تعطیل حج: تفاوت میان نسخه‌ها

تعطیل حج (ویرایش)

نسخهٔ ‏۲۵ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۳۵

۱٬۵۹۸ بایت حذف‌شده ، ‏۲۵ ژوئیهٔ ۲۰۲۰

←‏تعطیل حج ایرانیان

دیداریویکی‌متن

Kamran

Automoderated users، دیوان‌سالاران، checkuser، ناظمان (CommentStreams)، developer، Moderators، مدیران

۹٬۹۰۹

ویرایش

@@ خط ۵۷: / خط ۵۷: @@
 ==تعطیل حج ایرانیان==
-تعطیلی حج ایرانیان نیز بیشتر برخاسته از درگیری پادشاهان محلی با یکدیگر بوده است. اختلاف‌های خاندان آل بویه در شهرهای مرکزی و شرقی [[ایران]]، کشورگشایی [[محمود غزنوی]] در [[هند]]، و دست‌اندازی به سرزمین‌های زیر سلطه آل بویه در شرق <ref>تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ج1، ص202-212</ref> از این موارد است. همچنین درگیری‌های فرزندان [[ملکشاه سلجوقی]] پس از وفاتش (485ق.)  و اختلافات حاکمان دیگر مناطق، موجب تعطیل [[حج خراسان]] و عراق می‌شد.
+تعطیلی حج ایرانیان نیز بیشتر برخاسته از درگیری پادشاهان محلی با یکدیگر بوده است.
-با تاخیر ورود ایرانیان به عراق برای همراهی با کاروان عراق، حج‌گزاری کاروان عراق نیز به تعطیلی کشیده می‌شد.در سال‌های 407، 410، 413 و 421ق. کاروان خراسان دیر به عراق رسید و کاروان عراق نیز که منتظر کاروان خراسان بود، فرصت درک مناسک حج را نیافت. <ref>مرآة الزمان، ص300، 306-307، 309، 324</ref><ref>الدرر الفرائد، ج1، ص339-343</ref> البته این بدان معنا نیست که کسی از عراق به حج نمی‏‌رفت؛ بلکه برخی افراد ره‌سپار حج می‌شدند. از جمله، به سال 421ق. که حج عراق به دلیل تاخیر خراسانیان تعطیل شده بود و کاروان مصر نیز به حج نیامده بود، شماری از [[کوفیان]] با یک کاروان راهی حج شدند. <ref>البدایة و النهایه، ج12، ص29</ref><ref>الدرر الفرائد، ج1، ص342</ref>
+از جمله اختلافات و درگیری‌های داخلی میان سلاطین آل بویه، غزنویان و سلجوقیان تشکیل کاروان حج ایرانیان و پیوستن آن‌ها به کاروان عراق را به تعویق و تعطیلی کشاند. گزارشی از تعطیل حج ایرانیان در سال‌های  407، 410، 413 و 421ق. با عنوان تاخیر کاروان خراسان در منابع تاریخی ثبت شده است.<ref>مرآة الزمان، ص300، 306-307، 309، 324</ref><ref>الدرر الفرائد، ج1، ص339-343</ref><ref>البدایة و النهایه، ج12، ص29</ref><ref>الدرر الفرائد، ج1، ص342</ref>
-حمله [[مغول]] به ایران نه تنها [[حج ایران]] را به سال 633ق. تعطیل کرد؛ بلکه تا سال 639ق. حج عراق را نیز متوقف ساخت. <ref>اتحاف الوری، ج3، ص31-32</ref> به سال 656ق. [[بغداد]] به دست [[هلاکو خان مغول]] سقوط کرد و با فروپاشی [[خلافت عباسی]]، حج‌‌گزاری عراقی در پرتو این رویداد بود. با مرگ [[ابوسعید ایلخان]] (736ق.) حرکت کاروان حج عراق قطع شد و یازده سال بعد به سال 748ق. محمل عراق دیگر بار به حج رفت. پس از آن حج ایرانیان به طور متناوب به سبب‌های متفاوت تعطیل می‌شد. این وضع بیش از هر چیز برآمده از درگیری‌های داخلی و ناپایداری سیاسی در ایران بود. <ref>شفاء الغرام، ج2، ص298</ref><ref>سمط النجوم، ج2، ص396</ref>
+حمله [[مغول]] به ایران نیز [[حج ایران]] و عراق را از سال 633  تا سال 639ق متوقف ساخت. <ref>اتحاف الوری، ج3، ص31-32</ref> به سال 656 [[بغداد]] به دست [[هلاکو خان مغول]] سقوط کرد و با فروپاشی [[خلافت عباسی]]، حج‌‌گزاری عراقی نیز مدتی تعطیل شد.
-کشور‌گشایی برخی از حاکمان این دوره همانند [[تیمور لنگ|تیمور]] نیز در تعطیل حج مؤثر بود. در سال‌های 803-806ق. به سبب حمله تیمور به [[شام]]، حج عادی کاروان شام تعطیل گشت. <ref>العقد الثمین، ج1، ص197</ref><ref>الدرر الفرائد، ص317</ref>
+بار دیگر در پایان حکومت ایلخانان با مرگ [[ابوسعید ایلخان]] (736ق.) حرکت کاروان حج عراق قطع شد و یازده سال بعد به سال 748ق. محمل عراق دیگر بار به حج رفت. پس از آن حج ایرانیان به طور متناوب به سبب‌های متفاوت تعطیل می‌شد. این وضع بیش از هر چیز برآمده از درگیری‌های داخلی و ناپایداری سیاسی در ایران بود. <ref>شفاء الغرام، ج2، ص298</ref><ref>سمط النجوم، ج2، ص396</ref>
-===نبودِ متولی اعزام کاروان حج===
+درگیری [[آل جلایر]] با همسایگان و نیز مشکلات داخلی ایشان که از سال 740ق. حدود یک سده حکومت عراق و تجهیز کاروان حج را بر عهده داشتند، موجب تعطیل متناوب حج می‌شد. <ref>سلسله‌های اسلامی جدید، ص510</ref>
-به علت سقوط یا مرگ حاکم که اعزام کاروان حج بر عهده او بوده، نیز حج تعطیل می‌شده است. درگیری [[آل جلایر]] با همسایگان و نیز مشکلات داخلی ایشان که از سال 740ق. حدود یک سده حکومت عراق و تجهیز کاروان حج را بر عهده داشتند، موجب تعطیل متناوب حج می‌شد. <ref>سلسله‌های اسلامی جدید، ص510</ref> از جمله، از سال 795ق. حرکت محمل عراق چند سال قطع شد که گویا به دلیل حمله تیمور به ایران بود. <ref>اتحاف الوری، ج3، ص390</ref><ref>الدرر الفرائد، ص315</ref>
+از جمله، از سال 795ق. حرکت محمل عراق چند سال قطع شد که گویا به دلیل حمله تیمور به ایران بود. <ref>اتحاف الوری، ج3، ص390</ref><ref>الدرر الفرائد، ص315</ref>
 فروپاشی حکومت [[جلایریان]] به دست قَرایوسف قَراقویونُو (810-823ق.) به سال 813ق. چند سال ارسال کاروان حج عراق را به تعطیلی کشاند. <ref>اتحاف الوری، ج3، ص482</ref> به سال 821ق. نبرد قرایوسف با [[شاهرخ تیموری]] و حاکم شام، باعث تعطیلی حج شد. <ref>الدرر الفرائد، ص321</ref> درگذشت قرایوسف به سال 823ق. نیز حج را مدتی با تعطیلی روبه‌رو کرد. <ref>اتحاف الوری، ج3، ص574</ref><ref>الدرر الفرائد، ص321</ref>
-===اختلافات مذهبی===
+===عصر صفوی===
 اختلاف‌های سیاسی و مذهبی میان ایران و عثمانی از دوره [[صفویه]]، در تعطیل [[حج]] اثرگذار بوده است. در دوران صفویه، مسیر حج ایرانیان از کشور عثمانی می‌گذشت و سفر ایرانیان به کشور متخاصم به ویژه هنگام نبرد میان دو دولت، با موانع و مشکلاتی روبه‌رو بود. به سال 1042ق. به دلیل تصرف بغداد به دست ایرانیان، دولت عثمانی ایشان را از سفر حج بازداشت و در سال 1047ق. به فرمان [[سلطان سلیم عثمانی]]، ایرانیان از مکه اخراج شدند. <ref>منائح الکرم، ج4، ص182</ref><ref>تاریخ مکه، ص271</ref> بنابر روایتی [[شاه عباس صفوی]] حج‌‌گزاری ایرانیان را مایه سرازیر شدن اموال فراوان به کشور دشمن می‌دید سفر حج را برای چند سال ممنوع کرد. <ref>تاریخ منتظم، ج2، ص1037</ref> مشکلات حج ایرانیان در این دوره و موانع راه حج، در نامه‌نگاری‌های دولت عثمانی و صفوی بازتاب یافته است. <ref>اسناد و مکاتبات سیاسی ایران، ص29</ref>