نمایش مبدأ برای ضریح

[[پرونده:ضریح امام حسین(ع).jpg|بندانگشتی|ضریح امام حسین(ع).]]
'''ضریح'''، در زیارتگاه‌ها، خانه‌ای چوبین یا ساخته شده از مس، نقره، طلا و غیر آن است، که به صورت [[مشبک|مشبّک]] بوده و روی قبر امام یا امام‌زاده ساخته می‌شود. [[زائر|زائران]] هنگام [[زیارت]]، به آن [[تبرک]] می‌جویند.

==واژه‌شناسی==
ضریح، واژه‌ای عربی، به معنای قبری که لحد نداشته باشد<ref>کتاب العین، ج‏3، ص103.</ref> و شکاف وسط قبر<ref>الصحاح، ج۱، ص۳۸۶.</ref> آمده و به ضرائح جمع بسته شده است.<ref>مجمع البحرین، ج‏2، ص391.</ref> ابن فارس، ماده «ض، ر، ح» را دارای دو اصل معنایی دانسته که یکی از آن‌ها انداختن شیء است. به باور او، به قبری که لحد نداشته باشد ضریح گفته شده، زیرا گویا میت را در آن می‌اندازند.<ref>معجم مقاییس اللغه، ج‏3، ص400.</ref> برخی، وجه دیگری ذکر کرده‌اند.{{یادداشت|و سُمِّی الضَّریح فی القبر ضریحا لأنه انضرح عن جالی القبر فصار فی وسطه؛ و سُمّی اللحد لحدا لأنه مال إلی أحد جالَی القبر.}}<ref>جمهرة اللغة، ج‏1، ص516.</ref> طریحی، آن را از نظر ساختار، فَعیل به معنای مفعول دانسته است.<ref>مجمع البحرین، ج‏2، ص391.</ref> 

برخی، معنای واژه ضراح را، که ضریح نیز روایت شده، خانه‌ای در آسمان، روبه‌روی کعبه دانسته‌اند.<ref>تاج العروس، ج‏4، ص134.</ref> ضریح، در برخی واژه‌نامه‌های معاصر، به قبری که با دیواره‌های چوبی احاطه شده یا بنایی برایش ساخته شده نیز معنا شده است.<ref>المعجم الغنی، ذیل واژه الضریح.</ref> در فرهنگ تشریحی معماری و ساختمان، ضریح، در برابر واژه shrine، به معنای محفظه‌ای که بقایای جسد قدّیسان در آن نگهداری می‌شود، قرار گرفته است.<ref>فرهنگ تشریحی معماری و ساختمان، ذیل واژه ضریح/shrine.</ref>

==چیستی==
ضریح، در زیارتگاه‌ها، خانه‌ای چوبین یا ساخته شده از مس، نقره، طلا و غیر آن که به صورت [[مشبک|مشبّک]] است و روی قبر امام یا امام‌زاده و شهیدی ساخته می‌شود.

ضریح که جنبه احترام به صاحب قبر و برای حفاظت از مدفن اولیا ساخته می‌شود، از چوب محکم و بادوام است که پوششی از مس، نقره و طلا و دارای نقش و نگاری زیبا و آراسته به آیات، احادیث و اسامی متبرک است و کار هنری و نگارگری زیبا و ماندگار بر آن انجام می‌شود. [[زائر|زائران]] هنگام [[زیارت]]، آن را می‌بوسند و [[تبرک|تبرک]] می‌جویند. بیشتر، ضریح‌ها پس از مدتی که کهنه و فرسوده می‌گردند، بازسازی می‌شوند. ضریح‌های قدیمی نیز بیشتر در موزه‌ها نگه‌داری می‌شود.<ref>فرهنگامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۴، ص30.</ref>

==پانوشت==
{{پانویس}}
==منابع==
{{منابع}}
* '''الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة'''، اسماعیل بن حماد جوهری، دار العلم للملایین، بیروت، ۱۳۷۶ق.
* '''تاج العروس من جواهر القاموس'''، محمد بن محمد مرتضی زبیدی، دار الفکر، بیروت ۱۴۱۴ق.
* '''جمهرة اللغة'''، محمد بن حسن ابن درید، دار العلم للملایین، بیروت،  ۱۹۸۸م.
* '''فرهنگ تشریحی معماری و ساختمان'''، سیریل هریس، ترجمه مهرداد هاشم زاده همایونی، محمدرضا افضلی، دانشیار، ۱۳۹۰ش.
* '''[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1270/1/30 فرهنگامه زیارت]'''، جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره چهاردهم، بهار ۱۳۹۲ش، ص۳۰.
* '''کتاب العین'''، خلیل بن احمد فراهیدی، نشر هجرت، قم، ۱۴۰۹ق.
* '''مجمع البحرین'''، فخر الدین بن محمد طریحی، مرتضوی، تهران، ۱۳۷۵ش.
* '''معجم مقاییس اللغة'''، ابن فارس، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، ۱۴۰۴ق.
{{پایان}}

[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]