مسیر طالبی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
ميرزا ابوطالب، معروف به ابوطالب لندنی،<ref>مسیر طالبی، مقدمه، ص۱۸.</ref> فرزند محمد بيك‌خان تبريزى اصفهانی، در سال ۱۱۶۶ق در شهر شیعه‌نشین لَكْنَهو در هند به دنیا آمد.<ref>نامه اهل خراسان، ص ١١٠.</ref> پدرش، آذربایجانی تبار و متولد اصفهان بود<ref>چند سفرنامه از سفراى ايران، نشريه وزارت امور خارجه، شماره سوم، ص ٢۶ و٢٧.</ref> و هنگامی که به علت موضع‌گیری‌هایش مورد خشم نادرشاه قرار گرفت به هند | ميرزا ابوطالب، معروف به ابوطالب لندنی،<ref>مسیر طالبی، مقدمه، ص۱۸.</ref> فرزند محمد بيك‌خان تبريزى اصفهانی، در سال ۱۱۶۶ق در شهر شیعه‌نشین لَكْنَهو در هند به دنیا آمد.<ref>نامه اهل خراسان، ص ١١٠.</ref> پدرش، آذربایجانی تبار و متولد اصفهان بود<ref>چند سفرنامه از سفراى ايران، نشريه وزارت امور خارجه، شماره سوم، ص ٢۶ و٢٧.</ref> و هنگامی که به علت موضع‌گیری‌هایش مورد خشم نادرشاه قرار گرفت به هند گریخت.<ref>مقاله «مسير طالبى» ، نشريه فرهنگ خراسان، ضميمه دوره پنجم.</ref> میرزا ابوطالب در ۱۳ سالگی همراه پدرش به مرشدآباد هند هجرت کرد و تا ۲۰ سالگی در آنجا ماند. او مورد توجه حاکمان ایرانی این منطقه قرار گرفت و به منصب‌هایی رسید. وی از کارشکنی‌ها و دشمنی‌های مخالفینش خسته شد و در سال ۱۲۱۳ق<ref>نامه اهل خراسان، ص ١١٠.</ref> مسافرت‌های درازش را به کشورهای آسیایی، آفریقایی و اروپایی آغاز کرد.(؟) برخی سفر او به اروپا را در راستای همکاری وی با کمپانی انگلیسی «هند شرقی» دانسته‌اند. او همکاری‌اش را با آن کمپانی قطع کرده و در سال ۱۲۱۸ق به هند بازگشت<ref>مسير طالبى، مقدمه حسین خدیوجم، ص١٢.</ref> و دیده‌هایش را از این سفر ۵ ساله نگاشت. او در سال ۱۲۲۱ق در شهر لکنهو در هند درگذشت.<ref>نامه اهل خراسان، ص ١١٠.</ref> | ||
میرزا ابوطالب شاعر نیز بود و آثار فراوانی نگاشت؛ از جمله خلاصة الافکار که | میرزا ابوطالب شاعر نیز بود و آثار فراوانی نگاشت؛ از جمله خلاصة الافکار که سرگذشت شاعران قدیم و هم‌عصر وی است، لبَ السیر و جهان‌نما که گزیده‌ای از تاریخ عمومی جهان است، اشعار میرزا ابوطالب خان، تفضیح الغافلین که وقایع زمان نواب آصف الدوله است، رساله‌ای در علم اخلاق، مباحثی در طب و مسیر طالبی.<ref>ادبيات فارسى بر مبناى تاليف استورى، ص٨٧٩؛ نامه اهل خراسان، ص١١٠ - ١١٢، تفضيح الغافلين، مقدمه مصحح كتاب؛ پيش‌گفتار ايرج افشار بر كتاب خلاصة الافكار ميرزا ابوطالب؛ مسير طالبى، مقدمه مصحح كتاب، ص ٢۴.</ref> | ||
==محتوا== | ==محتوا== | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
برخی از ویژگی‌های سفرنامه‌ی مسیر طالبی به این شرح است: | برخی از ویژگی‌های سفرنامه‌ی مسیر طالبی به این شرح است: | ||
* '''نثر استوار، زیبا و پر از | * '''نثر استوار، زیبا و پر از واژگان فارسى رايج در هندوستان''' | ||
* '''تیزهوشی، زبان‌آورى و موقعشناسى نویسنده'''<ref>مسير طالبي، مقدمه، ص10.</ref> | * '''تیزهوشی، زبان‌آورى و موقعشناسى نویسنده'''<ref>مسير طالبي، مقدمه، ص10.</ref> | ||
* '''نگرش انتقادی به رویکردهای فرهنگی اروپا'''<ref>مسيرطالبى، ص١۵٢.</ref> | * '''نگرش انتقادی به رویکردهای فرهنگی اروپا'''<ref>مسيرطالبى، ص١۵٢.</ref> | ||
:برای نمونه برخی ویژگی‌های مردم انگلستان را اینگونه دانسته است: | :برای نمونه برخی ویژگی‌های مردم انگلستان را اینگونه دانسته است: باور نداشتن به دین و معاد، رعایت نکردن حق‌الناس، غرور، محبت بسیار به دنیا، بخل، راحت‌طلبی، تن‌پروری، سستی، زودرنجی، نبود تحمل مخالف، کمبود حیا و زیاده‌روی در شهوت‌رانی.<ref>مسيرطالبى، ص۲۶۵-۲۷۲.</ref> | ||
* '''ذکر ویژگی‌های شهرهای زیارتی، حاکمان، اماکن زیارتی و زائران در کشور عراق''' | * '''ذکر ویژگی‌های شهرهای زیارتی، حاکمان، اماکن زیارتی و زائران در کشور عراق''' | ||
:او به جزئیات حرم‌های امامان(ع) نیز پرداخته است؛ برای نمونه گنبد حرم امام هادی(ع) را بسیار | :او به جزئیات حرم‌های امامان(ع) نیز پرداخته است؛ برای نمونه گنبد حرم امام هادی(ع) را بسیار افراشته و استوارتر از گنبدهای امام حسین(ع) و امام علی(ع) دانسته، ولی از تذهیب و تزیین خالی معرفی کرده است.<ref>مسیر طالبی، ص۳۹۹ - ۴٠۶.</ref> | ||
==در نگاه دیگران== | ==در نگاه دیگران== | ||
غلامحسین یوسفی، ادیب و | غلامحسین یوسفی، ادیب و پژوهش‌گر معاصر سفرنامه میرزا ابوطالب را یکی از بهترین سفرنامه‌های ایرانیان در سده‌های اخیر شمرده است. وی دقت نظر، حسن استنباط، نکته‌بینی، صداقت، صراحت و انصاف نویسنده را در برخی از نکته‌های، در خور توجه دانسته است.<ref>معرفى سفرنامه ميرزا ابوطالب خان، نشريه فرهنگ خراسان؛ شرح احوال ميرزا ابوطالب‌خان؛ نامه اهل خراسان، ص١١۴ و ١١۵.</ref> نسخه‌شناس، كتاب‌پژوه و فهرست‌نويس معاصر، ايرج افشار این کتاب را از آثار فارسی معروف اواخر سده ۱۲ق دانسته است. وی این کتاب را از حیث اسلوبِ نگارش و جهات ادبی عصری دارای اعتبار و جالب دقت و اعتنا دانسته است.<ref>مسير طالبى به كوشش حسين خديوجم، پيش‌گفتار ايرج افشار.</ref> | ||
==اهمیت== | ==اهمیت== | ||
ترجمه‌های گوناگون به زبان‌های | ترجمه‌های گوناگون به زبان‌های گوناگون از این کتاب نشانه شهرتی است که در محافل فرهنگی و علمی اروپا و آسیا به دست آورده است.<ref>فهرست كتاب‌هاى چاپ فارسى، ج ١، ص ١۴٣٩؛ معرفى سفرنامه ميرزا ابوطالب خان، نشريه فرهنگ خراسان؛ شرح احوال ميرزا ابوطالب‌خان، مجله ارمغان.</ref> مسیر طالبی، يكى از نخستين سفرنامههايى است كه توسط ايرانيان در خصوص کشورهای اروپایی نگارش يافته و نويسنده آن بی‌واسطه اطلاعات دست اول و دیده‌های خود را جزء به جزء در كتاب گفته است.<ref>مسير طالبي، مقدمه، ص21.</ref> | ||
==ترجمه== | ==ترجمه== | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
==چاپ== | ==چاپ== | ||
میرزا ابوطالب در سال ۱۲۱۹ق یادداشت‌های خود در سفر را به صورت کتاب تألیف کرد. به گفته خود نویسنده در مقدمه کتاب، او نويسندگانى را به كار گرفت و نسخه‌هايى از كتاب را زير نظر خودش فراهم آورد و اين نسخه‌ها را به نزديك‌ترين دوستانش اهدا كرد. رونوشت برخى از اين نسخه‌ها در كتابخانه‌هاى | میرزا ابوطالب در سال ۱۲۱۹ق یادداشت‌های خود در سفر را به صورت کتاب تألیف کرد. به گفته خود نویسنده در مقدمه کتاب، او نويسندگانى را به كار گرفت و نسخه‌هايى از كتاب را زير نظر خودش فراهم آورد و اين نسخه‌ها را به نزديك‌ترين دوستانش اهدا كرد. رونوشت برخى از اين نسخه‌ها در كتابخانه‌هاى به‌نام جهان موجود است. در سال ١٢٢٨ق متنى فارسى به نام نسخه مسير طالبى، به تصحيح ميرزا حسن‌على، پسر ميرزا ابوطالب در كلكته و در ٨۶۵ صفحه به چاپ رسيد. گزیده متن فارسى مسير طالبى نیز توسط دكتر مك فارلين در هندوستان به چاپ رسيد. <ref>فهرست كتاب‌هاى چاپ فارسى، ج ١، ص ١۴٣٩؛ معرفى سفرنامه ميرزا ابوطالب خان، نشريه فرهنگ خراسان؛ شرح احوال ميرزا ابوطالب‌خان، مجله ارمغان.</ref> | ||
مسیر طالبی، به کوشش حسین خدیوجم، توسط امیرکبیر، کتاب‌های جیبی و با همکاری انتشارات فرانکلین، در ۳ جلد، در سال ۱۳۵۲ش در تهران چاپ شد. دیگر بار توسط سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، در سال ۱۳۶۳ تجدید چاپ شد. پس از آن توسط شرکت انتشارات علمی و فرهنگی در ۱ جلد، در سال‌های ۱۳۷۳<ref> [http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/559884 سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران]</ref> و ۱۳۹۴ و ۱۳۹۶ش<ref>مسیر طالبی، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۹۴ش؛ مسیر طالبی، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۹۶ش.</ref> منتشر شد. حسین خدیوجم برای تصحیح از نسخه خطی موجود در موزه بریتانیا و نسخه چاپ کلکته بهره برد. این چاپ دارای فهرست فرهنگ لغات و ترکیبات و فهرست راهنماست.<ref>گزارش‌هایی از عتبات عراق در سفرنامه میرزا ابوطالب اصفهانی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۸، ص۱۶۲.</ref> | مسیر طالبی، به کوشش حسین خدیوجم، توسط امیرکبیر، کتاب‌های جیبی و با همکاری انتشارات فرانکلین، در ۳ جلد، در سال ۱۳۵۲ش در تهران چاپ شد. دیگر بار توسط سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، در سال ۱۳۶۳ تجدید چاپ شد. پس از آن توسط شرکت انتشارات علمی و فرهنگی در ۱ جلد، در سال‌های ۱۳۷۳<ref> [http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/559884 سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران]</ref> و ۱۳۹۴ و ۱۳۹۶ش<ref>مسیر طالبی، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۹۴ش؛ مسیر طالبی، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۹۶ش.</ref> منتشر شد. حسین خدیوجم برای تصحیح از نسخه خطی موجود در موزه بریتانیا و نسخه چاپ کلکته بهره برد. این چاپ دارای فهرست فرهنگ لغات و ترکیبات و فهرست راهنماست.<ref>گزارش‌هایی از عتبات عراق در سفرنامه میرزا ابوطالب اصفهانی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۸، ص۱۶۲.</ref> | ||