امام حسن مجتبی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

ابو محمد حسن بن علي بن ابي طالب<ref>. الفصول المهمة، ج2، ص694؛ الهدايه الكبري، ص183؛شرح إحقاق الحق، ج26، ص350.</ref>نخستين فرزند فاطمه دختر رسول خدا(ص) ؛چهارمين معصوم و دومين امام شيعيان است.

امام حسن هفت سال از عمر شريفش را در عصر رسول خدا(ص) سپري كرد.<ref>. مناقب ال ابی طالب،  ج3، ص175.</ref>سبط النبي، سيد، زكى، مجتبى، تقى، ولي و طيب از القاب آن حضرت هستند<ref>. كشف الغمة، ج2،ص141؛ بحار الأنوار، ج43، ص255. </ref>.  

 

آن حضرت شاهد حوادث و رخدادهاي دوران سه خليفه نخست بود. در دوره خليفه اول امام مجتبي(ع) در مجلسی از او خواست از منبر جدش رسول خدا(ص) پايين بيايد<ref>. مناقب ال ابی طالب ، ج3، ص201. </ref> و ابوبکر نيز او را تصديق کرد<ref>. انساب الاشراف، ج3، ص27;  السقيفه و فدك، ص68-69. </ref>. منابع از حضور پر رنگ تر امام حسن(ع)در عصر عثمان نسبت به خلفاي پيشين خبر مي‌دهند. برخي گزارشها از حضور ايشان و برادرش امام حسين (ع) در برخي فتوحات مانند شمال آفريقا و طبرستان خبر مي‌دهند<ref>. الكامل فى التاريخ، ج3، ص6. </ref>. در حالي كه دلايل تاريخي زيادي حاكي از عدم شركت اهل بيت در فتوحات است<ref>. نک: الحياة السياسيه للامام الحسن، ص114 ـ 130. </ref>. امام حسن(ع) به هنگام محاصره عثمان در راستاي خواست پدر بزرگوارشان به خانه عثمان رفت و آمد داشت.<ref>. مروج الذهب, ج 2, ص344؛ الامامه و السياسه, ج1, ص44؛ تاريخ الطبرى، ج 4، ص388-389.</ref> بدرقه ابوذر از سوي امام حسن به همراه پدر به هنگام تبعيد اين صحابي<ref>. أنساب الأشراف، ج5، ص543؛ تاريخ اليعقوبى، ج2، ص172. </ref> از وقايع ديگر دوره عثمان است.

امام حسن(ع) مدت سى سال از عمر مبارك خود را در كنار پدر بزرگوارشان امام على (ع) سپري كردند. در آستانه جنگ جمل به عنوان نماينده اعزا مي‌حضرت علی(ع) براي بسيج مردم کوفه به آن شهر رفت<ref>. الجمل، ص132, 175.</ref>. آن حضرت در نبرد صفين نيز شرکت داشت. وي در جنگ خوارج نيز علاوه بر ايراد خطبه هاى مختلف در حمايت از امام و تشويق مردم به دفاع از آن حضرت خود نيز در صحنه هاي جنگ حضور پر نشاط و فعال داشت<ref>. حياة الامام الحسن بن علی ، ج1، ص481-486.</ref>.

امام على (ع) توليت موقوفاتش را به امام حسن(ع) سپرد<ref>. شرح نهج البلاغه ابن ابي الحديد، ج15, ص 146-147.</ref>.حضرت علی(ع)، صدقات فراواني در مدينه و اطراف آن داشت که بعد از خود،امام حسن(ع) و بعد از امام حسن برادرش حسين (ع) متولي اين صدقات بودند<ref>. تهذيب الاحکام، ج9، صص145- 148.</ref>.اداره صدقات آن حضرت پس از فرزندانش در دست بنو حسن و بنو حسين بود<ref>.علل الشرائع، ج1, ص230؛ الإرشاد، ج2، ص21؛ کشف الغمه، ج2، ص199..</ref>.  

امام حسن(ع) براساس باورهاي شيعي<ref>. الملل و النحل، ج1،ص170.</ref>از طريق نص به امامت رسيد. حضرت علي(ع)، بعد از ضربت خوردنش فرزندش حسن(ع) را به امامت منصوب کرد<ref>. کشف اللغمه، ج2، ص153-154؛ مسند الإمام المجتبى(ع)، ص36.</ref>، و آن حضرت زمام امور را بمدت تقريبا شش ماه بدست گرفت. بيعت با امام حسن(ع) در روز بيست و يکم ماه مبارک رمضان سال چهلم هجري و بعد شهادت اميرمؤمنان 7 انجام گرفت<ref>. الارشاد؛ ج 2، ص9. </ref>. معاويه به محض شنيدن خبر بيعت مردم با امام حسن(ع)،آن را تقبيح كرد و در سخنان و نامه‌هايش تصميم صريح خود را به سركشى و عدم شناسايى امام به عنوان خليفه اعلام كرد<ref>. تاريخ اليعقوبى، ج2، ص214; شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحديد، ج16، ص31.</ref>.  

 

نخستين اقدام امام حسن(ع) بعد از بيعت با او سازماندهي لشکر براي جنگ با معاويه بود<ref>.المستدرک علی الصحيحين ، ج3, ص 174-176. </ref>.معاويه نيز همه فرماندهان خودش را از شام، فلسطين، اردن فراخواند و با شصت هزار نيرو عليه امام حسن(ع) به راه افتاد.<ref>. الفتوح، ج4، ص286; مقاتل الطالبيين، ص34-35.</ref>

فضاى سياسى و اجتماعى عراق به دنبال تبليغات سوء امويان با شايعه اراده امام حسن(ع) بر صلح با معاويه و قدرت بلامنازع ارتش شام، به شدت ملتهب،‌ وسوسه انگيز و نگران كننده شد<ref>. تاريخ اليعقوبي، ج2، ص214. </ref>،.در پي همين شايعات پذيرش صلح از ناحيه امام بود که خيمه ‏گاه آن حضرت را به غارت بردند؛ و در «مظلم ساباط» با پيكانى او را از ناحيه‏ى «ران» زخمى ساختند. امام(ع) را به مدائن بردند درحالى‏كه خون بسيارى از او رفته و جراحتش دشوار شده بود در خانه سعد بن مسعود ثقفي بستري و مداوا شد<ref>.أنساب الأشراف، ج3،ص:35؛ الارشاد، ج2، ص12. </ref>. امام در چنین شرایطی مجبور به صلح شد و در پاسخ یکی از یارانش علت صلح را ميل و رغبت بيشتر مردم بر صلح، ناخوشي آنان از جنگ و به ويژه حفظ شيعيان از كشته شدن دانسته است <ref>. اخبار الطوال، ص220. </ref>.  

 

امام با قيد شرايطي حکومت را به معاويه واگذار کرد: عمل به كتاب، سنت نبوي و سيره خلفاى صالحين؛عدم تعيين جانشين<ref>. الاستيعاب، ج1، ص385-387. </ref> و واگذاري تعيين خليفه به شوراى مسلمانان<ref>. الاستيعاب، ج1، ص386-387.  </ref>،در امان ماندن مسلمانان از دست و زبان معاويه؛ ايمني شيعيان و عدم توطئه بر ضد اهل بيت<ref>. الفتوح، ج4، ص290-291.</ref>. برخي تنها به دو شرط از عهدنامه را مبني بر اين که معاويه ياران امام علي(ع) را تحت تعقيب قرار ندهد و بعد از او خلافت از آن امام حسن(ع) باشد، اشاره کرده‌اند<ref>. ذخائر العقبي، ص139. </ref>.   

امام حسن(ع) عابدترين، زاهدترين و با فضيلت مردم زمان خود بود<ref>. الامالي, صدوق، ص244؛ عده الداعي، ص139. </ref>؛ در بيانات ساير اهل بيت نيز آن حضرت به چنين فضايلي ستوده شده است <ref>. مناقب آل ابی طالب، ج3, ص 180.</ref>. آن حضرت هرگاه مرگ، قبر و قيامت و عبور از صراط و حساب را به ياد مي‌آورد؛‌ مي‌گريست و به هنگام وضوء گرفتن و در حال نماز‌اندامش به لرزه مى‏افتاد<ref>. بحار الانوار، ج،67، ص400. </ref>.آن حضرت که خود را در پيشگاه خداي تعالي مي‌ديد<ref>. مناقب آل ابی طالب ، ج3، ص180. </ref>، پس از نماز صبح تا طلوع آفتاب مشغول عبادت بود و با كسي سخن نمي‌گفت<ref>. مناقب آل ابی طالب، ج3, ص 180. </ref>. به نقل ا بن اسحق: پس از رسول خدا(ص) هيچكس از حيث آبرو و بلندى قدر، به حسن بن على نرسيد.<ref>. الأئمة الإثنا عشر، ص63-64؛ صلح الحسن، ترجمه سيد علي خامنه اي، ص41.</ref>.