اخبار مکه (فاکهی): تفاوت میان نسخه‌ها
←گزارش محتوا
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
===گزارش محتوا=== | ===گزارش محتوا=== | ||
بنای کتاب فاکهی بر گزارش اخبار و آثار است. او ادله دیدگاه‌ها را برمی‌شمرد و گزینش و داوری را بر عهده خواننده میگذارد. این ویژگی به ویژه در مباحث فقهی حج، از قبیل | بنای کتاب فاکهی بر گزارش اخبار و آثار است. او ادله دیدگاه‌ها را برمی‌شمرد و گزینش و داوری را بر عهده خواننده میگذارد. این ویژگی به ویژه در مباحث فقهی حج، از قبیل [[احرام]]، [[طواف]]، [[سعی]] و [[وقوف در عرفات]] آشکار است. | ||
از محتوای کتاب برمی‌آید که فاکهی برای گرد آوردن آگاهی‌هایش رنج بسیار برده است. او پاره‌ای از این آگاهی‌ها را خود فراهم کرده است. مثلاً مساحت برخی جاها و اندازه بعضی از چیزها را خود به دست آورده است. برای نمونه، بارها حجرالاسود را وجب کرده یا فاصله میان حَجَر و زمین را با دست خود اندازه گرفته و روز و ساعت این کار را ثبت کرده است. نیز برخی فواصل میان جای‌های مکه و مسجدالحرام را با پای خود محاسبه کرده است. (ج۱، ص۱۳۵ ۱۳۶) اندازه‌گیری‌ها و آگاهی‌های دقیق و سودمند فاکهی در وصف مسجدالحرام، | از محتوای کتاب برمی‌آید که فاکهی برای گرد آوردن آگاهی‌هایش رنج بسیار برده است. او پاره‌ای از این آگاهی‌ها را خود فراهم کرده است. مثلاً مساحت برخی جاها و اندازه بعضی از چیزها را خود به دست آورده است. برای نمونه، بارها [[حجرالاسود]] را وجب کرده یا فاصله میان حَجَر و زمین را با دست خود اندازه گرفته و روز و ساعت این کار را ثبت کرده است. نیز برخی فواصل میان جای‌های مکه و [[مسجدالحرام]] را با پای خود محاسبه کرده است. (<small>ج۱، ص۱۳۵ ۱۳۶</small>) اندازه‌گیری‌ها و آگاهی‌های دقیق و سودمند فاکهی در وصف مسجدالحرام، [[کعبه]]، [[صفا]] و [[مروه]]، [[عرفات]]، [[مزدلفه]]، و فاصله میان آن‌ها و آگاهی‌های ارزشمند همانند آن، مصحح کتاب را به این پندار واداشته که این‌گونه آگاهی‌ها با همت و سرمایه حکومت وقت تهیه و در دفاتری ثبت شده است و فاکهی و ازرقی از این دفاتر برای کتاب خود سود برده‌اند، بی‌آن که به منبع خویش اشاره کنند. (<small>ج۱، ص۵۴</small>) | ||
با نگاه به منابعی که از نیمه گمشده این کتاب گزارش کرده‌اند، می‌توان حدس زد که این اثر درباره تاریخ و نسب‌شناسی قبایل و طوایف مکه و سیره نبوی بوده است. نمایی از فصل‌های نیمه موجود کتاب بدین قرار است: | با نگاه به منابعی که از نیمه گمشده این کتاب گزارش کرده‌اند، می‌توان حدس زد که این اثر درباره تاریخ و نسب‌شناسی قبایل و طوایف مکه و سیره نبوی بوده است. نمایی از فصل‌های نیمه موجود کتاب بدین قرار است: | ||
۱. حجرالاسود و ویژگی‌های ظاهری، گذشته، و آداب زیارت و استلام آن. (ج۱، ص۸۱ـ۱۶۰) | ۱. [[حجرالاسود]] و ویژگی‌های ظاهری، گذشته، و آداب زیارت و [[استلام حجر|استلام]] آن. (<small>ج۱، ص۸۱ـ۱۶۰</small>) | ||
۲. | ۲. [[ملتزم|مُلْتَزَم]]، جایگاه معنوی آن و چگونگی [[دعا]] و تضرع در این مکان مقدس. (<small>ج۱، ص۱۶۰ـ۱۸۶</small>) | ||
۳. | ۳. [[کعبه]]، پیشینه آن، طواف، فضیلت [[طواف]]، برخی احکام فقهی طواف بر پایه مذهب نویسنده و آداب طواف در روزگاران پیش از [[اسلام]]. (<small>ج۱، ص۱۸۶ـ۳۶۸</small>) | ||
۴. اهمیت و فضیلت حج، شرایط | ۴. اهمیت و فضیلت حج، شرایط [[استطاعت]]، جایگاه معنوی حاجیان در پیشگاه الهی و برخی احکام اخلاقی و فقهی حج. (<small>ج۱، ص۳۶۸ـ۴۳۸)</small> | ||
۵. مقام ابراهیم(ع) و جایگاه معنوی، ویژگی‌ها و تغییرات ظاهری‌اش در دوره‌های تاریخی، تفسیر و‌شان نزول برخی آیات و روایتی درباره حضرت مهدی[. (ج۱، ص۴۴۰ـ۴۸۳) | ۵. [[مقام ابراهیم]](ع) و جایگاه معنوی، ویژگی‌ها و تغییرات ظاهری‌اش در دوره‌های تاریخی، تفسیر و‌شان نزول برخی آیات و روایتی درباره [[حضرت مهدی]][. (<small>ج۱، ص۴۴۰ـ۴۸۳</small>) | ||
۶. چاه | ۶. [[چاه زمزم]]، فضیلت، نام‌ها، اوصاف، پیشینه تاریخی و نقش آن، و [[سقایةالحاج|سقایت حج‌گزاران]] در ساختار سیاسی و اجتماعی و نظام قبیله‌ای. (<small>ج۲، ص۵ـ۸۶</small>) | ||
۷. | ۷. [[مسجدالحرام]]، فضیلت، حدود و ویژگی‌های آن، اشیای موجود در آن، تغییرات این ساختمان در طول تاریخ، و مهم‌ترین احکام فقهی نماز‌گزاران، زائران و حاجیان.(<small>ج۲، ص۸۶ـ۲۰۹</small>) | ||
۸. صفا و مروه و مساحت دقیق آن‌ها، سعی، تاریخ صفا و مروه، و برخی آداب و اندیشه‌های روزگار جاهلیت. (ج۲، ص۲۰۹ـ۲۴۶) | ۸. [[صفا]] و [[مروه]] و مساحت دقیق آن‌ها، سعی، تاریخ صفا و مروه، و برخی آداب و اندیشه‌های روزگار [[جاهلیت]]. (<small>ج۲، ص۲۰۹ـ۲۴۶</small>) | ||
۹. حرم، حدود و نشانه‌ها و پیشینه تاریخی آن، نام‌های مکه، حکمرانان مکه، صحابیان درگذشته در آن سرزمین و بزرگان ساکن در آن دیار، رویدادهای سیاسی مکه، رخدادهای دیگر مکه در روزگاران گذشته، سروده‌های شاعران در وصف مکه، متن خطبه‌های برخی بزرگان در مکه، و آداب و رسوم مکیان. (ج۲، ص۲۴۶ـ۳۸۷؛ ج۳، ص۱ـ۱۵۶) | ۹. حرم، حدود و نشانه‌ها و پیشینه تاریخی آن، نام‌های مکه، حکمرانان مکه، [[صحابی|صحابیان]] درگذشته در آن سرزمین و بزرگان ساکن در آن دیار، رویدادهای سیاسی مکه، رخدادهای دیگر مکه در روزگاران گذشته، سروده‌های شاعران در وصف مکه، متن خطبه‌های برخی بزرگان در مکه، و آداب و رسوم مکیان. (<small>ج۲، ص۲۴۶ـ۳۸۷؛ ج۳، ص۱ـ۱۵۶</small>) | ||
۱۰. چگونگی اداره مکه در جاهلیت و اسلام، حکمرانان وفات یافته در آن سرزمین و برخی کارهای آنان، قاضیان مکه، قبیله | ۱۰. چگونگی اداره مکه در جاهلیت و اسلام، حکمرانان وفات یافته در آن سرزمین و برخی کارهای آنان، قاضیان مکه، [[قبیله ثقیف]]، و این روایت از [[پیامبر اکرم(ص)]] : «هرکس مرا پس از مرگم زیارت کند، گویی در روزگار زندگانی‌ام دیدارم کرده است.» (<small>روایت۱۹۱۸، ج۳، ص۱۵۷ـ۲۰۸</small>) | ||
۱۱. «نخستین»های مکه، مثلاً نخستین کسی که بر منبر رفت. (ج۳، ص۲۰۸ـ۲۴۳) | ۱۱. «نخستین»های مکه، مثلاً نخستین کسی که بر منبر رفت. (<small>ج۳، ص۲۰۸ـ۲۴۳</small>) | ||
۱۲. احکام مالی و قضایی حرم و مکه همانند حکم خرید و فروش خانه‌های مکه و کسانی که نباید در مکه سکنا گزینند. (ج۳، ص۲۴۳ـ۲۵۹) | ۱۲. احکام مالی و قضایی حرم و مکه همانند حکم خرید و فروش خانه‌های مکه و کسانی که نباید در مکه سکنا گزینند. (<small>ج۳، ص۲۴۳ـ۲۵۹</small>) | ||
۱۳. محله‌های مکه، جای زندگی قبیله‌ها، نام خانه‌ها و رویدادهای تاریخی مربوط به آن‌ها. (ج۳، ص۲۰۳ـ۲۶۳) | ۱۳. محله‌های مکه، جای زندگی قبیله‌ها، نام خانه‌ها و رویدادهای تاریخی مربوط به آن‌ها. (<small>ج۳، ص۲۰۳ـ۲۶۳</small>) | ||
۱۴. حدود حرم از منظر قضایی و جزایی و احکامی از قبیل اخراج فرد مسلمان از مکه، حکم قاتلی که به حرم پناه می‌برد، و قطع درختان حرم و شکار و جز آن. (ج۳، ص۳۵۳ـ۳۹۲) | ۱۴. حدود حرم از منظر قضایی و جزایی و احکامی از قبیل اخراج فرد مسلمان از مکه، حکم قاتلی که به حرم پناه می‌برد، و قطع درختان حرم و شکار و جز آن. (<small>ج۳، ص۳۵۳ـ۳۹۲</small>) | ||
۱۵. مکان‌هایی که نماز | ۱۵. مکان‌هایی که [[نماز ]]گزاردن در آن‌ها [[مستحب]] است، مساجد مقدس آغاز اسلام، [[وادی محصب|وادی محَصّب]]، گورستان‌ها، و روایت‌هایی از پیامبر اکرم(ص) درباره استحباب زیارت اهل قبور. (<small>ج۴، ص۵ـ۹۴</small>) | ||
۱۶. چاه‌ها، چشمه‌ها و آبگیرهای مکه، و جایگاه آب در وضعیت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مکیان قدیم. (ج۴، ص۹۶ـ۱۲۸) | ۱۶. چاه‌ها، چشمه‌ها و آبگیرهای مکه، و جایگاه آب در وضعیت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مکیان قدیم. (<small>ج۴، ص۹۶ـ۱۲۸</small>) | ||
۱۷. راه‌ها، خیابان‌ها، دره‌ها و پستی و بلندی‌های مکه و حرم، و مکان‌های تاریخی و رویدادهای مهم آن‌ها. (ج۴، ص۱۲۹ـ۲۴۶) | ۱۷. راه‌ها، خیابان‌ها، دره‌ها و پستی و بلندی‌های مکه و حرم، و مکان‌های تاریخی و رویدادهای مهم آن‌ها. (<small>ج۴، ص۱۲۹ـ۲۴۶</small>) | ||
۱۸. سرزمین منا، اشیا و احکام مربوط به آن، مساحت دقیق | ۱۸. سرزمین منا، اشیا و احکام مربوط به آن، مساحت دقیق [[منا]]، و [[مسجد منا]]. (<small>ج۴، ص۲۴۶ـ۳۱۱</small>) | ||
۱۹. مشعر الحرام و وجه نامیدن آن به مُزْدَلَفه، فضیلت و احکام و راه‌های آن، و مسجد مشعر الحرام و فاصله دقیق آن تا عرفات. (ج۴، ص۳۱۱ـ۳۲۹) | ۱۹. [[مشعر الحرام]] و وجه نامیدن آن به مُزْدَلَفه، فضیلت و احکام و راه‌های آن، و مسجد مشعر الحرام و فاصله دقیق آن تا [[عرفات]]. (<small>ج۴، ص۳۱۱ـ۳۲۹</small>) | ||
۲۰. عرفات و جایگاه معنوی و حدود و احکام آن، مسجد عرفات، فضیلت دعا و روزه در | ۲۰. عرفات و جایگاه معنوی و حدود و احکام آن، مسجد عرفات، فضیلت دعا و روزه در [[روز عرفه|عرفه]]، و وقوف پیامبر اکرم(ص) در آن. (<small>ج۵، ص۵ـ۵۶</small>) | ||
۲۱. مکان‌های نام‌آور پیرامون مکه مانند مساجد تنعیم و جَعرانه و | ۲۱. مکان‌های نام‌آور پیرامون مکه مانند مساجد [[مسجد تنعیم|تنعیم]] و [[مسجد جعرانه|جَعرانه]] و [[مسجد حدیبیه|حدیبیه]]، جاهایی که پیامبر اکرم(ص) و [[اصحاب پیامبر(ص)|اصحاب]] به قصد نبرد بدان جا رفته‌اند، و عمره‌های آن حضرت. (<small>ج۵، ص۵۶ـ۱۰۹)</small> | ||
===چاپ‌ها=== | ===چاپ‌ها=== | ||