طواف (فتاوای مراجع): تفاوت میان نسخه‌ها

{{در دست ویرایش|ماه=[[اردیبهشت]]|روز=[[۱۸]]|سال=[[۱۴۰۱]]|کاربر=Abbasahmadi1363  }}

 

کسي که محرم شد به احرام عمره تمتع و وارد مکه معظمه شد، اول چيزي که از اعمال عمره بر او واجب است، آن است که طواف کند به دور خانه کعبه براي

{{فتاوی حج  | مساله = ۵۳۱ | طواف عبارت است از هفت مرتبه دور خانه کعبه گرديدن؛ به نحوي که خواهد آمد و هر دوري را شوط مي‌گويند، پس طواف عبارت از هفت شوط است.}} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۳۲ | طواف از ارکان عمره است و کسي که آن را از روي عمد ترک کند  

تا وقتي که فوت شود وقت آن، عمره او باطل است؛ چه عالم به مسئله باشد و  

• آية الله بهجت: و وجوب ذبح يک شتر مطلقاً، حتي در حال علم و عمد، موافق احتياط است.

• آية الله زنجاني: چه عالم به اصل وجوب طواف باشد و چه جاهل به آن، ولي کسي که به خاطر ندانستن برخي از احکام فرعي طواف، طواف صحيح را ترک کرده، در برخي صورت‌ها عمره‌اش باطل نمي‌شود و تفصيل آن در ضمن مسايل طواف خواهد آمد.

• آية الله سبحاني: معني رکن در نماز غير از رکن در حج است، ترک رکن در نماز عمداً و سهواً موجب بطلان نماز است ولي ترک رکن در حج در صورت عمد مايه بطلان است نه در صورت سهو.

• آية الله سيستاني: بنا بر احتياط، جاهل به حکم بايد يک شتر کفاره بدهد.}}

  | {{ارجاع مساله|۵۳۲}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۳۳ | چنين کسي که عمره خود را باطل کرد، احوط آن است که حج افراد به جا آورد،{{توضیح مساله|۵۳۳|

• آية الله بهجت: و ظاهراً حج او مبدل به حج افراد مي‌شود و وجوب قضاي حج بر او در سال آينده قوي است.

• آيات عظام تبريزي، خويي، سيستاني: عمره‌اش باطل مي‌شود و احرام او نيز باطل مي‌شود و بايد حج را در سال بعد اعاده کند و احتياط مستحب اين است عدول به حج افراد نموده و آن را به قصد اعم از حج و عمره مفرده تمام نمايد.

• آية الله زنجاني: بايد حج افراد و پس از انجام حج و گذشتن ايام تشريق عمره مفرده به جا آورد، هرچند حج او استحبابي باشد و اگر در اين کار معذور نبوده کفايت از حج واجب نمي‌کند.

• آية الله سبحاني، آية الله گلپايگاني: حج او مبدل به حج افراد مي‌شود و در سال بعد هم بايد حج را  قضا کند.}} و پس از آن عمره به جا آورد و حج را در سال بعد اعاده کند.

  | {{ارجاع مساله|۵۳۳}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۳۴ | وقت فوت طواف، وقتي است که اگر بخواهد آن را با بقيه اعمال عمره به جا آورد، نتواند وقوف به عرفات کند.{{توضیح مساله|۵۳۴|

• آية الله بهجت: ميزان در تنگي وقت... بيم از دست رفتن وقوف اختياري عرفات است.

• آيات عظام تبريزي، خويي، زنجاني، سبحاني، فاضل: يعني نتواند خود را به اندازه درک مقدار رکن از وقوف ـ مسمّاي وقوف اختياري ـ به عرفات برساند.

• آية الله سيستاني: آخرِ زمان آن وقتي است که بتواند اعمال عمره را تا ظهر روز عرفه تمام کند.}}

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۳۵ | اگر از روي سهو ترک کرده طواف را،{{توضیح مساله|۵۳۵|

• آية الله سيستاني: يا آن را به طور صحيح انجام نداده.}} لازم است آن را به جا آورد هر وقت که باشد،{{توضیح مساله|۵۳۵|

• آية الله زنجاني: و اگر به محل خود برگشته بايد به مکه رفته طواف نمايد و اگر نتواند يا اين کار ضرر جاني شديد داشته باشد بايد براي طواف نايب بگيرد و اگر اين کار مشقت داشته باشد مخير است که خودش به جا آورد يا نايب بگيرد و در هر صورت بعد از طواف بايد نماز آن را نيز به جا آورد.

• آية الله فاضل: و سعي را نيز بنا بر احتياط اعاده کند.

• آية الله مکارم: و در اين مدت چيزي بر او حرام نيست و احتياط آن است که يک گوسفند قرباني به مکه بفرستد و اگر فرستادن به مکه ممکن نيست در محل خود قرباني کند.}} و اگر برگشته به محل خود و نتواند برگردد به مکه يا مشقت داشته باشد برگشتن، بايد شخص مورد اطميناني را نايب بگيرد.

  | {{ارجاع مساله|۵۳۵}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۳۶ | اگر سعي را به جا آورده، پيش از آنکه طواف را به جا آورد، احتياط واجب{{توضیح مساله|۵۳۶|

• آية الله خامنه‌اي: اگر طواف را فراموش کند و پيش از فوت وقت به ياد آورد، بايد طواف و نماز طواف را به جا آورد و سپس سعي انجام دهد.

• آية الله زنجاني: بايد بعد از طواف و نماز، سعي و تقصير نمايد و تا تقصير نکرده از محرمات احرام اجتناب کند. البته اگر بعد از بازگشتن به وطن متوجه شود، انجام طواف و نماز کافي است.

• آية الله سبحاني: بايد علاوه بر طواف و نماز سعي را نيز مجدداً به جا آورد.

• آية الله سيستاني: بايد سعي را اعاده نمايد، مگر در صورتي که طواف را فراموش کند تا وقت آن بگذرد؛ مثل اينکه طواف عمره را تا وقوف در عرفات يا طواف حج را تا پايان ذي‌حجه فراموش کند، که اعاده سعي لازم نيست گرچه بهتر است.

• آية الله فاضل: بنا بر اقوي سعي را نيز بعد از طواف اعاده کند.

• آية الله مکارم: اين احتياط در مورد سعي مستحب است.}} آن است که سعي را هم به جا آورد و اگر نماز طواف را به جا آورده، بايد آن را هم بعد از طواف اعاده کند.

  | {{ارجاع مساله|۵۳۶}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۳۷ | اگر شخص محرم به واسطه مرض، خودش قدرت نداشته باشد که طواف کند و تا وقت تنگ شود قدرت حاصل نکند، اگر ممکن است، خودِ او را به يک نحو ببرند و طواف دهند؛{{توضیح مساله|۵۳۷|

• آية الله سيستاني: احتياط مستحب آن است که به طوري او را طواف دهند که پاهايش به زمين

کشيده شود.  

• آية الله فاضل: و بهتر است در صورت امکان پاهاي او به زمين کشيده شود.

• آية الله صافي، آية الله گلپايگاني: و طوري طواف دهند که پاهايش بر زمين کشيده شود و اگر ممکن نشود، او را توسط دوش يا چيز ديگر طواف دهند و اگر هيچ‌گونه ممکن نشود نايب بگيرد که براي او طواف کند.

• آية الله مکارم: و لازم نيست پاهاي او به زمين کشيده شود.}} اگرچه به دوش گرفتن يا بر تخت گذاشتن باشد،{{توضیح مساله|۵۳۷|

• آية الله زنجاني: و اگر اين کار ممکن نباشد يا با ضرر جاني همراه باشد بايد نايب بگيرد و اگر طواف بر او مشقت شديد دارد مخير است که خود طواف نمايد يا نايب بگيرد.}} و اگر ممکن نشود بايد براي او نايب بگيرند.{{توضیح مساله|۵۳۷|

آية الله خامنه‌اي: بايد نايب بگيرد.}}

  | {{ارجاع مساله|۵۳۷}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۳۸ | شخص مريض را که طواف مي‌دهند بايد مراعات شرايط و احکام طواف را، به مقداري که براي او ممکن است، بکنند.}}

قسم اول ـ چيزهايي که شرط طواف است و آن پنج امر است:{{توضیح مساله|*|

• آية الله خامنه‌اي: شرايط صحت طواف چند چيز است: 1. نيت؛ 2. طهارت از حدث اکبر و اصغر؛ 3. طهارت از نجاست؛ 4. ختنه بودن براي مردان؛ 5. پوشاندن عورت؛ 6. غصبي نبودن جامه طواف؛ 7. موالات.

• آية الله زنجاني: علاوه بر چيزهايي که در اين دو قسمت مي‌آيد، امور ديگري نيز در طواف واجب، معتبر است: 1. موالات بين اجزاي طواف؛ 2. ترتيب بين اجزاي طواف؛ 3. اختياري بودن طواف؛ 4. معلوم بودن عدد اشواط؛ 5. اجتناب زنان از زدن نقاب. و چون طواف‌کننده در معرض ديد ناظر محترم است بايد خود را بپوشاند، خواه طواف واجب باشد يا مستحب، اما اين امر، جزء واجبات معتبر در صحت طواف نيست.}}

اول ـ نيت است؛ يعني بايد طواف را با قصد خالص براي خدا به جا آورد.{{توضیح مساله|*|

• نظر آيات عظام در مسائل مربوط به کيفيت نيت در بحث نيت در احرام گذشت.

• آية الله خامنه‌اي: در نيت طواف بايد تعيين کند که طواف عمره مفرده است يا طواف عمره تمتع. و همچنين تعيين کند که طواف حجة الاسلام است يا حج نذري يا حج استحبابي. و در صورتي که طواف را به نيابت از ديگري به جا مي‌آورد، آن را نيز قصد کند.

• آية الله سبحانی: و بايد نوع آن را مشخص کند و اينکه طواف حج است يا طواف عمره يا طواف نساء در حجة الاسلام يا حجی مستحبی و يا اگر نايب است به نيت منوب‌ عنه؛ البته اگر انجام وظيفه فعلی را نيت کند کافی است.}}  

| {{ارجاع مساله|*}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۳۹ | نيت را لازم نيست به زبان بياورد و لازم نيست به قلب بگذراند، بلکه همان که بنا دارد اين عمل را به جا آورد و با اين بنا به جا آورد، کفايت مي‌کند و به عبارت ديگر، نيت در عبادت و کارهاي ديگر، در اين جهت فرق ندارد. پس همان‌ طور که انسان با قصد آب مي‌خورد و راه مي‌رود عبادت را اگر همان‌ طور به جا آورد با نيت به جا آورده.}} {{سخ}}  {{فتاوی حج  | مساله = ۵۴۰ | بايد عبادت را براي اطاعت خدا به جا آورد و در اين جهت با کارهاي ديگر فرق پيدا مي‌کند. پس بايد طواف را براي اطاعت خداوند به جا آورد.{{توضیح مساله|۵۴۰|

• آية الله زنجاني: در طواف مانند ساير عبادات، قصد طواف و تعيين نوع آن و قصد قربت همراه با اخلاص  

• آية الله سيستاني: در عبادت معتبر است که براي تذلّل و کرنش در پيشگاه خداوند انجام داده شود؛ خواه اطاعت صدق کند يا نکند.}}

  | {{ارجاع مساله|۵۴۰}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۴۱ | اگر در به جا آوردن طواف يا ساير اعمال عمره و حج که عبادي است ريا کند؛ يعني براي نشان دادن و به رخ ديگري کشيدن و عمل خود را خوب جلوه دادن به جا آورد، طواف او و همين طور هرچه را اين ‌طور به جا آورده باطل است و در اين عمل معصيت خدا را هم کرده است.}} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۴۲ | ريا بعد از عمل و تمام کردن طواف يا ديگر اعمال، باعث بطلان عمل نمي‌شود.}} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۴۳ | کفايت مي‌کند در صحيح بودن عمل، آنکه براي خدا بياورد يا براي اطاعت امر خدا، يا براي ترس از جهنم يا براي رسيدن به بهشت و ثواب.{{توضیح مساله|۵۴۳|

• آية الله زنجاني: براي قصد قربت، کافي است که آن عمل «براي خدا» آورده شود و فرق نمي‌کند که انگيزه «انجام عمل براي خدا» محبت خداوند باشد يا ترس از جهنم يا شوق به بهشت و ثواب يا غير آن.

• آية الله سيستاني: در فرض صدق معيار مذکورِ در ذيل مسئله 540.}}

  | {{ارجاع مساله|۵۴۳}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۴۴ | اگر در عملي که براي خدا مي‌آورد، رضاي ديگري را هم شرکت دهد و خالص براي خدا نباشد عمل باطل است.

دوم ـ آن است که طاهر باشد از حدث اکبر؛ مثل جنابت و حيض و نفاس و از حدث اصغر؛ يعني بايد با وضو باشد.}} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۴۵ | طهارت از حدث اکبر و اصغر در طوافِ واجب شرط است؛ چه طواف عمره باشد يا طواف حج يا طواف نساء، حتي در عمره و حج مستحب، که پس از احرام بستن واجب است آن را تمام کند.}} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۴۶ | طهارت از حدث اکبر و اصغر، در طواف مستحبي شرط نيست،{{توضیح مساله|۵۴۶|

• آية الله خامنه‌اي: در طواف مستحب لازم نيست وضو بگيرد ولي بنا بر احتياط واجب طواف در حال جنابت يا حيض يا نفاس صحيح نيست.

• آية الله سبحاني: در طواف مستحب، طهارت از حدث اکبر شرط است ولي طهارت از حدث اصغر  

شرط نيست.

• آية الله سيستاني: در طواف مستحب طهارت از حدث اصغر شرط نيست و بنا بر مشهور طهارت از حدث اکبر شرط نيست.}} ليکن کسي که جنب يا حائض است جايز نيست در مسجدالحرام وارد شود، ولي اگر غفلتاً يا نسياناً{{توضیح مساله|۵۴۶|

• آية الله فاضل: يا جهلاً.}} طواف مستحب کرد صحيح است.

  | {{ارجاع مساله|۵۴۶}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۴۷ | طواف ـ يعني هفت دور اطراف خانه کعبه گرديدن ـ مستحب است و بلکه هرچه شخص بتواند طواف کند خوب است.{{توضیح مساله|۵۴۷|

• آية الله زنجاني، آية الله مکارم: بهتر است هنگام ازدحام جمعيت براي طواف واجب، طواف مستحب را ترک کنند.}} و در اين طواف طهارت شرط نيست.{{توضیح مساله|۵۴۷|

• آيات عظام خامنه‌اي، سبحاني، سيستاني: به ذيل مسئله قبل مراجعه شود.}}

  | {{ارجاع مساله|۵۴۷}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۴۸ | اگر شخصي که حدث اکبر يا اصغر داشته طواف کند، باطل است؛ چه از روي عمد باشد يا از روي غفلت يا نسيان يا ندانستن مسئله باشد.}} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۴۹ | اگر در اثناي طواف، حدث عارض شود، پس اگر پس از تمام شدن دور چهارم{{توضیح مساله|۵۴۹|

• آية الله مکارم: نصف طواف که همان سه و نيم دور است.}} است، بايد طواف را قطع کند و طهارت تحصيل کند و از همان جا که طواف را قطع کرده تمام کند.{{توضیح مساله|۵۴۹|

• آية الله بهجت: آنکه حدث بعد از تجاوز از نصف از روي سهو و غفلت باشد، که در اين صورت طواف را قطع نموده و طهارت گرفته و طواف را از همان جا که قطع نموده ادامه مي‌دهد و در صورتي که بعد از تجاوز از نصف و از روي عمد باشد حکم به ادامه طواف بعد از قطع آن مورد تأمل است.  

• آية الله تبريزى: اگر حدث قبل از بلوغ نصف ولو از روي عمد نباشد طواف باطل است و در غير اين صورت، احتياط واجب اين است که آن را اتمام کرده، سپس اعاده نمايد، و مي‌تواند يک طواف کامل به نيت اعم از تمام و اتمام به جا آورد.  

• آية الله خامنه‌اي: اگر پيش از تمام شدن نصف دور چهارم حدث اصغر عارض شود، واجب است که قطع کند طواف را و بعد از طهارت آن را اعاده کند و در صورتي که بعد از نصف دور چهارم ـ قبل از پايان آن و يا بعد از آن ـ عارض شود طواف را قطع نموده و پس از تحصيل طهارت اگر موالات عرفيه به هم نخورده طواف را تکميل کند و اگر موالات به هم خورده بنا بر احتياط طواف قبلي را تکميل و يک طواف کامل جديد نيز به جا آورد، و مي‌تواند به جاي آن يک طواف کامل به قصد اعم از اتمام طواف ناقص گذشته يا طواف مستقل جديد به جا آورد و در هر صورت مي‌تواند طواف قبلي را رها نموده و از نو طواف کند.   

• آية الله خويي: اگر حدث بعد از تمامي دور چهارم و بدون اختيار باشد، در اين صورت طواف را قطع نموده و طهارت گرفته و طواف را از همان جا که قطع نموده ادامه مي‌دهد. و اگر حدث بعد از نصف و پيش از تمامي دور چهارم طواف، يا بعد از تمامي دور چهارم و اختياري باشد، احوط در اين دو صورت اين است که طواف خود را پس از طهارت از جايي که قطع نموده تمام کرده سپس اعاده‌اش نمايد. و به جاي اين احتياط اگر اين کار را بکند کافي است که پس از قطع طواف و طهارت، يک طواف کامل به قصد اعم از تمام کردن طواف پيش و يک طواف کامل جديد به جا آورد.

• آية الله زنجاني: حدث اختياري طواف را باطل مي‌کند و غير اختياري سه صورت دارد، اول: قبل از رسيدن به نيمه شوط چهارم، در اين صورت بايد پس از تحصيل طهارت، طواف را از سرگرفت. دوم: پس از پايان شوط چهارم که بايد بعد از طهارت، طواف قبلي را از جايي که محدث شده تکميل کند. سوم: پس از رسيدن به نصف طواف و قبل از اتمام شوط چهارم، که بايد بعد از طهارت، طواف قبلي را تکميل کرده نماز آن را بخواند و دوباره يک طواف کامل به جا آورد. در اين تفصيل فرقي بين حدث اصغر و اکبر نيست.

• آية الله سبحاني: اگر بدون اختيار پس از تجاوز از نصف محدث شود بايد طواف را قطع کند و پس از تحصيل طهارت از همان جا که طواف را قطع کرده، تمام کند و اگر حدث از روي اختيار باشد احتياط واجب اين است که طوافش را قطع نمايد و بعد از تحصيل طهارت از همان جا که قطع کرده ادامه دهد و به اتمام برساند و سپس طواف را اعاده کند و مي‌تواند يک طواف کامل به نيت اعم از تمام يا اتمام به جا آورد.

• آية الله سيستاني: اگر بدون اختيار پس از تمام شدن شوط چهارم محدث شود، بايد طوافش را قطع نمايد و بعد از تحصيل طهارت از همان جا که قطع کرده ادامه دهد و به اتمام برساند. و اگر از روي اختيار باشد احتياط واجب اين است که طوافش را قطع نمايد و بعد از تحصيل طهارت از همان جا که قطع کرده ادامه دهد و به اتمام برساند، و سپس طواف را اعاده نمايد.

• آية الله فاضل: اگر در بين طوافِ واجب، حدث عارض شود مي‌تواند طواف را رها کند و پس از تحصيل طهارت، آن را از سر بگيرد و اگر بخواهد احتياط کند، مسئله چهار صورت دارد:  

اول: حدث قبل از رسيدن به نصف طواف باشد، در اين صورت طواف باطل مي‌شود که بايد بعد از تحصيل طهارت، آن را از سر بگيرد؛ خواه محدث شدن اختياري باشد يا بدون اختيار.

دوم: پس از رسيدن به نصف و قبل از تمام شدن دور چهارم باشد، که در اين صورت پس از وضو طواف را تمام کند و نماز آن را بخواند و دوباره طواف ديگر کند و نماز آن را نيز بخواند، خواه حدث با اختيار باشد يا بدون اختيار.

سوم: بعد از تمام شدن دور چهارم اختياراً خود را محدث کند، که در اين صورت نيز مثل صورت دوم  

چهارم: پس از تمام شدن دور چهارم بي‌اختيار محدث شود، در اين صورت پس از تحصيل طهارت، طواف را از آنجايي که محدث شده تمام کند، و صحيح است و در اين مسئله فرقي بين حدث اصغر و اکبر نيست.}}

  | {{ارجاع مساله|۵۴۹}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۵۰ | اگر در فرض سابق پيش از تمام شدن دور چهارم ، حدث عارض شود احتياط واجب آن است که تمام کند طواف را و اعاده کند و اين حکم در حدث اصغر است.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۵۱ | اگر در اثناي طواف حدث اکبر؛ مثل جنابت يا حيض عارض شود، بايد فوراً از مسجدالحرام بيرون رود، پس اگر پيش از تمامي دور چهارم  بود، پس از غسل طواف را اعاده کند.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۵۲ | اگر عذر داشته باشد از وضو و غسل،  واجب است تيمم کند بدل از وضو يا بدل از غسل.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۵۳ | اگر تيمم کرد بدل از غسل و حدث اصغر عارض شد، براي حدث اکبر لازم نيست تيمم کند، بلکه براي حدث اصغر بايد تيمم کند و تا حدث اکبر براي او حاصل نشده و عذرش باقي است همان تيمم اول کافي است، ليکن احتياط مستحب  آن است که تيمم بدل از غسل هم بکند.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۵۴ | احتياط واجب آن است که اگر اميد دارد که عذرش از وضو يا غسل مرتفع شود، صبر کند تا وقتي که وقت تنگ شود يا اميدش قطع شود.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۵۵ | اگر با وضو بوده و شک کند که حدث عارض شده است يا نه، بنا بر وضو داشتن بگذارد و لازم نيست وضو بگيرد و همچنين اگر از حدث اکبر پاک بوده و شک کند که حدث عارض شده.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۵۶ | اگر مُحدِث به حدث اصغر يا اکبر بوده و شک کند که وضو گرفته يا نه يا غسل کرده يا نه، بايد در فرض اول وضو بگيرد و در فرض دوم غسل کند.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۵۷ | اگر بعد از تمام شدن طواف شک کند که با وضو آن را به جا آورده يا نه يا شک کند با غسل آن را به جا آورده يا نه، طواف او صحيح است ، ليکن براي اعمال بعد بايد طهارت تحصيل کند.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۵۸ | اگر در اثناي طواف شک کند که وضو داشته يا نه ، پس اگر بعد از تمامي دور چهارم است طواف را رها کند و وضو بگيرد و از همان جا تتمه طواف را به جا آورد  و اگر قبل از تمام شدن دور چهارم  است احتياط واجب آن است که طواف را تمام کند و اعاده کند.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۵۹ | در تمام صورت‌هايي که در شک گفته شد که «بنا بر طهارت بگذارد» يا «طوافش صحيح است» بهتر آن است که تجديد وضو کند و رجائاً غسل به جا آورد، چون ممکن است که بعد معلوم شود وضو يا غسل نداشته و اشکال پيدا مي‌شود.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۶۰ | اگر در اثناي طواف شک کند که غسل کرده است از جنابت يا حيض يا نفاس يا نه، بايد فوراً از مسجدالحرام بيرون برود ، پس اگر شوط چهارم را تمام کرده بوده و شک کرده، بعد از غسل برگردد و تتمه را به جا آورد  والاّ بعد از غسل اعاده کند طواف را و احتياط آن است که در صورت اول نيز اعاده کند.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۶۱ | اگر آب و چيزي که به آن جايز است تيمم کند، موجود نباشد ، حکم آن حکم غير متمکن از طواف است، پس با مأيوس بودن از پيدا شدن يکي از آن دو، بايد نايب بگيرد. و احتياط وجوبي آن است که اگر جنب و حائض و نفساء نيست خودش نيز طواف کند و چون مستحاضه بدون به جا آوردن غسل‌هايي که بر او لازم است مي‌تواند وارد مسجدالحرام شود و طواف کند، بنابراين به احتياطي که در غير جنب و حائض و نفساء گفته شد بايد عمل کند، گرچه دخول مسجدالحرام نيز براي او خلاف احتياط استحبابي است.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۶۲ | احتياط واجب  آن است که از نجاساتي که در نماز عفو شده ـ مثل خون کمتر از درهم  و جامه‌اي که با آن نتوان  نماز خواند؛ مثل عرقچين و جوراب حتي انگشتر  نجس ـ اجتناب کند.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۶۳ | در خون قروح و جروح اگر تطهير آن مشقت داشته باشد لازم نيست تطهير کند.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۶۴ | در خون قروح و جروح، تا آن اندازه‌اي که مي‌شود تطهير کرد و لباس را عوض کرد، احتياط واجب  آن است که تطهير کند يا جامه را عوض کند.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۶۵ | احتياط آن است  که اگر مي‌تواند تأخير بيندازد طواف را تا بشود بي‌مشقت تطهير کرد، تأخير بيندازد به شرطي که وقت تنگ نشود.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۶۶ | اگر طواف کند و بعد از آنکه از طواف فارغ شد علم پيدا کند به نجاست در حال طواف، اظهر آن است که طوافش صحيح است.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۶۷ | اگر شک داشته باشد که لباسش يا بدنش نجس است، مي‌تواند با آن حال طواف کند و صحيح است؛ چه بداند که پيش از اين پاک بوده يا نداند، ليکن اگر بداند که پيشتر نجس بوده و نداند که تطهير شده است، نمي‌تواند با آن حال طواف کند بلکه بايد تطهير کند و طواف کند.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۶۸ | اگر در بين طواف نجاستي به بدن يا لباس او عارض شود، اظهر آن است که دست از طواف بردارد و جامه يا بدن را تطهير کند و طواف را از همان جا تمام کند و طواف او صحيح است.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۶۹ | اگر در بين طواف نجاستي در بدن يا لباس خود ببيند و احتمال بدهد که در اين حال نجاست حاصل شده، ظاهراً حکم مسئله قبل را دارد.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۷۰ | اگر در بين طواف علم پيدا کند که نجاست به بدن يا لباس او از اول بوده، احتياط آن است که طواف را رها کند و تطهير کند و از همان جا بقيه طواف را تمام کند و بعد از آن طواف را اعاده کند؛ خصوصاً اگر تطهير زياد طول بکشد و در اين صورت بعد از اتمام، نماز طواف را بخواند و پس از آن طواف را اعاده کند و نماز طواف را نيز اعاده کند و در اين احتياط فرقي نيست بين آنکه بعد از چهار دور علم پيدا کند يا قبل از آن، گرچه در صورت دوم احتياط شديدتر است.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۷۱ | اگر فراموش کند نجاست را و طواف کند، احتياط واجب اعاده است،  و همين طور است اگر در بين طواف يادش بيايد.  

چهارم ـ ختنه کردن است در حق مردان و اين شرط در زن‌ها نيست، و احتياط واجب آن است که درباره بچه‌هاي نابالغ مراعات شود.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۷۲ | اگر بچه را که ختنه نشده وادار به احرام کنند يا او را محرم کنند، احرام او صحيح است ولي طواف او صحيح نيست.  پس اگر محرم به احرام حج شود، چون طواف نساء او باطل است  بنا بر احوط حلال شدن زن بر او مشکل مي‌شود مگر آنکه او را ختنه کنند و طواف دهند، يا خودش بعد از ختنه شدن طواف کند، يا آنکه نايب براي او بگيرند تا طواف کند.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۷۳ | اگر بچه ختنه کرده به دنيا بيايد طواف او صحيح است.

پنجم ـ ستر عورت است،  پس اگر بدون ساترِ عورت طواف کند باطل است  و معتبر است در آن اباحه ، پس با ساتر غصبي طواف صحيح نيست بلکه با لباس غصبي غير ساتر نيز بنا بر احتياطِ واجب،  و احتياط آن است که مراعات شرايط لباس نمازگزار را بنمايند.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۷۴ | احتياط واجب آن است که مراعات موالات عرفيه را در طواف بکند ؛ يعني در بين دورهاي طواف آنقدر طول ندهد که از صورت يک طواف خارج شود.

قسم دوم، [از واجبات طواف] -چيزهايي است که گفته‌اند داخل در حقيقت طواف است، اگرچه بعضي از آنها نيز شرط است از براي طواف، ليکن در عمل فرقي نمي‌کند و آن هفت چيز است:  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۷۵ | در ابتدا کردن به حجرالاسود، لازم نيست که تمام اجزاي بدن طواف‌کننده به تمام اجزاي حجرالاسود عبور کند،  بلکه واجب آن است که انسان از حجرالاسود، هر جاي آن باشد شروع کند و به همان جا ختم کند.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۷۶ | آنچه واجب است آن است که در عرف گفته شود: از حجرالاسود شروع به طواف کرد، و ختم کرد به حجرالاسود؛ چه از ابتداي آن شروع کند، چه از وسطش، چه از آخرش.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۷۷ | از هر جاي حجرالاسود که شروع کرد، بايد در دور هفتم به همان جا ختم کند، پس اگر از اولش شروع کرد بايد به اولش ختم شود و همچنين اگر از وسط يا آخر شروع کرد بايد به همان جا ختم شود.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۷۸ | در طواف بايد به همان‌ طوري که همه مسلمين طواف مي‌کنند، از محاذات «حجرالاسود»، بدون دقت‌هاي صاحبان وسوسه شروع کنند، و در دورهاي ديگر، بدون توقف دور بزنند  تا هفت دور تمام شود.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۷۹ | گاهي ديده مي‌شود که اشخاص نادان در هر دوري که مي‌زنند، مي‌ايستند و عقب و جلو مي‌روند که محاذات را درست کنند و اين موجب اشکال است و گاهي حرام است.

دوم ـ ختم نمودن هر دوري است به حجرالاسود و اين حاصل مي‌شود به اينکه بدون توقف هفت دور را ختم کند و در دور هفتم به همان جا که شروع کرده  

ختم شود  و لازم نيست در هر دوري بايستد و باز شروع کند و کارهاي جهال را  

نبايد بکنند.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۸۰ | لازم نيست در تمامِ حالاتِ طواف، خانه را حقيقتاً به شانه چپ قرار دهد، بلکه اگر در موقع دور زدن به حِجر اسماعيل۷ خانه از طرف چپ قدري خارج شود مانع ندارد، حتي اگر خانه متمايل به پشت شود، ليکن دور زدن به نحو متعارف باشد اشکال ندارد.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۸۱ | اگر در موقع رسيدن به گوشه‌هاي خانه، شانه از محاذات کعبه خارج شود هيچ اشکالي ندارد، اگر به طور متعارف دور زند، حتي اگر خانه متمايل به  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۸۲ | گاهي ديده مي‌شود که بعضي از نادانان، براي احتياط، ديگري را وادار مي‌کنند که او را طواف دهد و خود طواف‌کننده اختيار را از خود سلب مي‌کند و به دست ديگري مي‌دهد و تکيه به دست او مي‌دهد و او را، آن شخص ديگر با فشار دور مي‌دهد، اين طواف باطل است  و اگر طواف نساء را اين ‌طور به جا آورد، زن‌ها يا مردها بر او حرام خواهند بود.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۸۳ | احتياط به اينکه خانه در تمام حالاتِ طواف، حقيقتاً به طرف چپ باشد، گرچه خيلي ضعيف است و قابل اعتنا نيست و بايد اشخاص جاهل و اهل وسوسه از آن احتراز کنند و به همان ترتيب که ساير مسلمين دور مي‌زنند بزنند، لکن اگر شخص عاقل عالمي بخواهد احتياط کند و قدري شانه را چپ کند، در موقع رسيدن به  

حجر اسماعيل يا ارکان کعبه به طوري که خلاف متعارف  و موجب انگشت‌نمايي نشود مانع ندارد.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۸۴ | اگر به واسطه مزاحمتِ طواف‌کنندگان، مقداري از دور زدن به خلاف متعارف شد؛ مثل آنکه روي طواف‌کننده به کعبه واقع شد يا پشتش واقع شد و يا عقب‌عقب طواف کرد بايد آن مقدار را جبران کند و از سر بگيرد.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۸۵ | اگر به واسطه کثرت جمعيت، انسان را بدون اختيار خود بردند و دور دادند کفايت نمي‌کند و بايد آن دور را از سر بگيرد، اگرچه خانه هم طرف چپ او بوده.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۸۶ | در طواف کردن هر طور برود مانع ندارد، مي‌تواند آهسته برود و مي‌تواند تند برود و مي‌تواند بدود و مي‌تواند سواره طواف کند يا با دوچرخه طواف کند.  ليکن بهتر آن است که به طور ميانه‌روي برود.

چهارم ـ داخل کردن حِجر اسماعيل۷ است در طواف؛ و حجر اسماعيل محلي است که متصل به خانه کعبه است و بايد طواف‌کننده دور حجر اسماعيل نيز بگردد.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۸۷ | اگر دور حجر اسماعيل نگرديد و از داخل آن طواف کرد، طوافش باطل است و بايد اعاده کند.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۸۸ | اگر عمداً اين کار را بکند حکم ابطال عمدي طواف را دارد که گذشت.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۸۹ | اگر سهواً اين کار را بکند حکم ابطال سهوي را دارد.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۹۰ | اگر در بعضي از دورها حجر اسماعيل را داخل در دور زدن نکرد احتياط واجب آن است که آن دور را از سر بگيرد و اعاده کند طواف را، اگرچه ظاهر آن است که اعاده طواف لازم نيست.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۹۱ | اگر کسي در بعضي از دورها، از روي ديوار حجر اسماعيل۷ برود، احتياط آن است که به دستور مسئله قبل عمل کند  و در اين فرض نيز به احتياط واجب کفايت نمي‌کند تمام کردن دور را از آنجايي که از روي ديوار رفته است.  

پنجم ـ بودن طواف است بين خانه کعبه و مقام حضرت ابراهيم۷ از همه اطراف.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۹۲ | مراد از اينکه: طواف بين کعبه و مقام باشد، آن است که ملاحظه شود مسافتي را که ميان خانه و مقام ابراهيم۷ است و در همه اطراف خانه کعبه، طواف‌کننده از آن مقدار دورتر نباشد از خانه کعبه (و ما بين مقام و خانه چنانچه گفته‌اند تقريباً بيست و شش ذراع و نصف است) پس در همه اطراف بايد همين قدر بيشتر دور نباشد.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۹۳ | اگر شخص از پشت مقام ابراهيم طواف کند  که مقام ابراهيم هم داخل در طوافش شود طوافش باطل است و بايد اعاده کند.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۹۴ | اگر بعضي از دورها را از پشت مقام طواف کند بايد آن دور را با اعاده همان جزء تمام کند  و احوط آن است که طواف را هم اعاده کند اگرچه ظاهراً اعاده لازم نباشد، بلکه بعيد نيست کفايت اعاده همان جزء.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۹۵ | چون در طرف حجر اسماعيل۷ محل طواف تنگ مي‌شود ، زيرا که مقدار حِجْر از آن کاسته مي‌شود و چنانچه گفته‌اند تقريباً شش ذراع و نيم براي محل طواف باقي مي‌ماند بايد در طواف از آن جانب بيشتر از شش ذراع و  نيم دور نشود.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۹۶ | اگر از جانب حجر اسماعيل۷ بيشتر از شش ذراع و نيم در دور زدن دور شد اظهر آن است که آن جزء را اعاده کند و از مطاف دور بزند.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۹۷ | در اطراف ديوار خانه، يک پيش آمدگي است که آن را «شاذروان» گويند و آن جزو خانه کعبه است و طواف‌کننده بايد آن را هم داخل قرار دهد.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۹۸ | اگر کسي در بعضي از احوال به واسطه کثرت جمعيت يا غير آن بالاي شاذروان برود و دور بزند آن مقدار که دور زده باطل است  و بايد اعاده کند.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۵۹۹ | دست به ديوار خانه کعبه گذاشتن، در آنجايي که شاذروان است جايز است و به طواف ضرر نمي‌رساند، گرچه احتياط مستحب در ترک آن است.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۰۰ | در حال طواف، دست گذاشتن روي ديوار حجر اسماعيل۷ جايز است  و به طواف ضرر نمي‌رساند، گرچه احتياط مستحب در ترک است.

هفتم ـ آنکه هفت شوط يعني هفت دفعه دور بزند نه کمتر و نه زيادتر.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۰۱ | اگر از روي عمد، طواف‌کننده از اول قصد کند کمتر از هفت دور به جا آورد و يا بيشتر به جا آورد، طوافش باطل است  اگرچه به هفت دور تمام کند و احتياط واجب آن است که اگر از روي ندانستن حکم بلکه از روي سهو و غفلت باشد طواف را اعاده کند.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۰۲ | اگر در اثناي طواف،  از قصد هفت دور آوردن برگردد به قصد زيادتر آوردن يا کمتر آوردن، از آنجا که اين قصد را کرده و هرچه به اين عمل کرده باطل است و بايد اعاده کند  و اگر با اين قصد زيادتر آورد  اصل طواف باطل مي‌شود.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۰۳ | اگر از اول قصد کند که هشت دور به جا آورد، ليکن قصدش آن باشد که هفت دور آن طواف واجب باشد و يک دور قدم زدن دور خانه براي تبرک يا مقصد ديگر باشد طواف او صحيح است.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۰۴ | اگر گمان کند که يک دور نيز مستحب است همان‌ طور که هفت دور مستحب است و قصد کند که هفت دور واجب را بياورد و يک دور مستحب هم دنبال آن بياورد طواف او صحيح است.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۰۵ | اگر بعد از طواف واجب که هفت دور است به خيال آنکه يک دور نيز مستحبي جداگانه است هشت دور به جا آورد طوافش صحيح است.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۰۶ | اگر کم کند از طواف واجب، چه يک دور يا کمتر يا بيشتر از يک دور از روي عمد، واجب است آن را اتمام کند  و اگر نکند حکمش حکم کسي است که طواف را عمداً ترک کرده ـ که در مسائل فصل چهارم گذشت ـ به احتياط واجب  و حکم جاهل به مسئله حکم عالم است.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۰۷ | اگر بعد از کم کردن از طواف کارهاي بسياري کند  که موالات فوت شود حکمش حکم قطع طواف است که مي‌آيد.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۰۸ | اگر سهواً  از طواف کم کند، پس اگر تجاوز از نصف کرده باشد اقوي آن است که از همان جا تمام کند طواف را در صورتي که فعل کثير نکرده باشد، والاّ احتياط واجب اتمام و اعاده است.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۰۹ | اگر سهواً کم کرده و تجاوز از نصف نکرده طواف را اعاده نمايد، لکن سزاوار نيست ترک احتياط در همه موارد سهو، به تمام کردن طواف ناقص و اعاده کردن.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۱۰ | اگر متذکر نشود که ناقص کرده است طواف را مگر بعد از مراجعت به وطن خود، احتياط آن است که خودش برگردد  و اگر نتوانست يا مشکل بود مراجعت، نايب بگيرد.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۱۱ | در طواف واجب، قران جايز نيست؛ يعني جايز نيست طواف واجب را با طواف ديگر دنبالِ هم آورد، بدون آنکه بين دو طواف، نماز طواف فاصله شود  و در طواف مستحب مکروه است.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۱۲ | اگر زياد کند دوري را ـ يا کمتر يا بيشتر از دور ـ بر طواف، و قصدش آن باشد که زياده را جزو طوافِ ديگر قرار دهد، داخل در قران ميان دو طواف است که حرام است.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۱۳ | در فرض سابق، اگر از اول قصد داشته يا در اثناي طواف قصد زياده کرده باشد، احتياط واجب آن است که طواف اول را اعاده کند  و اگر بعد از تمام شدن، قصد به جا آوردن طواف ديگر براي او حادث شد و به دنبال طواف اول، زياده را آورد، اقوي صحّت طواف اول است و احوط اعاده است.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۱۴ | اگر سهواً زياد کند بر هفت دور، پس اگر کمتر از يک دور است قطع کند آن را و طوافش صحيح است و اگر يک دور يا زيادتر است، احوط  آن است که هفت دور ديگر را تمام کند به قصد قربت، بدون تعيين مستحب يا واجب و دو رکعت نماز قبل از سعي و دو رکعت بعد از سعي بخواند و دو رکعت اول را براي فريضه قرار دهد بدون آنکه تعيين کند براي طواف اول يا طواف دوم است.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۱۵ | جايز است قطع طواف نافله را بدون عذر و اقوي کراهت قطع طواف واجب است بدون عذر و به مجرد خواهش نفس ، و احوط قطع نکردن آن است؛ به اين معني که قطع نکند به طوري که ترک بقيه را کند تا موالات عرفيه به هم بخورد.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۱۶ | اگر بدون عذر طواف را قطع کرد، احوط  آن است که اگر چهار دور به جا آورده  باشد طواف را تمام کند و بعد اعاده کند و اين در صورتي است که منافي به جا آورده باشد حتي مثل زياد فاصله دادن که موالات عرفيه به هم بخورد.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۱۷ | اگر طواف را قطع کند  و منافي به جا نياورده باشد، اگر برگردد و تمام کند طواف صحيح است.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۱۸ | اگر در بين طواف عذري براي اتمام آن پيدا شد ؛ مثل مرض يا حيض يا حدث بي‌اختيار پس اگر بعد از تمام شدن چهار دور بوده، بعد از رفع عذر برگردد  و از همان جا تمام کند و اگر قبل از آن بوده ، طواف را اعاده کند و احتياط مستحب در فرض اول در غير حيض آن است که اتمام کند و اعاده نمايد.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۱۹ | اگر شخصي که با عذر طواف را قطع کرده، نتوانست به جا آورد تا آنکه وقت تنگ شد، اگر ممکن است، او را حمل کنند و طواف دهند و اگر ممکن نيست نايب براي او بگيرند.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۲۱ | جايز است بلکه مستحب است قطع کند طواف را براي رسيدن به نماز جماعت يا رسيدن به وقت فضيلت نماز واجب، و از هر جا قطع کرد از همان جا بعد از نماز اتمام کند ، و احتياط آن است که به دستور مسئله قبل عمل کند، و سزاوار نيست اين احتياط ترک شود.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۲۲ | اگر بعد از تمام شدن طواف و انصراف از آن شک کند که آيا طواف را زيادتر از هفت دور به جا آورده يا نه يا شک کند کمتر به جا آورده يا نه، اعتنا نکند و طوافش صحيح است، لکن در صورت دوم خالي از اشکال نيست و احتياط ترک نشود.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۲۳ | اگر بعد از طواف شک کند که صحيح به جا آورده آن را يا نه، مثلاً احتمال بدهد که از طرف راست طواف کرده يا محدث بوده يا از داخل حجر اسماعيل۷ طواف کرده اعتنا نکند ، و طوافش صحيح است اگرچه باز در محل طواف باشد و از آنجا منصرف نشده يا مشغول کارهاي ديگر نشده باشد، در صورتي که هفت دور بودن معلوم باشد بي‌زياده و نقيصه.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۲۴ | اگر در آخر دور که به حجرالاسود ختم شد شک کند که هفت دور زده يا هشت دور يا زيادتر، اعتنا به شک نکند و طوافش صحيح است.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۲۵ | اگر قبل از رسيدن به حجرالاسود و تمام شدن دور، شک کند که آنچه را دور مي‌زند دور هفتم است يا هشتم طوافش باطل است.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۲۶ | اگر در آخر دور يا اثناي آن شک کند ميان شش و هفت و هرچه پاي نقيصه در کار است، طواف او باطل است.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۲۷ | اگر در طواف مستحب شک کند در عدد دورها، بنا بر اقل گذارد و طوافش صحيح است.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۲۸ | شخص کثير الشک در عدد دورها اعتنا به شکش نکند  و احتياط آن است که کسي را وادار کند که عدد را حفظ کند.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۳۰ | اگر مشغول سعي بين صفا و مروه شد و يادش آمد که طواف به جا نياورده، بايد رها کند و طواف کند و پس از آن سعي را اعاده کند.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۳۱ | اگر در حال سعي يادش آمد که طواف را ناقص به جا آورده، بايد برگردد و طواف را از همان جا که ناقص کرده تکميل کند و برگردد تتمه سعي را به جا آورد و طواف و سعيش صحيح است. ليکن احتياط آن است که اگر کمتر از چهار دور به جا آورده طواف را تمام کند و اعاده نمايد و همچنين اگر سعي را کمتر از چهار بار انجام داده تمام کند و اعاده کند.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۳۲ | اگر سهواً يا غفلتاً يا جهلاً طواف را بي‌وضو به جا آورد طوافش باطل است و همين طور اگر با حال جنابت يا حيض و نفاس به جا آورد.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۳۳ | اگر کسي مريض يا طفلي را حمل کند و طواف دهد و خودش نيز قصد طواف کند طواف هر دو صحيح است.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۳۵ | واجـب نيسـت در حال طواف روي طواف‌کننده طـرف جلو باشـد بلکه جايز است به يميـن و يسار نگـاه کنـد و صفحه صـورت را برگردانـد بلکه به عقـب نگـاه کنـد  و مي‌تواند طـواف را رها کنـد و خانه را ببـوسد  و برگـردد از همان جا اتمـام کنـد.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۳۶ | جايز است در بين طواف براي رفع خستگي و استراحت بنشيند يا دراز بکشد و بعد از همان جا اتمام کند، ولي نبايد آنقدر طول دهد که موالات عرفيه به هم بخورد و اگر آنقدر نشست، احتياط آن است که اتمام کند و اعاده نمايد.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۳۷ | در طواف در مقابل حجر اسماعيل بايد طوري حرکت کند که طواف بيت صادق باشد و به نحو متعارف باشد و مخفي نماند که حجر اسماعيل از بيت نيست هرچند بايد در خارج آن طواف کرد.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۳۸ | در صورت امکان ولو در وقت خلوت بايد طواف در حد بين مقام ابراهيم و خانه که مسافت بيست و شش ذراع و نيم است باشد و دورتر از آن حد، کفايت نمي‌کند و در صورت عدم امکان ولو در وقت خلوت، طواف در خارج حد مزبور مانع ندارد با مراعات الأقرب فالأقرب.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۳۹ | هرگاه در طواف خانه خدا، مثلاً در چند قدم از طواف اشکالي پيش آمد؛ مثل اينکه او را بي‌اختيار بردند، همان چند قدم را بايد از سر بگيرد و اگر از حجرالاسود به قصد طواف شروع کند، اشکال دارد.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۴۰ | اگر در طواف بي‌اختيار او را ببرند، اعاده آن مقدار لازم است  و بايد طواف را صحيح انجام دهد و خودش به اختيار طواف کند و چنانچه ممکن نيست بايد در وقت خلوت طواف نمايد ولي بايد دانست که منظور از بي‌اختيار شدن اين نيست که در اثر فشار جمعيت تندتر برود بلکه در اين صورت اگر قدم‌ها را به اختيار خود برمي‌دارد ضرر ندارد و طوافش صحيح است.

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۴۱ | اگر در حال طواف در اثر فشار و ازدحام جمعيت پشت به خانه شود و قسمتي از طواف به اين صورت انجام گيرد يا در اثر فشار جمعيت، شخص را مقداري جلو ببرند بايد مقداري از طواف که پشت به خانه يا بدون اختيار بوده، اعاده شود  و اگر نمي‌تواند برگردد با جمعيت بدون قصد طواف برود تا به جايي که بايد از آنجا طواف را اعاده کند برسد و از آنجا تدارک نمايد.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۴۲ | اگر حاجي در حال طواف، پول خمس نداده همراه داشته باشد طوافش اشکال پيدا نمي‌کند.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۴۳ | اگر کسي پس از انجام اعمال حج تمتع فهميد که در طواف عمره يا حج چند شوط از هفت شوط را از داخل حجر اسماعيل دور زده ، حج او صحيح است و بايد طواف را اعاده کند.  

  | {{ارجاع مساله|}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله = ۶۴۴ | زني که در غير ايام عادت لک ديده و به اعتقاد پاکي، طواف و نماز را انجام داده و شب بعد خون ديده، با شرايط حيض ، اگر يقين کند که بعد از ديدن لک، خون در باطن فرج بوده و قطع نشده، حيض بوده است و طواف و نمازش صحيح نيست و اگر شک دارد يا يقين کند که خون قطع شده، حيض نبوده است و اعمالش صحيح است و در صورت اول حج او صحيح است و بايد طواف و نماز را اعاده کند  و اگر در عمره بوده در صورت ضيق وقت احتياطاً بعد از حج، يک عمره مفرده نيز به جا آورد.