آل سعود: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
آل سعود، بر پایه تفکر [[وهابیت]]، بسیاری از اماکن تاریخی و زیارتی [[حجاز]] را ویران کرده است. | آل سعود، بر پایه تفکر [[وهابیت]]، بسیاری از اماکن تاریخی و زیارتی [[حجاز]] را ویران کرده است. | ||
== | ==خاندان سعود== | ||
آل سعود نام خاندان پادشاهی کشور [[عربستان سعودی]] است که دو شهر [[مکه]] و [[مدینه]] در قلمرو آنان قرار دارد. اجداد این خاندان بر بخشی از [[نجد]] فرمان می‌راندند و در اداره کارهای مکه و مدینه نقشی نداشتند.<ref>جزیرة العرب، ص۲۱۵؛ آل سعود، ص۸.</ref> | آل سعود نام خاندان پادشاهی کشور [[عربستان سعودی]] است که دو شهر [[مکه]] و [[مدینه]] در قلمرو آنان قرار دارد. اجداد این خاندان بر بخشی از [[نجد]] فرمان می‌راندند و در اداره کارهای مکه و مدینه نقشی نداشتند.<ref>جزیرة العرب، ص۲۱۵؛ آل سعود، ص۸.</ref> | ||
درباره نسب | درباره نسب آنان دو نظر وجود دارد. بر پایه یک نظر که این قبیله را از عرب‌های اصیل عربستان دانسته، آل سعود از تیره‌های [[قبیله عنزه]]، یکی از قبایل معروف عربی‌اند و نسبشان به ربیعه، نزار، معد و سرانجام [[عدنان]] می‌رسد.<ref>تاریخ الجزیره، ص۱۴۹.</ref> این گروه جد آل سعود را «مقرن بن مرخان» از تبار بکر بن وائل می‌دانند.<ref>تاریخ نجد الحدیث، ص۶۲.</ref> اسنادی که برای این نسب به آن استناد شده، چند شجره‌نامه متأخر است<ref>تاریخ نجد الحدیث، ص۱۰۸.</ref> که به اعتقاد برخی، ساختگی است.<ref>تاریخ آل سعود، ج۱، ص۱۷۷.</ref> | ||
بر پایه نظر دیگر، آل سعود ریشه‌ای [[یهود|یهودی]] دارند و از [[بصره]] به [[جزیرة العرب|شبه جزیره]] آمده‌اند. بر پایه گزارشی، جد بزرگ آنان «مردخای بن ابراهیم بن موشی» تاجری یهودی در بصره بود و در سال 851ق. همراه با کاروانی از عشیره مسالیخ از قبیله عنزه به نجد آمد.<ref>تاریخ آل سعود، ج۱، ص۱۴-۱۵.</ref> موافقان این نظریه به شواهدی همچون وجود نام‌هایی شبیه نام یهودیان در میان نیاکان آل سعود <ref>تاریخ آل سعود، ج۱، ص۱۸.</ref> و مشکوک بودن شجره‌نامه‌های آل سعود <ref>تاریخ آل سعود، ج۱، ص۱۷۷.</ref> استناد کرده‌اند.<ref>تاریخ آل سعود، ج۱، ص۱۷-۱۸.</ref> | |||
==تاریخ سیاسی== | ==تاریخ سیاسی== | ||
آل سعود حکومت خود را از شهر کوچک درعیه در سرزمین [[نجد]] آغاز کردند. این خاندان از سال ۱۱۳۹ق. تا کنون در سه دوره جداگانه حکومت کرده و هر بار طی جنگ‌هایی به‌تدریج حکومت خود را در نجد و [[حجاز]] گسترش داده‌اند. | آل سعود حکومت خود را از شهر کوچک [[درعیه]] در سرزمین [[نجد]] آغاز کردند. این خاندان از سال ۱۱۳۹ق. تا کنون در سه دوره جداگانه حکومت کرده و هر بار طی جنگ‌هایی به‌تدریج حکومت خود را در نجد و [[حجاز]] گسترش داده‌اند. | ||
===دوره | ===دوره یکم (۱۱۳۹ - ۱۲۲۳ق.)=== | ||
پس از ثبات نسبی حکمرانی کوچک [[درعیه]] در زمان [[سعود بن مقرن]]، حمله سعودیان به سرزمین‌های اطراف برای گسترش نفوذ آغاز شد و فرزند وی [[محمد بن سعود|محمد | پس از ثبات نسبی حکمرانی کوچک [[درعیه]] در زمان [[سعود بن مقرن]]، حمله سعودیان به سرزمین‌های اطراف برای گسترش نفوذ آغاز شد و فرزند وی [[محمد بن سعود|محمد]] به طور رسمی سلطنت آل سعود را تأسیس کرد.<ref>تاریخ المملکة العربیة السعودیه، ج۱، ص۳۲. </ref> محمد بن سعود در سال ۱۱۵۷ق. با [[محمد بن عبدالوهاب]] هم‌پیمان شد.<ref>تاریخ نجد الحدیث، ص۳۰؛ کشتار مکه، ص۵۶.</ref> با این پیمان که به «البیعة الکبریٰ» معروف گشت، حکومت و سلطنت از آن محمد بن سعود و خاندانش؛ و رهبری دینی از آن محمد بن عبدالوهاب و نسل وی به‌گونه موروثی شد. این سنت تا امروز همچنان پابرجاست و تعالیم محمد بن عبدالوهاب به طور رسمی در عربستان ترویج می‌شود.<ref>تاریخ الجزیره، ص۱۵۹.</ref> | ||
با تکیه بر این پیمان و به بهانه | با تکیه بر این پیمان و به بهانه شرک‌زدایی و بر پایی [[توحید]]، قلمرو آل سعود از راه جنگ در بخش بزرگی از [[جزیرة العرب|شبه جزیره]] به مرور گسترده شد.<ref>جزیرة العرب، ص۳۱۰.</ref> بر پایه فتوای محمد بن عبدالوهاب، همه عرب‌های شبه جزیره کافر به شمار می‌رفتند و از دین [[اسلام]] خارج شده بودند و تنها کسی در امان می‌ماند که از توحید مطابق با عقاید محمد بن عبدالوهاب پیروی کند. در غیر این صورت، جان و مالش مباح می‌شد.<ref>آل سعود، ص۹.</ref> هرکس به کیش [[وهابیت|وهابی]] می‌گروید، باید دیگر بار شهادتین را بر زبان می‌آورد و گواهی می‌داد که خود و پدر و مادرش کافر بوده‌اند.<ref>الدرر السنیه، ص۴۶.</ref> در سال ۱۲۲۸ق. با حمله [[ابراهیم پاشا]] والی [[مصر]]، این دوره به پایان رسید و [[عبدالله بن سعود]] به دست ابراهیم پاشا دستگیر و به استانبول تحویل داده شد.<ref>البقیع قصة التدمیر، ص۹۰.</ref> مهم‌ترین رویدادهای این دوره عبارتند از: حمله [[سعود بن عبدالعزیز]] به [[کربلا]] در سال ۱۲۱۶ق.<ref>عنوان المجد، ج۱، ص۱۲۱؛ تاریخ المملکة العربیة السعودیه، ج۱، ص۷۳.</ref> که حدود ۲۰۰۰ نفر در آن کشته شدند<ref>حیاة الشیخ محمد بن عبدالوهاب، ص۳۸۶-۳۸۷.</ref>؛ تصرف [[مکه]] و [[مدینه]] در سال‌های ۱۲۱۸ق. و ۱۲۲۰ق. و [[تخریب قبور|ویرانی مقابر]] و مشاهد در مکه و مدینه<ref>عنوان المجد، ج۱، ص۱۳۶-۱۳۷.</ref>؛ فتح [[ریاض]] به دست عبدالعزیز پس از ۲۷ سال جنگ میان آل سعود و [[ابن دواس]] که قربانیان بسیاری از دو طرف بر جای نهاد.<ref>تاریخ المملکة العربیة السعودیه، ج۱، ص۴۲.</ref> در این دوره، بر اثر حملات پیاپی مصریان به فرماندهی [[طوسون]] در سال ۱۲۲۸ق. شریف غالب، امیر [[حجاز]]، تبعید شد و محمد علی پاشا، حاکم مصر، در سال ۱۲۳۰ق. بر [[فیصل بن سعود]] چیره گشت.<ref>عجائب الآثار، ج۳، ص۴۰۸؛ فتنة الوهابیه، ص۱۶.</ref> | ||
===دوره دوم (۱۲۴۰ - ۱۳۰۹ق.)=== | |||
پس از بازگشت ابراهیم پاشا به مصر، [[عبدالله بن محمد بن سعود]] در سال ۱۲۲۵ق. دولت دوم را تأسیس کرد. وی [[ریاض]] را بازستاند و آن را به جای [[درعیه]]، مرکز حکومت قرار داد.<ref>جزیرة العرب، ص۲۲۸.</ref> در این دوره، شماری از پادشاهان سعودی که آخرینشان [[عبدالرحمن بن فیصل]] بود، تا سال ۱۳۰۹ق. حکومت کردند. | |||
سرانجام [[آل رشید]]، از خاندان‌های با نفوذ و معروف شبه جزیره که از هم‌پیمانان آل سعود بود، بر آنان شورید و با غلبه بر ایشان، دیگر بار سلطنتشان را برانداخت. آن‌گاه عبدالرحمن بن فیصل به منطقه [[کویت]] پناهنده شد.<ref>تاریخ نجد الحدیث، ص۱۰۶. </ref> | |||
===دوره سوم (۱۳۱۹ق. - تاکنون)=== | |||
با منزوی شدن خاندان سعودی، [[آل رشید]] قدرت را یکسره از آن خود کردند؛<ref>در خاورمیانه چه گذشت، ص۳۴۹.</ref> تا اینکه فرزند عبدالرحمن به نام [[عبدالعزیز بن عبدالرحمن|عبدالعزیز]] که ساکن [[کویت]] بود، در سال ۱۳۱۹ق. به [[ریاض]] رفت و پنهانی وارد قصر آل رشید شد و با کشتن حاکم وقت، دوره سوم سلطنت آل سعود را پایه نهاد.<ref>جزیرة العرب، ص۲۳۹. </ref> | |||
رفتارهای آنان، به ویژه در دوره سوم، مخالفت کشورهای مختلف را به همراه داشت. تصرف وحشیانه حجاز، برکناری [[اشراف هاشمی]] و ناآرامی‌های پس از آن، بسیاری از کشورهای اسلامی را به رژیم سعودی بدگمان کرد. افراطی‌گری خاندان سعودی در میان [[اهل سنت]] و افزایش نگرانی کشورها، به ویژه [[ایران]] به عنوان تنها کشور [[شیعه]]، از بی‌حرمتی و [[تخریب قبور|تخریب]] آرامگاه چهره‌های مورد احترام و مکان‌های مقدس در [[مکه]] و [[مدینه]]، موجی از مخالفت را برانگیخت. | |||
ایران در ۲۵ اسفند ۱۳۰۴ش. عزیمت [[زائر|زائران]] به [[عربستان سعودی|عربستان]] را رسماً ممنوع اعلام کرد.<ref>روابط ایران و عربستان، ص۵۲-۵۷.</ref> تبلیغات اشراف هاشمی و انتشار گزارش‌هایی از تخریب و کشتار، در گسترش این موج مخالفت مؤثر بود.<ref>اسناد روابط ایران و عربستان، سند شماره ۱۰، «پیام رئیس حزب ملی حجاز به وزیر مختار ایران»، نمره ۷۱۴.</ref> | |||
این دوره تا کنون ادامه یافته و مهم‌ترین رویدادهای آن عبارتند از: | |||
* حمله به [[حجاز]] در سال ۱۳۴۳ق؛<ref>جزیرة العرب، ص۲۶۶؛ تاریخ المملکة العربیة السعودیه، ج۲، ص۲۸۹.</ref> | |||
* اختلاف میان پادشاهی نجد و [[ملک حسین]] و برچیده شدن حکومت [[اشراف]] بر حجاز؛<ref>جزیرة العرب، ص۲۰۶-۲۱۴.</ref> | |||
* قتل عام و کشتار دوم [[مدینه]] و شهرهای اطراف؛<ref>البقیع قصة التدمیر، ص۱۱۰.</ref> | |||
* ادغام دو پادشاهی جداگانه نجد و حجاز؛<ref>کشتار مکه، ص۶۷.</ref> | |||
* تعیین نام «المملکة العربیة السعودیه» در سال ۱۳۵۱ق. /۱۹۳۹م. برای کشور زیر سلطه آل سعود؛ | |||
* تأسیس [[سازمان کنفرانس اسلامی]]، در سال ۱۳۹۴ق./۱۹۷۴م؛<ref>سرزمین سلاطین، ج۲، ص۶۱۹.</ref> | |||
* اشغال [[مسجدالحرام]] در زمان [[ملک خالد]] به سال ۱۳۹۹ق./۱۹۷۹م. توسط دست گروهی مسلح از مخالفان سلطنت خاندان سعودی و متمایل به [[اخوان المسلمین]]؛ این اشغال با دستگیری و اعدام شورشیان پایان یافت.<ref>سرزمین سلاطین، ج۲، ص۷۳۱.</ref> | |||
==عوامل چیرگی آل سعود بر عربستان و تثبیت حکومت سعودی== | ==عوامل چیرگی آل سعود بر عربستان و تثبیت حکومت سعودی== | ||