ضریح: تفاوت میان نسخه‌ها
←واژه‌شناسی
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | ||
[[پرونده:ضریح امام حسین(ع).jpg|بندانگشتی|ضریح امام حسین(ع).]] | |||
'''ضریح'''، در زیارتگاه‌ها، خانه‌اى چوبين يا ساخته شده از مس، نقره، طلا و غير آن است، كه به صورت مشبّك بوده و روى قبر امام يا امام‌زاده ساخته مى‌شود. [[زائر|زائران]] هنگام [[زیارت]]، به آن [[تبرک]] می‌جویند. | |||
==واژه‌شناسی== | ==واژه‌شناسی== | ||
ضریح، واژه‌ای عربی، به معنای قبری که لحد نداشته باشد<ref>كتاب العين، ج3، ص103.</ref> و شکاف وسط قبر<ref>الصحاح، ج۱، ص۳۸۶.</ref> آمده و به ضرائح جمع بسته شده است.<ref>مجمع البحرين، ج2، ص391.</ref> ابن فارس، ماده «ض، ر، ح» را دارای دو اصل معنایی دانسته که یکی از آن‌ها انداختن شیء است. به باور او، به قبری که لحد نداشته باشد ضریح گفته شده، زیرا گویا میت را در آن می‌اندازند.<ref>معجم مقاييس اللغه، ج3، ص400.</ref> برخی، وجه دیگری ذکر کرده‌اند.{{یادداشت|و سُمِّي الضَّريح في القبر ضريحا لأنه انضرح عن جالي القبر فصار في وسطه؛ و سُمّي اللحد لحدا لأنه مال إلى أحد جالَي القبر.}}<ref>جمهرة اللغة، ج1، ص516.</ref> طریحی، آن را از نظر ساختار، فَعیل به معنای مفعول دانسته است.<ref>مجمع البحرين، ج2، ص391.</ref> برخی، معنای واژه ضراح را، که ضریح نیز روایت شده، خانه‌ای در آسمان، روبه‌روی کعبه دانسته‌اند.<ref>تاج العروس، ج4، ص134.</ref> ضریح، در برخی واژه‌نامه‌های معاصر، به قبری که با دیواره‌های چوبی احاطه شده یا بنایی برایش ساخته شده نیز معنا شده است.<ref>المعجم الغنی، ذیل واژه الضریح.</ref> | ضریح، واژه‌ای عربی، به معنای قبری که لحد نداشته باشد<ref>كتاب العين، ج3، ص103.</ref> و شکاف وسط قبر<ref>الصحاح، ج۱، ص۳۸۶.</ref> آمده و به ضرائح جمع بسته شده است.<ref>مجمع البحرين، ج2، ص391.</ref> ابن فارس، ماده «ض، ر، ح» را دارای دو اصل معنایی دانسته که یکی از آن‌ها انداختن شیء است. به باور او، به قبری که لحد نداشته باشد ضریح گفته شده، زیرا گویا میت را در آن می‌اندازند.<ref>معجم مقاييس اللغه، ج3، ص400.</ref> برخی، وجه دیگری ذکر کرده‌اند.{{یادداشت|و سُمِّي الضَّريح في القبر ضريحا لأنه انضرح عن جالي القبر فصار في وسطه؛ و سُمّي اللحد لحدا لأنه مال إلى أحد جالَي القبر.}}<ref>جمهرة اللغة، ج1، ص516.</ref> طریحی، آن را از نظر ساختار، فَعیل به معنای مفعول دانسته است.<ref>مجمع البحرين، ج2، ص391.</ref> برخی، معنای واژه ضراح را، که ضریح نیز روایت شده، خانه‌ای در آسمان، روبه‌روی کعبه دانسته‌اند.<ref>تاج العروس، ج4، ص134.</ref> ضریح، در برخی واژه‌نامه‌های معاصر، به قبری که با دیواره‌های چوبی احاطه شده یا بنایی برایش ساخته شده نیز معنا شده است.<ref>المعجم الغنی، ذیل واژه الضریح.</ref> در فرهنگ تشریحی معماری و ساختمان، ضریح، در برابر shrine، به معنای محفظه‌ای که بقایای جسد قدّیسان در آن نگهداری می‌شود، قرار گرفته است.<ref>فرهنگ تشریحی معماری و ساختمان، ذیل واژه ضریح/shrine.</ref> | ||
==چیستی== | ==چیستی== | ||
ضریح، در زیارتگاه‌ها، خانه‌اى چوبين يا ساخته شده از مس، نقره، طلا و غير آن كه به صورت مشبّك است و روى قبر امام يا امام‌زاده و شهيدى ساخته مى‌شود. | ضریح، در زیارتگاه‌ها، خانه‌اى چوبين يا ساخته شده از مس، نقره، طلا و غير آن كه به صورت مشبّك است و روى قبر امام يا امام‌زاده و شهيدى ساخته مى‌شود. | ||
ضريح كه | ضريح كه جنبه احترام به صاحب قبر و براى حفاظت از مدفن اوليا ساخته مى‌شود، از چوب محكم و بادوام است كه پوششى از مس، نقره و طلا و داراى نقش و نگارى زيبا و آراسته به آيات، احاديث و اسامى متبرك است و كار هنرى و نگارگرى زيبا و ماندگار بر آن انجام مى‌شود. [[زائر|زائران]] هنگام [[زيارت]]، آن را مى‌بوسند و [[تبرک|تبرك]] مى‌جويند. بیشتر، ضريح‌ها پس از مدتى كه كهنه و فرسوده مى‌گردند، بازسازى مى‌شوند. ضريح‌هاى قديمى نيز بيشتر در موزه‌ها نگه‌دارى مى‌شود.<ref>'''فرهنگامه زیارت'''، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۴، ص30.</ref> | ||
==پانوشت== | ==پانوشت== | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
'''مجمع البحرين'''، فخر الدين بن محمد طريحى، مرتضوي، تهران، 1375ش. | '''مجمع البحرين'''، فخر الدين بن محمد طريحى، مرتضوي، تهران، 1375ش. | ||
'''تاج العروس من جواهر القاموس'''، محمد بن محمد مرتضى زبيدى، دار الفكر، بيروت 1414ق.{{پایان}} | '''تاج العروس من جواهر القاموس'''، محمد بن محمد مرتضى زبيدى، دار الفكر، بيروت 1414ق. | ||
'''فرهنگ تشریحی معماری و ساختمان'''، سیریل هریس، ترجمه مهرداد هاشم زاده همایونی، محمدرضا افضلی، دانشیار، 1390ش. | |||
{{پایان}} | |||