر مسیر کاروان‌ها، این مسجد رو به ویرانی گذاشته و در دوره‌های اخیر نشانی از آن باقی نمانده است. از این رو محل دقیق این مسجد در روزگار کنونی دانسته نیست و درباره موقعیت جغرافیایی امروزی غدیر خم و مسجد آن، میان پژوهشگران اختلاف نظر وجود دارد. | ||
===مسجد امام علی در بدر=== | ===مسجد امام علی در بدر=== | ||
[[مسجد امام علی (بدر)]]؛ در برخی از منابع متاخر، به وجود مسجدی در روستای بدر به نام امام علی(ع) اشاره شده است. روستای بدر که محل وقوع غزوه بدر، نخستین رویارویی جدّی مسلمانان با مشرکان مکّه در سال دوم هجری بوده، امروزه در فاصله حدود 150 کیلومتری جنوب غربی مدینه قرار دارد. <ref>ملخّص رحلتَی ابن عبدالسلام الدرعی، الجاسر، حمد، 1402ق/1982م، ص96.</ref> | [[مسجد امام علی (بدر)]]؛ در برخی از منابع متاخر، به وجود مسجدی در روستای بدر به نام امام علی(ع) اشاره شده است. روستای بدر که محل وقوع غزوه بدر، نخستین رویارویی جدّی مسلمانان با مشرکان مکّه در سال دوم هجری بوده، امروزه در فاصله حدود 150 کیلومتری جنوب غربی مدینه قرار دارد.<ref>ملخّص رحلتَی ابن عبدالسلام الدرعی، الجاسر، حمد، 1402ق/1982م، ص96.</ref> | ||
شاید بتوان چنین احتمال داد که با توجه به نقش اصلی و غیر قابل انکار امام علی(ع) در پیروزی مسلمانان در جنگ بدر و رشادت‌های آن حضرت در این نبرد تاریخی سرنوشت‌ساز، مسلمانان مسجدی را به نام امام علی(ع) و با هدف زنده نگه داشتن یاد ایشان در این منطقه ساخته باشند. | شاید بتوان چنین احتمال داد که با توجه به نقش اصلی و غیر قابل انکار امام علی(ع) در پیروزی مسلمانان در جنگ بدر و رشادت‌های آن حضرت در این نبرد تاریخی سرنوشت‌ساز، مسلمانان مسجدی را به نام امام علی(ع) و با هدف زنده نگه داشتن یاد ایشان در این منطقه ساخته باشند. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
[[قلعه خیبر]]؛ از دیگر مکان‌های مرتبط با امیر مؤمنان علی(ع) در حجاز است که یادآور نقش چشمگیر و رشادت‌های آن حضرت در غزوه‌های پیامبرخدا(ص) به شمار می‌آید. در جریان [[غزوه خیبر]]، امام علی(ع) با شکست دادن «[[مرحب|مَرحَب]]»، پهلوان یهود و گشودن معجزه‌آسای دروازه قلعه خیبر، یکی از بزرگ‌ترین پیروزی‌های دوره حیات پیامبر(ص) را رقم زد.<ref>معجم البلدان، یاقوت الحموی، یاقوت بن عبدالله، ج2، صص410-409.</ref> | [[قلعه خیبر]]؛ از دیگر مکان‌های مرتبط با امیر مؤمنان علی(ع) در حجاز است که یادآور نقش چشمگیر و رشادت‌های آن حضرت در غزوه‌های پیامبرخدا(ص) به شمار می‌آید. در جریان [[غزوه خیبر]]، امام علی(ع) با شکست دادن «[[مرحب|مَرحَب]]»، پهلوان یهود و گشودن معجزه‌آسای دروازه قلعه خیبر، یکی از بزرگ‌ترین پیروزی‌های دوره حیات پیامبر(ص) را رقم زد.<ref>معجم البلدان، یاقوت الحموی، یاقوت بن عبدالله، ج2، صص410-409.</ref> | ||
===عین علی در خیبر=== | ===عین علی در خیبر=== | ||
[[عین علی (خیبر)]]؛ در خیبر هفت قلعه به نام‌های ناعم، قموص، الشقّ، نطاة، سلالم، وطیح و کتیبه وجود داشته است که ساکنان آنها در صدر اسلام یهودیان بوده‌اند و همه این قلعه‌ها در جریان غزوه خیبر به دست لشکر مسلمانان گشوده شدند. بزرگ‌ترین قلعه موجود در خیبر، قلعه «قَموص» بود که به دست امام علی(ع) گشوده شد. <ref>معجم ما استعجم من اسماء البلاد والمواضع، البکری، عبدالله بن عبدالعزیز، ص522.</ref> در دامنه این قلعه، چشمه‌ای به نام «عین علی» (چشمه علی) وجود دارد که اهالی منطقه آن را به امیر مؤمنان علی بن ابی‌طالب(ع) نسبت می‌دهند.<ref>فی شمال غرب الجزیرة: نصوص، مشاهدات، انطباعات، الجاسر، حمد، 1401ق/1981م، ص287.</ref> | [[عین علی (خیبر)]]؛ در خیبر هفت قلعه به نام‌های ناعم، قموص، الشقّ، نطاة، سلالم، وطیح و کتیبه وجود داشته است که ساکنان آنها در صدر اسلام یهودیان بوده‌اند و همه این قلعه‌ها در جریان غزوه خیبر به دست لشکر مسلمانان گشوده شدند. بزرگ‌ترین قلعه موجود در خیبر، قلعه «قَموص» بود که به دست امام علی(ع) گشوده شد.<ref>معجم ما استعجم من اسماء البلاد والمواضع، البکری، عبدالله بن عبدالعزیز، ص522.</ref> در دامنه این قلعه، چشمه‌ای به نام «عین علی» (چشمه علی) وجود دارد که اهالی منطقه آن را به امیر مؤمنان علی بن ابی‌طالب(ع) نسبت می‌دهند.<ref>فی شمال غرب الجزیرة: نصوص، مشاهدات، انطباعات، الجاسر، حمد، 1401ق/1981م، ص287.</ref> | ||
==سخن پایانی== | ==سخن پایانی== | ||
بر اساس آنچه در بالا گذشت، می‌توان به این نتیجه رسید که مکان‌های منسوب به امام علی(ع) در حجاز، شامل آثار متعدد و متفاوتی است که از [[خانه کعبه]] گرفته تا مساجد موسوم به نام آن حضرت و نیز چند چشمه و چاه آب را شامل می‌گردد. برخی از این مکان‌ها، نظیر خانه پدری ایشان در [[مکه]] و خانه ایشان در [[مدینه]]، یادآور حضور و زندگی آن حضرت در این دو شهر و تعداد دیگری از آنها، عمدتاً شامل مساجد منسوب به ایشان، به یادبود برخی رخدادهای مهم صدر اسلام که امام(ع) در آنها نقش چشمگیری داشته، بنا شده است. | بر اساس آنچه در بالا گذشت، می‌توان به این نتیجه رسید که مکان‌های منسوب به امام علی(ع) در حجاز، شامل آثار متعدد و متفاوتی است که از [[خانه کعبه]] گرفته تا مساجد موسوم به نام آن حضرت و نیز چند چشمه و چاه آب را شامل می‌گردد. برخی از این مکان‌ها، نظیر خانه پدری ایشان در [[مکه]] و خانه ایشان در [[مدینه]]، یادآور حضور و زندگی آن حضرت در این دو شهر و تعداد دیگری از آنها، عمدتاً شامل مساجد منسوب به ایشان، به یادبود برخی رخدادهای مهم صدر اسلام که امام(ع) در آنها نقش چشمگیری داشته، بنا شده است. | ||