حج پیاده: تفاوت میان نسخه‌ها

از احادیث بر می‌آید که حکمت پابرهنگی هنگام زیارت، تواضع و خشوع در برابر خداوند است.<ref>. الکافی، ج4، ص398؛ تهذیب، ج5، ص97.</ref> حج با پای برهنه از بارزترین نشانه‌های خضوع وتذلّل در پیشگاه خداوند به شمار رفته است<ref>. فقه الحج، ج2، ص66-67.</ref> همچنان که سفر حج با پای پیاده نمایانگر تواضع بنده و انقطاع او از مظاهر دنیا دانسته شده است.<ref>. اخلاق و آداب در حج، ص88؛ جرعه‌ای از صهبای حج، ص43.</ref>

در قرآن کریم در آیه ۲۷ سوره حج/۲۲ «یأتوک رجالا و علی کلّ ضامر»، از حج پیاده «رجالا» در برابر حج سواره «و علی کلّ ضامر» (سوار بر شتران باریک اندام [چالاک] یاد شده است. برخی مفسران تقدم آن را بر حج سواره در این آیه دلیل اهمیت و برتری آن بر حج سواره دانسته‌اند.<ref>. احکام القرآن، ج5، ص65؛ البرهان، ج3، ص249؛ زبدة البیان، ص224.</ref> در احادیث نیز به فضیلت حج پیاده تصریح شده است.<ref>. الاستبصار، ج2، ص141-142؛ الفصول المهمه، ج2، ص175-176.</ref> در روایات پیاده‌روی به سوی کعبه محبوب‌ترین عبادت نزد خداوند خوانده شده و پاداشی بزرگ برای حج پیاده ذکر شده است.<ref>. من لایحضره الفقیه، ج2، ص218؛ الخصال، ج1، ص35؛ المحاسن، ج1، ص70.</ref>

بر پایه احادیث برهنه بودن پا هنگام ورود به حرم و نیز در حال طواف مشمول پاداش است و سیره معصومان نیز چنین بوده است.<ref>. المحاسن، ج1، ص68؛ الکافی، ج4، ص398، 412.</ref> بنا بر روایتی از حضرت محمد(ص)، هفتاد تن از حضرت محمدان الهی در حج گزاری خود به احترام حرم، مسیر ذی طوی تا مکه را با پای برهنه پیموده‌اند.<ref>. تلخیص الحبیر، ج7، ص275.</ref> به نظر برخی روایتگران از جای پای موجود در مقام ابراهیم نیز بر می‌آید که آن حضرت هنگام بنای کعبه و قرار گرفتن بر روی این سنگ پابرهنه بوده است.<ref>. مکه و مدینه تصویری از توسعه و نوسازی، ص162.</ref>

البته در برتری حج پیاده بر حج سواره اختلاف وجود دارد که ناشی از وجود روایاتی دال بر برتری هر یک از این دو بر دیگری است.<ref>. نک: تهذیب، ج5، ص11-13.</ref> برخی فقیهان در مقام جمع میان این دو دسته روایات گفته‌اند که حج پیاده چنانچه موجب ضعف و اخلال به ادای عبادت نگردد، بهتر از حج سواره است؛<ref>. المقنعه، ص385؛ المبسوط فی فقه الامامیه، ج1، ص302؛ تذکرة الفقهاء، ج7، ص94-95.</ref> ولی در غیر این صورت یا در صورتی که پیاده‌روی ناشی از بخل و فرار از پرداخت هزینه وسیله نقلیه باشد، حج سواره برتر است.<ref>. من لایحضره الفقیه، ج2، ص218-219؛ منتهی المطلب، ج10، ص116-117؛ مسالک الافهام، ج2، ص150، 151.</ref> همچنین برخی، روایات دال بر برتری حج پیاده را بر افضل بودن ادای مناسک با پای پیاده پس از رسیدن به مکه حمل کرده‌اند.<ref>. شرح فروع الکافی، ج5، ص321.</ref> وجوه دیگری نیز در مقام جمع میان این روایات در فقه امامی مطرح شده است.<ref>. نک: تهذیب، ج5، ص12-13؛ لوامع صاحبقرانی، ج7، ص126-128.</ref>

در فقه حنفی و حنبلی به استناد ذکر پیادگان پیش از سوارگان در آیه ۲۷ سوره حج/۲۲ و احادیث،<ref>. المستدرک، ج1، ص461.</ref> حج پیاده برتر از حج سواره به شمار رفته است<ref>. المبسوط، سرخسی، ج4، ص131؛ کشاف القناع، ج2، ص572-573؛ حاشیة رد المحتار، ج2، ص681.</ref>؛ ولی فقهای شافعی و مالکی به استناد حج سواره حضرت محمد(ص) حج سواره را برتر از حج پیاده دانسته‌اند.<ref>. المجموع، ج7، ص91؛ مواهب الجلیل، ج3، ص514-515؛ حاشیة الدسوقی، ج2، ص10.</ref> به تصریح شماری از منابع فقهی اختلاف نظر درباره فضیلت ادای حج پیاده در عمره نیز وجود دارد.<ref>. مواهب الجلیل، ج3، ص516.</ref>

===ادای برخی مناسک حج با پای پیاده===

===استطاعت بدون راحله===

از منظر فقیهان شافعی،<ref>. فتح العزیز، ج7، ص7-12؛ مغنی المحتاج، ج1، ص463؛ الحاوی الکبیر، ج4، ص13.</ref> حنفی<ref>. بدائع الصنائع، ج2، ص122؛ البحر الرائق، ج2، ص548؛ حاشیة رد المحتار، ج2، ص506.</ref> و حنبلی<ref>. الشرح الکبیر، ج3، ص170؛ کشاف القناع، ج2، ص450؛ الانصاف، ج3، ص402-403.</ref> ادای حجة الاسلام با پای پیاده بر کسی که توانایی تأمین وسیله نقلیه را ندارد واجب نیست مگر اینکه ـ به نظر شافعیان و حنبلیان ـ فاصله فرد تا مکه کمتر از مسافت قصر (شکسته شدن نماز) یا ـ به نظر حنفیان ـ حج گزار از اهالی مکه باشد. دلیل آنان تفسیر استطاعت به زاد (توشه) و راحله (وسیله نقلیه) در سخن حضرت محمد اکرم(ص) است. اما مالکیان<ref>. نک: بدائع الصنائع، ج2، ص122؛ مواهب الجلیل، ج3، ص457-458؛ البیان و التحصیل، ج4، ص12.</ref> و معدودی از فقهای امامی<ref>. المعتبر، ج2، ص752؛ منتهی المطلب، ج10، ص77؛ مناسک حج، ص10-12.</ref> انجام دادن حجة الاسلام را با پای پیاده بر کسی که توانایی راه رفتن داشته باشد، واجب شمرده‌اند، هرچند توانایی تهیه وسیله نقلیه را نداشته باشد. برخی مالکیان در این باره به آیه ۲۷ حج /۲۲استناد کرده‌اند.<ref>. البیان و التحصیل، ج4، ص12.</ref>