Automoderated users، دیوانسالاران، checkuser، ناظمان (CommentStreams)، developer، Moderators، مدیران
۹٬۹۱۹
ویرایش
عاطفه فتاحی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''سفرنامه ابن جبیر'''، گزارش سفر حج [[ابن جبیر|محمد ابن جبیر]] جهانگرد مشهور اندلسی است که از مشهورترین و مهمترین سفرنامهها و آثار جغرافیایی مسلمانان به شمار میرود. این کتاب شامل گزارش کاملی از سفر طولانی ابن جبیر از [[اندلس]] به اسکندریه، [[عیزاب]]، [[جده]]، [[مکه]] و [[مدینه]] و سپس در بازگشت از [[بغداد]]، [[شام]] و سفر دریایی در دریای مدیترانه تا بازگشت به اندلس است. این سفر طولانی از سال ۵۷۸ تا سال ۵۸۱ قمری به طول انجامید و ابن جبیر در موسم حج ۵۷۹ قمری در مکه بود. | |||
سفرنامه ابن جبیر الگوی اصلی [[سفرنامه نویسی]] حج در مغرب اسلامی است. اقامت طولانی او در مکه و مدینه و گزارش دقیق او از بناها و مکانهای مذهبی این شهرها و نیز توصیف آیینها و آداب فرهنگی و اجتماعی ساکنان این شهرها، کتاب او را به یکی از منابع اصلی تاریخ و جغرافیای تاریخی [[حرمین]] تبدیل کرده است. از همین رو است که کتاب او بارها توسط نویسندگان بعدی مورد استفاده قرار گرفته است. | |||
نام اصلی اثر به درستی مشخص نیست و از آن با عناوین رحله الکنانی،<ref>. تاریخ نوشتههای جغرافیای، 242-244؛ نشوار المحاضره، ج7، ص330؛ الرحلات المغربیه، ص 102.</ref> یا الاسفار رحله ابن جبیر، اعتبار الناسک فی ذکر الآثار الکریمه والمناسک، تذکیر (تذکره) بالاخبار عن اتفاقات الاثار، و الرحلۀ الی المشرق<ref>. معجم المطبوعات العربیة، ج1، ص62.</ref> یاد کردهاند. این کتاب بارها به چاپ رسیده و به زبانهای انگلیسی و فرانسوی و فارسی ترجمه شده است. | |||
==ابن جبیر و سفرهای حج او== | ==ابن جبیر و سفرهای حج او== | ||
{{اصلی|ابن جبیر}} | {{اصلی|ابن جبیر}} | ||
خط ۶: | خط ۱۰: | ||
او سه بار به [[حج]] رفت. سفر اول او که شرح آن در سفرنامه او آمده است در سالهای ۵۷۸ تا ۵۸۱ قمری به طول انجامید.<ref>تاریخ نوشتههای جغرافیایی، ص 242-244، نشوارالمحاضره، ج 7، ص330، الرحلات المغربیه، ص102</ref> دومین سفر ابن جبیر از ربیع الاول ۵۸۵ تا ۱۳ شعبان ۵۸۷ قمری طول کشید.<ref>. تاریخ نوشتههای جغرافیایی، ص242.</ref> پس از بازگشت سالها در وطن ماند و وقتی همسرش عاتکۀ دختر ابوجعفر ورقشی وزیر درگذشت، تصمیم به سفر بعدی گرفت<ref>. التاریخ القویم، ج6، ص298.</ref> که از تاریخ دقیق آن اطلاعی در دست نیست. | او سه بار به [[حج]] رفت. سفر اول او که شرح آن در سفرنامه او آمده است در سالهای ۵۷۸ تا ۵۸۱ قمری به طول انجامید.<ref>تاریخ نوشتههای جغرافیایی، ص 242-244، نشوارالمحاضره، ج 7، ص330، الرحلات المغربیه، ص102</ref> دومین سفر ابن جبیر از ربیع الاول ۵۸۵ تا ۱۳ شعبان ۵۸۷ قمری طول کشید.<ref>. تاریخ نوشتههای جغرافیایی، ص242.</ref> پس از بازگشت سالها در وطن ماند و وقتی همسرش عاتکۀ دختر ابوجعفر ورقشی وزیر درگذشت، تصمیم به سفر بعدی گرفت<ref>. التاریخ القویم، ج6، ص298.</ref> که از تاریخ دقیق آن اطلاعی در دست نیست. | ||
== | ==سبک و شیوه نگارش== | ||
به باور پژوهشگران، سفرنامه، ابن جبیر به لحاظ دقت و نوع اطلاعات و روش و اسلوب ارائه و نگارش، اوج سفرنامه نویسی و مایۀ ارتقای ادب جغرافیایی عرب بوده است و رواج چنین نوشته هایی در [[اندلس]] با چنین ویژگیهایی، مرهون این سفرنامه است. شهرت ابن جبیر در محافل علمی اروپا نیز مرهون سفرنامۀ او و گزارشهای ارزشمند تاریخیش بوده و گویا همین سفرنامه توجه اهل ادب را به شعر او از میان آثار مشابه همعصرانش برانگیخته است.<ref>. تاریخ نوشتههای جغرافیایی، ص241-242؛ دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج3، ص205.</ref> | |||
برخی گفته اند تالیف سفرنامۀ ابن جبیر از خود او نیست و تنها مضامین کتاب از اوست؛<ref>. نک: الاحاطه، ج2، ص148؛ الأعلام، ج5، ص319-320.</ref> اما غالب پژوهشگران معتقدند او خود پس از بازگشت از سفر در حدود ۵۸۱ قمری/۱۱۸۵م. بر اساس یادداشتهای روزانه به تالیف آن پرداخته است.<ref>. تاریخ نوشتههای جغرافیایی، ص240-241.</ref> | برخی گفته اند تالیف سفرنامۀ ابن جبیر از خود او نیست و تنها مضامین کتاب از اوست؛<ref>. نک: الاحاطه، ج2، ص148؛ الأعلام، ج5، ص319-320.</ref> اما غالب پژوهشگران معتقدند او خود پس از بازگشت از سفر در حدود ۵۸۱ قمری/۱۱۸۵م. بر اساس یادداشتهای روزانه به تالیف آن پرداخته است.<ref>. تاریخ نوشتههای جغرافیایی، ص240-241.</ref> | ||
==اهمیت تاریخی | ==اهمیت تاریخی== | ||
سفرنامه | اطلاعات تاریخی سفرنامه نسبت به اطلاعات جغرفیایی آن ارزشمندتر است. ماجراهای سفر به صورتی دقیق با ذکر تواریخ '''قمری'''، '''میلادی''' و گاه '''سریانی''' ثبت شده اند و شامل گزارشهای دقیق و مفصل از زندگانی مردم بخشی از مناطق مهم آن زمان مانند [[حجاز]]، [[مصر]] و شام است. پاره ای از اطلاعات کتاب از جمله مربوط به [[مکه]] و [[مدینه]] و نیز نظام اداری و حکومتی [[ایوبیان]] (۶۵۰-۵۶۷ق.) و وضعیت مسلمانان در شام و مناطق جنوبی اروپا، و نیز دربار '''نورمانها''' منحصر به فرد است. | ||
ابن جبیر از روستاها، شهرها، جزائر، منازل، گذرگاهها و توقفگاههای بسیاری گذشته و اطلاعات جغرافیایی، تاریخی، اجتماعی و سیاسی از آنها نقل کرده است. گاه حتی از شهرهایی که بدانها نرفته، اطلاعاتی به دست داده است.<ref>. تاریخ نوشتههای جغرافیایی، ص243.</ref> | ابن جبیر از روستاها، شهرها، جزائر، منازل، گذرگاهها و توقفگاههای بسیاری گذشته و اطلاعات جغرافیایی، تاریخی، اجتماعی و سیاسی از آنها نقل کرده است. گاه حتی از شهرهایی که بدانها نرفته، اطلاعاتی به دست داده است.<ref>. تاریخ نوشتههای جغرافیایی، ص243.</ref> |
ویرایش