پرش به محتوا

خانه ارقم: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۱۶ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۷ فوریهٔ ۲۰۲۲
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (Kamran صفحهٔ خانه ابن ارقم را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به خانه ارقم منتقل کرد)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
خانه [[ارقم]] از خانه‌های معروف [[مکه]]، در دامنه [[کوه صفا]] و محل موقت دعوت [[پیامبر]] است. حضور پیامبر در خانه ارقم، به عنوان مبنایی برای زمان‌بندی بخشی از حوادث سال‌های آغازین دعوت پیامبر شد.<ref>. نک: الطبقات الکبری، ج3، ص183؛ تاریخ مدینة دمشق، ج35، ص252.</ref> پس از مهاجرت ارقم به مدینه، اطلاعی از وضعیت خانه وی در دست نیست. ارقم با وقف خانه خود برای فرزندانش، هرگونه [[ارث]] بردن از این خانه و خرید و فروش آن را برای آنان منع کرد.
خانه [[ارقم]] از خانه‌های معروف [[مکه]]، در دامنه [[کوه صفا]] و محل موقت دعوت [[پیامبر]] است. حضور پیامبر در خانه ارقم، به عنوان مبنایی برای زمان‌بندی بخشی از حوادث سال‌های آغازین دعوت پیامبر شد.<ref>. نک: الطبقات الکبری، ج3، ص183؛ تاریخ مدینة دمشق، ج35، ص252.</ref> پس از مهاجرت ارقم به [[مدینه]]، اطلاعی از وضعیت خانه وی در دست نیست. ارقم با وقف خانه خود برای فرزندانش، هرگونه [[ارث]] بردن از این خانه و خرید و فروش آن را برای آنان منع کرد.
==نسب ارقم==
==نسب ارقم==
ابوعبدالله ارقم بن [[عبدمناف]]، از تیره [[بنی مخزوم|بنی‌مخزوم]]<ref>. الطبقات الکبری، ج3، ص183؛ تاریخ الطبری، ج11، ص519؛ الاستیعاب، ج1، ص131.</ref> و از نخستین [[اسلام]] آورندگان بود.<ref>. الطبقات الکبری، ج3، ص183؛ المنتظم، ج5، ص279؛ الاصابه، ج1، ص197.</ref> وی را از [[مهاجران]] به [[مدینه]]<ref>. الاستیعاب، ج1، ص131؛ اسدالغابه، ج1، ص60.</ref>، کارگزاران [[زکات]]<ref>. اسدالغابه، ج1، ص60.</ref> و [[کاتبان پیامبر]]<ref>. البدایة و النهایه، ج5، ص363.</ref> شمرده‌اند. درگذشت ارقم را در سال 55ق. و در سن هشتاد و چند سالگی در مدینه، و در زمان حکومت [[معاویه]] دانسته‌اند.<ref>. الطبقات الکبری، ج3، ص185؛ تاریخ الطبری، ج11، ص519.</ref>
ابوعبدالله ارقم بن [[عبدمناف]]، از تیره [[بنی مخزوم|بنی‌مخزوم]]<ref>. الطبقات الکبری، ج3، ص183؛ تاریخ الطبری، ج11، ص519؛ الاستیعاب، ج1، ص131.</ref> و از نخستین [[اسلام]] آورندگان بود.<ref>. الطبقات الکبری، ج3، ص183؛ المنتظم، ج5، ص279؛ الاصابه، ج1، ص197.</ref> وی را از [[مهاجران]] به [[مدینه]]<ref>. الاستیعاب، ج1، ص131؛ اسدالغابه، ج1، ص60.</ref>، کارگزاران [[زکات]]<ref>. اسدالغابه، ج1، ص60.</ref> و [[کاتبان پیامبر]]<ref>. البدایة و النهایه، ج5، ص363.</ref> شمرده‌اند. درگذشت ارقم را در سال 55ق. و در سن هشتاد و چند سالگی در مدینه، و در زمان حکومت [[معاویه]] دانسته‌اند.<ref>. الطبقات الکبری، ج3، ص185؛ تاریخ الطبری، ج11، ص519.</ref>
خط ۱۲: خط ۱۲:
ارقم با [[وقف]] خانه خود برای فرزندانش، هرگونه ارث بردن از این خانه و خرید و فروش آن را برای آنان منع کرد.<ref>. الطبقات الکبری، ج3، ص184؛ الاستیعاب، ج4، ص1540؛ المنتظم ج5، ص279-280.</ref>
ارقم با [[وقف]] خانه خود برای فرزندانش، هرگونه ارث بردن از این خانه و خرید و فروش آن را برای آنان منع کرد.<ref>. الطبقات الکبری، ج3، ص184؛ الاستیعاب، ج4، ص1540؛ المنتظم ج5، ص279-280.</ref>
بعدا [[منصور عباسی]] خانه را از نوادگان ارقم خریده و تصاحب کرد. و به همسر خود، [[خیزران]]، اهدا کرد<ref>. الطبقات الکبری، ج3، ص184؛ انساب الاشراف ج10، ص215؛ بهجة النفوس، ج1، ص267.</ref> و او نیز مسجدی در آن ساخت.<ref>. اخبار مکه، الازرقی، ج2، ص200؛ العقد الثمین، ج1، ص55؛ الروض المعطار، ص194.</ref>  
بعدا [[منصور عباسی]] خانه را از نوادگان ارقم خریده و تصاحب کرد. و به همسر خود، [[خیزران]]، اهدا کرد<ref>. الطبقات الکبری، ج3، ص184؛ انساب الاشراف ج10، ص215؛ بهجة النفوس، ج1، ص267.</ref> و او نیز مسجدی در آن ساخت.<ref>. اخبار مکه، الازرقی، ج2، ص200؛ العقد الثمین، ج1، ص55؛ الروض المعطار، ص194.</ref>  
خانه ارقم که از این پس به دارخیزران مشهور شد<ref>. اخبار مکه، الازرقی، ج2، ص200؛ سبل الهدی، ج2، ص320؛ الجامع اللطیف، ص289.</ref>، بعدها غسّان بن عبّاد عباسی، از دیگر نوادگان خیزران، این خانه را خرید.<ref>. الطبقات الکبری، ج3، ص184؛ المنتظم، ج5، ص280.</ref>
 
خانه ارقم از این پس به دار خیزران مشهور شد<ref>. اخبار مکه، الازرقی، ج2، ص200؛ سبل الهدی، ج2، ص320؛ الجامع اللطیف، ص289.</ref>، بعدها غسّان بن عبّاد عباسی، از دیگر نوادگان خیزران، این خانه را خرید.<ref>. الطبقات الکبری، ج3، ص184؛ المنتظم، ج5، ص280.</ref>  
 
اهمیت این خانه نزد [[مسلمانان]] سبب گردید تا در دوره‌های مختلف، مورد توجه حاکمان قرار گیرد و در موارد متعدد مرمت و بازسازی شود<ref>. رحله ابن جبیر، ص130؛ مرآة الحرمین، ج1، ص193.</ref>.<ref>. شفاء الغرام، ج1، ص363.</ref> از بازسازی این خانه به شکل [[مسجد]] در سال 999ق.<ref>. موسوعة مرآة الحرمین، ج2، ص869.</ref>، و نیز در سال1112ق. گزارش شده است.<ref>. التاریخ القویم، ج2، ص86.</ref>
اهمیت این خانه نزد [[مسلمانان]] سبب گردید تا در دوره‌های مختلف، مورد توجه حاکمان قرار گیرد و در موارد متعدد مرمت و بازسازی شود<ref>. رحله ابن جبیر، ص130؛ مرآة الحرمین، ج1، ص193.</ref>.<ref>. شفاء الغرام، ج1، ص363.</ref> از بازسازی این خانه به شکل [[مسجد]] در سال 999ق.<ref>. موسوعة مرآة الحرمین، ج2، ص869.</ref>، و نیز در سال1112ق. گزارش شده است.<ref>. التاریخ القویم، ج2، ص86.</ref>
==خصوصیات خانه==
==معماری خانه پیش از تخریب==
خانه ارقم در موازات [[صفا]] و در کنار محل سکونت [[بلال حبشی]] بود. در سمت راست وارد شونده به خانه، دری قرار داشت و به اتاقی باز می‌شد که محل نشستن [[پیامبر]] و محل تخته‌سنگی بود که پیامبر بدان تکیه می‌داد و جانب راست این جایگاه جای ابوبکر و سپس جای علی بن ابی‌طالب بود. تخته‌سنگی که علی بدان تکیه می‌داده، شبیه محراب بود و درون دیوار قرار داشت. بالای این اتاق گنبدی ساخته شده بود. در برابر درِ ورودی این خانه، خانه‌های کرایه‌ای برای حاجیان ساخته بودند.<ref>. رحله ابن جبیر، ص129-130. </ref>
خانه ارقم در موازات [[صفا]] و در کنار محل سکونت [[بلال حبشی]] بود. در سمت راست وارد شونده به خانه، دری قرار داشت و به اتاقی باز می‌شد که محل نشستن [[پیامبر]] و محل تخته‌سنگی بود که پیامبر بدان تکیه می‌داد و جانب راست این جایگاه جای [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] و سپس جای [[علی بن ابی‌طالب]] بود. تخته‌سنگی که علی بدان تکیه می‌داده، شبیه محراب بود و درون دیوار قرار داشت. بالای این اتاق گنبدی ساخته شده بود. در برابر درِ ورودی این خانه، خانه‌های کرایه‌ای برای حاجیان ساخته بودند.<ref>. رحله ابن جبیر، ص129-130. </ref>
و چهار گنبد زیبا و یک مأذنه روی آن بود.<ref>. موسوعة مرآة الحرمین، ج2، ص896.</ref> این گنبد تا سال 1343ق. باقی بود.<ref>. التاریخ القویم، ج2، ص86.</ref>
و چهار گنبد زیبا و یک مأذنه روی آن بود.<ref>. موسوعة مرآة الحرمین، ج2، ص896.</ref> این گنبد تا سال 1343ق. باقی بود.<ref>. التاریخ القویم، ج2، ص86.</ref>
سمت چپ خانه، ایوانی سقف‏دار به عرض 3 متر وجود داشت كه در میانه دیوارِ سمتِ راستِ آن، دری قرار داشت كه به اتاقی به طول 8 متر و عرض تقریباً 4 متر باز می‌شد. در گوشه جنوب شرقی این اتاق،<ref>. مرآة الحرمین، ج1، ص192-193.</ref> دو سنگ‌نبشته دیده می‌شد<ref>. شفاء الغرام، ج1، ص363.</ref>.<ref>. مرآة الحرمین، ج1، ص193.</ref>
سمت چپ خانه، ایوانی سقف‏دار به عرض 3 متر وجود داشت كه در میانه دیوارِ سمتِ راستِ آن، دری قرار داشت كه به اتاقی به طول 8 متر و عرض تقریباً 4 متر باز می‌شد. در گوشه جنوب شرقی این اتاق،<ref>. مرآة الحرمین، ج1، ص192-193.</ref> دو سنگ‌نبشته دیده می‌شد<ref>. شفاء الغرام، ج1، ص363.</ref>.<ref>. مرآة الحرمین، ج1، ص193.</ref>
==سرانجام خانه==
==سرانجام خانه==
این خانه در سال 1375ق. در حکومت [[سعود بن عبدالعزیز]]، به مسجدالحرام ضمیمه<ref>. التاریخ القویم، ج2، ص82؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص156-157.</ref>، و به نقلی در سال 1399ق. ویران شد.<ref>. المعالم الاثیره، ص241.</ref> اکنون به یاد این خانه، اولین دری که از آن سمت به [[مسجدالحرام]] باز می‌شود، [[باب ارقم]] نام‌گذاری کرده‌اند و احتمال داده شده که مکان این خانه، جایگاه پلکان برقی سمت [[صفا]]، مدخل ورودی طبقه دوم، باشد.<ref>. تاریخ و آثار اسلامی، ص123-124؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص157.</ref> ارقم خانه‌ای نیز در محله بنی‌زریق در [[مدینه]] داشت.<ref>. الطبقات الکبری، ج3، ص184-185؛ تاریخ المدینة المنوره، ج1، ص245.</ref>
این خانه در سال 1375ق. در حکومت [[سعود بن عبدالعزیز]]، به مسجدالحرام ضمیمه<ref>. التاریخ القویم، ج2، ص82؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص156-157.</ref>، و به نقلی در سال 1399ق. ویران شد.<ref>. المعالم الاثیره، ص241.</ref> اکنون به یاد این خانه، اولین دری که از آن سمت به [[مسجدالحرام]] باز می‌شود، [[باب ارقم]] نام‌گذاری کرده‌اند و احتمال داده شده که مکان این خانه، جایگاه پلکان برقی سمت [[صفا]]، مدخل ورودی طبقه دوم، باشد.<ref>. تاریخ و آثار اسلامی، ص123-124؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص157.</ref>  
 
== خانه ارقم در مدینه ==
ارقم خانه‌ای نیز در محله بنی‌زریق در [[مدینه]] داشت.<ref>. الطبقات الکبری، ج3، ص184-185؛ تاریخ المدینة المنوره، ج1، ص245.</ref>
 
== جستارهای وابسته ==
[[ارقم بن ابی‌ارقم|ارقم بن ابی ارقم]]
 
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}