Automoderated users، دیوانسالاران، checkuser، ناظمان (CommentStreams)، developer، Moderators، مدیران
۹٬۹۴۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۵: | خط ۵: | ||
==موقعیت مکانی== | ==موقعیت مکانی== | ||
شهر مکه در فاصله هشتاد کیلومتری شرق دریای سرخ در منطقه حجاز در کشور عربستان قرار دارد. | شهر مکه در فاصله هشتاد کیلومتری شرق دریای سرخ در منطقه حجاز در کشور عربستان قرار دارد. | ||
== | ==پیدایش مکه== | ||
در روایات دینی، پیدایی شهر مکه با بنای کعبه ارتباط دارد. کعبه در برخی روایات به دست حضرت آدم ساخته شد. قرآن از بنا یا بازسازی کعبه به دست ابراهیم پیامبر خبر داده است. ابراهیم هاجر و اسماعیل را به مکه آورد و آن دو در این سرزمین ماندند و با پیدا شدن چشمه زمزم به زندگی خود ادامه دادند. این مناطق، محل زندگی قبیله جرهم بود و اسماعیل از میان آنان همسری اختیار کرد. بعد از جرهم قبیله خزاعه بر مکه تسلط یافت و بعدها به تدریج قریش به رهبری قصی بن کلاب بر مکه تسط یافت. او اداره امور مکه را به چند عنوان تقسیم کرد و هر یک را به یکی از خانواده های قریش سپرد. پس از قصی، فرزندان وی عبد مناف و عبدالدار و بعد از آن نیز هاشم فرزند عبد مناف و عبدالمطلب فرزند هاشم در مکه نفوذ فراوانی یافتند. در زمان هاشم مکه به مرکز تجاری مهمی تبدیل شد و قریش به تجارت در بلاد دور دست پرداختند. | در روایات دینی، پیدایی شهر مکه با بنای کعبه ارتباط دارد. کعبه در برخی روایات به دست حضرت آدم ساخته شد. قرآن از بنا یا بازسازی کعبه به دست ابراهیم پیامبر خبر داده است. ابراهیم هاجر و اسماعیل را به مکه آورد و آن دو در این سرزمین ماندند و با پیدا شدن چشمه زمزم به زندگی خود ادامه دادند. این مناطق، محل زندگی قبیله جرهم بود و اسماعیل از میان آنان همسری اختیار کرد. بعد از جرهم قبیله خزاعه بر مکه تسلط یافت و بعدها به تدریج قریش به رهبری قصی بن کلاب بر مکه تسط یافت. او اداره امور مکه را به چند عنوان تقسیم کرد و هر یک را به یکی از خانواده های قریش سپرد. پس از قصی، فرزندان وی عبد مناف و عبدالدار و بعد از آن نیز هاشم فرزند عبد مناف و عبدالمطلب فرزند هاشم در مکه نفوذ فراوانی یافتند. در زمان هاشم مکه به مرکز تجاری مهمی تبدیل شد و قریش به تجارت در بلاد دور دست پرداختند. | ||
===تقسیمات قدیم شهر=== | ===تقسیمات قدیم شهر=== | ||
در زمان قصی هر یک از طوایف قریش در یکی از بخشهای مکه سکونت یافتد. وجه کعبه عینی معلاة یا بالای مکه که شامل شعب ابی طالب به سمت بالا است به قصی و فرزندانش اختصاص یافت. بخش اجیاد که شامل اجیاد کبیر و صغیر در پشت کوه ابو قبیس است، محل اقامت بنی مخزوم بود. منطقه مسلفه مکه نیز در اختیار بنی جمح قرار گرفت. بنی سهم نیز در نثیه سفلی که امروزه به شبیکه معروف است سکونت گزیدند. بنی عدی نیز در پایین ثنیه سفلی در جایی که امروزه به جبل عمر معروف است اسکان یافتند. | در زمان قصی هر یک از طوایف قریش در یکی از بخشهای مکه سکونت یافتد. وجه کعبه عینی معلاة یا بالای مکه که شامل شعب ابی طالب به سمت بالا است به قصی و فرزندانش اختصاص یافت. بخش اجیاد که شامل اجیاد کبیر و صغیر در پشت کوه ابو قبیس است، محل اقامت بنی مخزوم بود. منطقه مسلفه مکه نیز در اختیار بنی جمح قرار گرفت. بنی سهم نیز در نثیه سفلی که امروزه به شبیکه معروف است سکونت گزیدند. بنی عدی نیز در پایین ثنیه سفلی در جایی که امروزه به جبل عمر معروف است اسکان یافتند. | ||
==مکه در دوره اسلامی== | |||
اسلام در مکه بر محمد پسر عبدالله نازل شد. محمد(ص) در آن زمان چهل سال داشت و فردی مورد اعتماد در مکه بود. دعوت به اسلام تا سه سال به صورت غیر علنی انجام شد. با دعوت آشکار، مردم مکه به مخالفت با پیامبر اسلام و آزار مسلمان برخواستند. مسلمانان به دنبال محل مناسبی برای هجرت بودند و در سال پنجم بعثت گروهی از آنان به حبشه سفر کردند. از سال یازدهم اهالی یثرب یکی دیگر از شهرهای حجاز در فاصله /// از مکه به اسلام گرایش یافتند و در سال سیزدهم بعثت، پیامبر اسلام و دیگر مسلمانان مکه به این شهر مهاجرت کردند. از این پس درگیریهایی بین مسلمانان مدینه و مشرکان مکه در قالب جنگهایی مثل جنگ بدر، احد و خندق روی داد. در نهایت مکه به دست مسلمانان فتح شد | اسلام در مکه بر محمد پسر عبدالله نازل شد. محمد(ص) در آن زمان چهل سال داشت و فردی مورد اعتماد در مکه بود. دعوت به اسلام تا سه سال به صورت غیر علنی انجام شد. با دعوت آشکار، مردم مکه به مخالفت با پیامبر اسلام و آزار مسلمان برخواستند. مسلمانان به دنبال محل مناسبی برای هجرت بودند و در سال پنجم بعثت گروهی از آنان به حبشه سفر کردند. از سال یازدهم اهالی یثرب یکی دیگر از شهرهای حجاز در فاصله /// از مکه به اسلام گرایش یافتند و در سال سیزدهم بعثت، پیامبر اسلام و دیگر مسلمانان مکه به این شهر مهاجرت کردند. از این پس درگیریهایی بین مسلمانان مدینه و مشرکان مکه در قالب جنگهایی مثل جنگ بدر، احد و خندق روی داد. در نهایت مکه به دست مسلمانان فتح شد | ||
=== | ===عصر پیامبر و خلفا=== | ||
در دوره پیامبر مدتی معاذ بن جبل و زمانی حارث بن نوفَل بن حارث بن عبدالمطلب و زمانی عَتّاب بن اُسید بر مکه حکومت کردند. | |||
در زمان خلفا برخی از مهمترین والیان مکه عبارت بودند از: | |||
نافع بن عبدالحارث | |||
عبدالله بن ابزی | |||
خالد بن عاص مخزومی | |||
عبدالله بن خالد بن اسید اموی | |||
در زمان امام علی نخستین حاکم مکه ابوقتاده انصاری و دومین آنها قُثم بن عباس و سپس معبد بن عباس بود. آخرین حاکم این شهر از سوی امام علی و امام حسن جارة بن قدامه بود. | |||
===مکه در دوره امویان=== | ===مکه در دوره امویان=== | ||
از امرای در زمان بنی امیه به این اسامی میتوان اشاره کرد: | |||
* عتبة بن ابی سفیان | |||
* مروان بن الحکم | |||
* سعید بن العاص | |||
* عمر بن سعید | |||
* خالد بن العاص | |||
* عبدالله بن خالد بن اسید | |||
در زمان یزید بن معاویه: | |||
* عمرو بن سعید بن عاص | |||
* ولید بن عتبه بن ابی سفیان | |||
* عثمان بن محمد بن ابی سفیان | |||
* حارث بن خالد مخزومی | |||
* عبدالرحمن بن زید بن خطاب | |||
* یحیی بن حکیم بن صفوان | |||
'''عبدالله بن زبیر''': در زمان یزید بن ابی سفیان، عبدالله بن زبیر در سال ۶۲ بر مکه حکومت یافت و تا سال ۷۳ بر این شهر غلبه داشت. | |||
<br /> | |||
===مکه در عصر عباسی=== | ===مکه در عصر عباسی=== | ||
خط ۲۳: | خط ۵۵: | ||
===حکومت اشراف در مکه=== | ===حکومت اشراف در مکه=== | ||
* '''آغاز حکومت اشراف''': از سال ۳۵۸ یکی از شرفا و سادات مکه با نام جعفر بن محمد از نواداگان امام حسن مجتبی(ع) حکومت مکه را در اختیار خود گرفت. در این زمان خلفای فاطمی مصر از اشراف مکه حمایت کردند و با عباسیان وارد رقابتی طولانی بر سر تسلط بر مکه شدند.خاندان جعفر بن محمد تا سال ۴۵۳ بر مکه حکومت کردند | *'''آغاز حکومت اشراف (از سال 358)''': از سال ۳۵۸ یکی از شرفا و سادات مکه با نام جعفر بن محمد از نواداگان امام حسن مجتبی(ع) حکومت مکه را در اختیار خود گرفت. در این زمان خلفای فاطمی مصر از اشراف مکه حمایت کردند و با عباسیان وارد رقابتی طولانی بر سر تسلط بر مکه شدند.خاندان جعفر بن محمد تا سال ۴۵۳ بر مکه حکومت کردند. | ||
وقتی عثمانیها در سال ۹۲۳ دولت ممالیک را از میان بردند و بر حجاز هم حاکم شدند، همچنان دولت اشراف حسنی را پذیرفتند و ابقا کردند. درگیری اشراف بیش از همه درگیریهای داخلی میان خاندانهای مختلف بود. اما چند مورد تهدید خارجی هم وجود داشت. از جمله در سال 948 پرتغالیها به جده حمله کردند که ابو نمی دوم توانست در برابرشان مقاومت کند. در ابتدای سده سیزدهم هم چند سالی مکه زیر سلطه آل سعود اول در آمد. | *'''اشراف سلیمانی''': پس از آنها دو سال طایفه اشراف سلیمانی بر مکه حکومت کردند | ||
*'''هواشم(از سال 456)''' :دوره سوم حکومت اشراف توسط ابواهشم محمد بن جعفر که یکی دیگر از سادات حسنی بود تاسیس شد. فرزندش قاسم و پس از او فلیته بر مکه حکومت کردند و بعد از فلیته میان خاندان آنان اختلاف افتاد. آخرین فرد از دولت سوم اشراف بر مکه داود بن عیسی بود که تا سال ۵۹۷ مکه را در اختیار داشت. | |||
*'''نفوذ تشیع''': تا برآمدن دولت ایوبی در مصر، نفوذ فاطمیان همچنان ادامه داشت و از نتایج آن نفوذ مذهب تشیع (اسماعیلی، زیدی و امامی) در این شهر بود. برای نمونه اذان شیعی در این شهر اقامه میشد و «حی علی خرالعمل» در اذان مسجدالحرام گفته میشد. از سال ۵۶۹ خطبه به نام صلاح الدین ایوبی خوانده شد و مذهب تسنن در حرمین مورد حمایت بیشتری قرار گرفت. | |||
*'''بنی قتاده(از سال 597)''':دوره چهارم حکومت اشراف توسط شخصی با نام قتادة بن ادریس آغاز شد. پس از او فرزندش حسن و سپس راجح به قدرت رسیدند. از سال ۶۵۲ یعنی چهار سال پیش از سقوط بغداد به دست هلاکو خان مغول، یکی از نوادگان قتاده با نام ابو نُمَی در مکه به قدرت رسید. او تا سال ۷۰۱ حاکم مکه بود. در این زمان در مصر دولت ممالیک بر سر کار بود و ابو نمی گاه تابع آنان میشد و گاه با دولت آل رسول در یمن دوستی داشت. | |||
*'''دوران حکومت عثمانی''': وقتی عثمانیها در سال ۹۲۳ دولت ممالیک را از میان بردند و بر حجاز هم حاکم شدند، همچنان دولت اشراف حسنی را پذیرفتند و ابقا کردند. درگیری اشراف بیش از همه درگیریهای داخلی میان خاندانهای مختلف بود. اما چند مورد تهدید خارجی هم وجود داشت. از جمله در سال 948 پرتغالیها به جده حمله کردند که ابو نمی دوم توانست در برابرشان مقاومت کند. در ابتدای سده سیزدهم هم چند سالی مکه زیر سلطه آل سعود اول در آمد. | |||
شریف حسین که رهبری نهضت اصلاح طلبی اعراب موسوم به «الثورة العربیة الکبری» را بر عهده گرفته بود در سال ... بر مکه غلبه یافت. در زمان ۱۴۳۳/۱۹۲۴ ملک عبدالعزیز شریف حسین را شکست داد و در سال ۱۳۴۴ مدینه و مکه را تصرف کرد که به تاسیس دولت عربستان سعودی انجامید. | * '''پایان حکومت اشراف و تشکیل کشور عربستان''': شریف حسین که رهبری نهضت اصلاح طلبی اعراب موسوم به «الثورة العربیة الکبری» را بر عهده گرفته بود در سال ... بر مکه غلبه یافت. در زمان ۱۴۳۳/۱۹۲۴ ملک عبدالعزیز شریف حسین را شکست داد و در سال ۱۳۴۴ مدینه و مکه را تصرف کرد که به تاسیس دولت عربستان سعودی انجامید. | ||
==جایگاهها و بناهای مذهبی مکه== | ==جایگاهها و بناهای مذهبی مکه== | ||
خط ۴۴: | خط ۷۳: | ||
{{اصلی|مسجدالحرام}} | {{اصلی|مسجدالحرام}} | ||
=== | ===دیگر مسجدهای مکه=== | ||
افزون بر مسجدهایی که در زمان پیامبر اسلام ساخته شد، هر جا از جمله خانههایی که رسول خدا در آنها نماز گزارده بود محلی متبرک شناخته شد و بسیاری از آنها تبدیل به مسجد شد. | افزون بر مسجدهایی که در زمان پیامبر اسلام ساخته شد، هر جا از جمله خانههایی که رسول خدا در آنها نماز گزارده بود محلی متبرک شناخته شد و بسیاری از آنها تبدیل به مسجد شد. | ||
ویرایش