Automoderated users، دیوانسالاران، checkuser، ناظمان (CommentStreams)، developer، Moderators، مدیران
۹٬۸۲۲
ویرایش
جمرات: تفاوت میان نسخهها
نگارش متن
(نگارش متن) |
|||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
==تاریخ جمرات== | ==تاریخ جمرات== | ||
===منشاء مناسک === | ===منشاء مناسک=== | ||
بنا بر رواياتي، ابليس در اين مکانها بر [[حضرت آدم(ع)]]، در حج وي، نمايان شد و با پرتاب هفت سنگريزه، به تعليم [[جبرئيل]]، از آن حضرت فرار کرد. <ref>الکافي، ج4، ص191؛ علل الشرائع، ج2، ص401</ref> از جمرات، در حجگزاري [[حضرت ابراهیم(ع)|حضرت ابراهيم(ع)]]، در منابع [[شيعه]]<ref>تفسير قمي، ج2، ص224؛ الکافي، ج4، ص207-208. </ref> و [[سني]]<ref>اخبار مکه، الازرقي، ج2، ص176؛ تاريخ مدينة دمشق، ج6، ص206؛ اثارة الترغيب، ج1، ص101</ref> نيز ياد شده است. بر اساس برخي از اين روايات، ابراهيم(ع) براي ذبح فرزندش در جمره وسطي تلاش کرد و شيطان در اين سه محل بر وي ظاهر شد و وسوسهاش کرد تا تکليفش را انجام ندهد و ابراهيم(ع)، با پرتاب سنگريزه بر ابليس، با وي مقابله کرد و او را فراري داد.<ref>سيره ابن اسحاق، ص99؛ اخبار مکه، الفاکهي، ج4، ص285</ref> | بنا بر رواياتي، ابليس در اين مکانها بر [[حضرت آدم(ع)]]، در حج وي، نمايان شد و با پرتاب هفت سنگريزه، به تعليم [[جبرئيل]]، از آن حضرت فرار کرد. <ref>الکافي، ج4، ص191؛ علل الشرائع، ج2، ص401</ref> از جمرات، در حجگزاري [[حضرت ابراهیم(ع)|حضرت ابراهيم(ع)]]، در منابع [[شيعه]]<ref>تفسير قمي، ج2، ص224؛ الکافي، ج4، ص207-208. </ref> و [[سني]]<ref>اخبار مکه، الازرقي، ج2، ص176؛ تاريخ مدينة دمشق، ج6، ص206؛ اثارة الترغيب، ج1، ص101</ref> نيز ياد شده است. بر اساس برخي از اين روايات، ابراهيم(ع) براي ذبح فرزندش در جمره وسطي تلاش کرد و شيطان در اين سه محل بر وي ظاهر شد و وسوسهاش کرد تا تکليفش را انجام ندهد و ابراهيم(ع)، با پرتاب سنگريزه بر ابليس، با وي مقابله کرد و او را فراري داد.<ref>سيره ابن اسحاق، ص99؛ اخبار مکه، الفاکهي، ج4، ص285</ref> | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
شماره 7) | شماره 7) | ||
==تغییرات دوره معاصر== | |||
در دوره معاصر با افزايش روزافزون تعداد حجاج، [[کوه قابل]] که پشت جمره عقبه قرار داشت و راه منا را تنگ ميکرد، در جماديالاولي سال 1373ق. تخريب شد. در سال 1383ق. راه ميان جمرههاي کبري و وسطي توسعه يافت و عرض آن به هزار متر رسيد؛ بدون اينکه تغييري در اندازه و ارتفاع ستونها پديد آيد.<ref>التاريخ القويم، ج5، ص294، 297. </ref> | در دوره معاصر با افزايش روزافزون تعداد حجاج، [[کوه قابل]] که پشت جمره عقبه قرار داشت و راه منا را تنگ ميکرد، در جماديالاولي سال 1373ق. تخريب شد. در سال 1383ق. راه ميان جمرههاي کبري و وسطي توسعه يافت و عرض آن به هزار متر رسيد؛ بدون اينکه تغييري در اندازه و ارتفاع ستونها پديد آيد.<ref>التاريخ القويم، ج5، ص294، 297. </ref> | ||
در سال 1395ق. (1975م.) فضاي پيرامون جمرات توسعه يافت و بالاي هر سه جمره پلي ساخته شد تا حجاج بتوانند از فراز اين پل، ستونهاي جمرات را، که بلندتر شده بود، رمي کنند. در اين بازسازي ديوار پشتي جمره عقبه تا طبقه دوم ارتفاع يافت. حوضچهها نيز در طبقه بالا، به قطر 12 تا 15 متر، توسعه يافتند. طبقه دوم جمرات، که در آغاز به عرض 40 متر بود، به 80 متر رسيد. اين پل حدود 25 سال مورد استفاده بود.<ref>بناء جسر علوي للجمرات «سايت»؛ تاريخ مکة المکرمه، ص112؛ اعمال ندوه، ج2، ص196</ref> | در سال 1395ق. (1975م.) فضاي پيرامون جمرات توسعه يافت و بالاي هر سه جمره پلي ساخته شد تا حجاج بتوانند از فراز اين پل، ستونهاي جمرات را، که بلندتر شده بود، رمي کنند. در اين بازسازي ديوار پشتي جمره عقبه تا طبقه دوم ارتفاع يافت. حوضچهها نيز در طبقه بالا، به قطر 12 تا 15 متر، توسعه يافتند. طبقه دوم جمرات، که در آغاز به عرض 40 متر بود، به 80 متر رسيد. اين پل حدود 25 سال مورد استفاده بود.<ref>بناء جسر علوي للجمرات «سايت»؛ تاريخ مکة المکرمه، ص112؛ اعمال ندوه، ج2، ص196</ref> | ||
در تاريخ 12 ذيحجه سال 1426ق.، و پس از حادثه هولناک کشته و زخمي شدن تعداد زيادي از حجاج، پيشنهادي از جانب «هيأت کبار العلماء» سعودي براي توسعه جمرات ارائه شد و طرح توسعه جديد جمرات، شکل گرفت. اين طرح بر مبناي تقسيمِ جمعيتِ متمرکزِ حجاجي که براي رمي به جمرات ميآمدند به گروههاي کوچکتري که قابل کنترل و بدون ازدحام بودند، طراحي | در تاريخ 12 ذيحجه سال 1426ق.، و پس از حادثه هولناک کشته و زخمي شدن تعداد زيادي از حجاج، پيشنهادي از جانب «هيأت کبار العلماء» سعودي براي توسعه جمرات ارائه شد و طرح توسعه جديد جمرات، شکل گرفت. اين طرح بر مبناي تقسيمِ جمعيتِ متمرکزِ حجاجي که براي رمي به جمرات ميآمدند به گروههاي کوچکتري که قابل کنترل و بدون ازدحام بودند، طراحي شد.<ref>بناء جسر علوي للجمرات «سايت»؛ مشروع الجسر الجمرات، وزارة الشئون البلدية و القرويه، تصويري و متني. </ref> | ||
عمليات اجرايي اين توسعه، در سال 2006م.، با تخريب ساختمان قبلي جمرات و تراشيدن کوههاي مجاور آن شروع شد و در سال 2012م. با هزينه 4/1 ميليون دلار، با به کارگيري يازده هزار نيروي فني و تجهيزات بسيار، به پايان رسيد. | عمليات اجرايي اين توسعه، در سال 2006م.، با تخريب ساختمان قبلي جمرات و تراشيدن کوههاي مجاور آن شروع شد و در سال 2012م. با هزينه 4/1 ميليون دلار، با به کارگيري يازده هزار نيروي فني و تجهيزات بسيار، به پايان رسيد. | ||
پس از | === ساختمان جدید === | ||
برخي ديگر از فقيهان شيعه و سني، جمره را «مجتمع الحصي» (توده و پشتههاي متراکم از سنگريزه) دانستهاند. برخي ديگر، جمره را ستونهاي سابق جمرات (پيش از تخريب آن) دانستهاند. برخي، ستونها به همراه سنگريزههاي جمع شده پيرامون آن را جمره در زمان | ساختمان جديد، به طول 950 و عرض 80 متر در 5 طبقه، ساخته شد که قابليت اضافه شدن 7 طبقه ديگر روي آن، براي ظرفيت پنج ميليون نفر را در آينده داراست. فاصله هرکدام از طبقات، 12 متر است و 12 ورودي و خروجي در جهتهاي چهارگانه دارد. ستونهاي جمرات، در اين بازسازي، به شکل استوانههايي توخالي و بيضيشکل، به طول 40 متر، در وسط حوضچههايي بيضيشکل ساخته شد. اين حوضچهها مجهز به سيستم مکش خودکار ريگها براي تخليه است. سنگهاي رمي شده در طبقات بالا، به سمت طبقه زيرزمين هدايت ميشوند و پس از آن همراه با سنگهاي طبقه زيرزمين به سمت طبقه پايينتر از زيرزمين که انبار سنگهاي رمي به شمار ميرود، سرازير و در آنجا جمع ميشوند؛ سنگهاي جمعشده در پايين جمرات، با نوارهاي غلطان، به بالا هدايت ميشود و با ماشينهاي باري، تخليه و به خارج منتقل میشوند.<ref>حج 30، ص206.</ref> بنا به گزارشي که از اين محل منتشر شد، وزن اين سنگريزهها، در هر موسم، به 1000 تن ميرسد و اين تأسيسات، در پانزده متر، زير حوضچههاي جمرات قرار دارد.<ref>قبو جسر الجمرات؛ اين تذهب حصي الجمرات شبکه you tube «گزارش شبکه العربيه». </ref> | ||
به نظر ميرسد جمره، در زمان پيامبر | |||
1. جمرات در مسير سيلاب بوده و سيلابهاي متعددي بر آن ميگذشته، بنابراين بايد از قديم براي از بين نرفتن جاي آن، علامت و نشانههاي ثابتي تعبيه شده باشد. | براي تقسيم جمعيت رمي کننده، هر کدام از خيابانهاي اصلي پيرامون ساختمان جمرات، به وسيله راهي به يکي از مدخلهاي ورودي ساختمان، در طبقات مختلف، متصل شد و دستگاه تهويه هواي پيشرفتهاي در آنها قرار داده شد. همچنين براي حفظ امنيت و کنترل جمعيت، سيستم تصويربرداري مداربسته متصل به اتاق کنترل مرکزي و نيز سيستم پيشرفته امداد و نجات، در نقاط مختلف اين ساختمان، طراحي شد. مکانهايي نيز براي خدمات رفاهي، چون تغذيه، سرويسهاي بهداشتي، آرايشگاه (براي تراشيدن سر پس از رمي) و مرکز خدمات پزشکي، تدارک ديده شد. | ||
2. گزارشِ قرار دادن بت، توسط عمرو بن لحي روي جمرات، بيانگر اين است که جمرات چيزي شناخته شده بود که عمرو روي آنها بتها را قرار داد. | |||
3. قصيده حضرت ابوطالب که به شکل ظاهري جمره کبري، اشاره دارد. | اين طراحي، حائز جايزه بهترين طراحي از فدراسيون جهاني راه (International road federation award) و جايزه بهترين طرح خدمترساني به حجاج، در مکه مکرمه، در سال 2008م. شد. <ref>مصاحبه مؤلف با سيد عبدالفتاح نواب و برخي از پاسخگويان به استفتاء در دفتر مقام معظم رهبري در قم، مناسک حج، ص471</ref> | ||
3. تعبيرهاي روايات، مانند: «ترمي من قبل وجهها» امر به رمي کردن جمره از روبهرو و تعبير «حصي الجمار»؛ «سنگريزههاي جمرات» که نشان از تفکيک بين جمرات و سنگريزههاست. همچنين دستور رمي کردن از فاصله ده تا پانزده ذراع يا خطوه (حدود 5 تا 7 متري | |||
== توصیف جمرات از نظر فقهی == | |||
بسياري از فقهاي اهل سنت و برخي از فقيهان شيعه، جمره را خود زميني ميدانند که ستونها به عنوان نشانه در آن ساخته شد و پيرامون هرکدام، حوضچهاي قرار داشت.<ref>الدروس الشرعيه، ج1، ص428؛ رمي جمرات در گذشته و حال، ص107؛ الجامع لاحکام الحج و العمره، ص343</ref> برخي ديگر از فقيهان شيعه و سني، جمره را «مجتمع الحصي» (توده و پشتههاي متراکم از سنگريزه) دانستهاند.<ref>الدروس الشرعيه، ج1، ص428؛ المجموع، ج8، ص176؛ کشف القناع، ج2، ص582. </ref> برخي ديگر، جمره را ستونهاي سابق جمرات (پيش از تخريب آن) دانستهاند.<ref>الدروس الشرعيه، ج1، ص428.</ref> برخي، ستونها به همراه سنگريزههاي جمع شده پيرامون آن را جمره در زمان پيامبر(ص) ميدانند.<ref>البحوث العلميه، ج4، ص127.</ref> | |||
اوج ازدحام و شلوغي در جمرات را ميتوان در صبح روز عيد قربان و ظهر دوازدهم ذيحجه | |||
از جمله اين حوادث، زخمي شدن عمر بن خطاب در آخرين سال حياتش (23ق.) | به نظر ميرسد جمره، در زمان پيامبر اکرم(ص)، سنگ نشاني بوده، که به طور طبيعي، امکان جمعشدن، تودههاي سنگريزه پيرامون آن را با قابليت رمي شدن و ايستادن بالاي آن را داشت و براي رمي آن دقت چنداني لازم نبود. اين احتمال نزديک به معناي چهارم بود. قرايني وجود دارد که احتمال اخير را تقويت ميکند: 1. جمرات در مسير سيلاب بوده و سيلابهاي متعددي بر آن ميگذشته، بنابراين بايد از قديم براي از بين نرفتن جاي آن، علامت و نشانههاي ثابتي تعبيه شده باشد.<ref>تحقيقي دقيق درباره جمرات، ص70-71؛ النوازل في الحج، ص549. </ref> 2. گزارشِ قرار دادن بت، توسط عمرو بن لحي روي جمرات، بيانگر اين است که جمرات چيزي شناخته شده بود که عمرو روي آنها بتها را قرار داد. | ||
در جريان رمي جمره ، سوء استفاده مفسدهجويان از شلوغي جمعيت و ترور برخي از شخصيتهاست؛ از جمله ترورهاي رخ داده در اين محل، ترور عبدالله بن عمر | 3. قصيده حضرت ابوطالب که به شکل ظاهري جمره کبري، اشاره دارد.<ref>الکافي، ج4، ص483؛ تهذيب، ج5، ص266. </ref> 3. تعبيرهاي روايات، مانند: «ترمي من قبل وجهها» امر به رمي کردن جمره از روبهرو و تعبير «حصي الجمار»؛ «سنگريزههاي جمرات»<ref>الکافي، ج4، ص483؛ تهذيب، ج5، ص266. </ref> که نشان از تفکيک بين جمرات و سنگريزههاست. همچنين دستور رمي کردن از فاصله ده تا پانزده ذراع يا خطوه (حدود 5 تا 7 متري<ref>فقه الرضا، ص225؛ الکافي، ج4، ص479؛ تهذيب، ج5، ص198. </ref> از جمرات) و پرتاب سنگريزهها با سر انگشتان<ref>قرب الاسناد، ص359؛ الکافي، ج4، ص478. </ref> که فقهاي شيعه<ref>المبسوط في فقه الاماميه، ج1، ص369؛ جواهر الکلام، ج19، ص109، 112؛ جامع المدارک، ج2، ص445. </ref> بر آن فتوا دادهاند، مؤيد اين نکته است که جمره، نه زمين است و نه استوانه، اما بايد چيزي باشد که روبهرو و پشت براي آن معنا داشته، و امکان ايستادن روي آن ممکن باشد. | ||
در سال 73ق. ، ترور ياسور، امير مغول، به دستور ابوسعيد ايلخان و با همکاري مجد سلامي و امير مکه، شريف رميثه، در سال 733ق. و ترور حسن پاشا، امير جده و مدينه، در سال 1081ق. است. | |||
پس از ساخت پل اول روي جمرات، حوادث ناشي از ازدحام افزايش يافت. بارها افرادي در اثر فشار به پايين پرتاب شدند و افرادي نيز زير دست و پا رفته، آسيب ميديدند. يک بار نيز بخشي از پل فروريخت و تعدادي کشته شدند. از پرقربانيترين اين سانحهها، حادثه 1415ق. بود که به کشته شدن 270 نفر و زخمي شدن 400 نفر انجاميد. اين حادثهها در سالهاي 1417، 1418 و1421ق. نيز تکرار شد. آخرين حادثه در صبح روز عيد قربان، سال 1426ق. مطابق با دوشنبه 1382ش.، رخ داد و تراکم جمعيت باعث زير دست و پا افتادن تعداد زيادي از حجاج، در اطراف حوض جمره عقبه، شد و 251 نفر کشته، و بيش از240 نفر زخمي شدند. | == حوادث جمرات == | ||
اوج ازدحام و شلوغي در جمرات را ميتوان در صبح روز عيد قربان و ظهر دوازدهم ذيحجه دانست که اکثر حجاج، براي رمي جمرات، شتاب دارند.<ref>اعمال ندوه، ج2، ص145، 199، 201. </ref> اين ازدحام سبب بروز سانحههاي مختلفي در طول تاريخ شده است؛ از جمله اين حوادث، زخمي شدن عمر بن خطاب در آخرين سال حياتش (23ق.) | |||
در جريان رمي جمره<ref>انساب الاشراف، ج10، ص411؛ الآحاد و المثاني، ج1، ص102؛ المصنّف، ج10، ص402</ref> ، سوء استفاده مفسدهجويان از شلوغي جمعيت و ترور برخي از شخصيتهاست؛<ref>يتيمة الدهر، ج1، ص467؛ نهاية الارب، ج2، ص77. </ref> از جمله ترورهاي رخ داده در اين محل، ترور عبدالله بن عمر | |||
از ديگر مساجد اين منطقه، مسجد | در سال 73ق. ،<ref>تاريخ الاسلام، ج5، ص465؛ تاريخ الصغير، ج1، ص185. </ref> ترور ياسور، امير مغول، به دستور ابوسعيد ايلخان و با همکاري مجد سلامي و امير مکه، شريف رميثه، در سال 733ق.<ref>اتحاف الوري، ج3، ص201-202. </ref> و ترور حسن پاشا، امير جده و مدينه، در سال 1081ق. است.<ref>تاريخ امراء المدينه، ص352</ref> | ||
پس از ساخت پل اول روي جمرات، حوادث ناشي از ازدحام افزايش يافت. بارها افرادي در اثر فشار به پايين پرتاب شدند و افرادي نيز زير دست و پا رفته، آسيب ميديدند. يک بار نيز بخشي از پل فروريخت و تعدادي کشته شدند. از پرقربانيترين اين سانحهها، حادثه 1415ق. بود که به کشته شدن 270 نفر و زخمي شدن 400 نفر انجاميد. اين حادثهها در سالهاي 1417، 1418 و1421ق. نيز تکرار شد.<ref>با کاروان صفا در سال 82، ص453؛ اعمال ندوه، ج2، ص201-202. </ref> آخرين حادثه در صبح روز عيد قربان، سال 1426ق. مطابق با دوشنبه 1382ش.، رخ داد و تراکم جمعيت باعث زير دست و پا افتادن تعداد زيادي از حجاج، در اطراف حوض جمره عقبه، شد و 251 نفر کشته، و بيش از240 نفر زخمي شدند.<ref>با کاروان صفا در سال 82، ص453</ref> | |||
و 629ق. در دوره مستنصر، بر ديوارهاي آن نصب شده است. | |||
منزلگاهها و محل برپايي خيام بنيهاشم، از پيش از اسلام تا زمان امام | == مساجد پيرامون جمرات == | ||
مساجد متعددي نزديک جمرات وجود داشت که از جمله آنها ميتوان به [[مسجد النحر]]، که بين جمره اولي و وسطي در 300 متري شمالي جمره عقبه قرار داشت، اشاره کرد. برخي آن را همان [[مسجد کبش]] دانستهاند.<ref>الجامع اللطيف، ص291؛ مرآة الحرمين، ج1، ص326؛ آثار اسلامي مکه و مدينه، ص178. </ref> ساخت مسجد به لبابه، دختر علي بن عبدالله عباسي، نسبت داده شده است.<ref>اخبار مکه، الازرقي، ج2، ص175. </ref> اين مسجد تا سال 1365ق. پابرجا بود.<ref>آثار اسلامي مکه و مدينه، ص177. </ref> | |||
از ديگر مساجد اين منطقه، [[مسجد کوثر]]، محل نزول سوره کوثر بر پيامبر(ص) بوده است.<ref>الرحلة المعينيه، ص145؛ مرآة الحرمين، ج1، ص322؛ التاريخ القويم، ج5، ص288. </ref> [[مسجد البيعه]]، از ديگر مسجدهاي اين منطقه، که در کنار جمره عقبه جهت يادبود بيعت پيامبر(ع) با انصار است، به دستور [[منصور عباسي]] (حک:136-158ق.)، ساخته شد. اين مسجد، اکنون، تنها ساختمان موجود در ميدانگاه کنار جمرات است و دو کتيبه، مربوط به سالهاي 144ق. در دوره حکومت منصور | |||
و 629ق. در دوره مستنصر، بر ديوارهاي آن نصب شده است.<ref>اتحاف الوري، ج2، ص180؛ تاريخ مکة المشرفه، ج1، ص181؛ التاريخ القويم، ج5، ص310-311. </ref>منزلگاهها و محل برپايي خيام بنيهاشم، از پيش از اسلام تا زمان [[امام سجاد(ع)]]، نزديک مسجد (احتمالاً مسجد النحر)، در مجاورت جمره وسطي، در منا قرار داشت که از آن استفاده ميکردند. در زمان امام سجاد(ع)، به سبب مشکلي نامشخص که ميان بنيهاشم و بنياميه در اينجا پيش آمد، بنيهاشم مکانشان را تغيير دادند.<ref>الکافي، ج4، ص209، 486. </ref> بنا به گزارشهايي، در همين مکان، مادر مکرمه حضرت رسول(ع) به آن جناب، باردار شد.<ref>الکافي، ج4، ص209؛ البداية و النهايه، ج2، ص261؛ عيون الاثر، ج1، ص33. </ref> | |||
== پانویس == | |||
<references /> | <references /> | ||
== منابع == | |||