Automoderated users، دیوانسالاران، checkuser، ناظمان (CommentStreams)، developer، Moderators، مدیران
۹٬۸۶۶
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''بنی نضیر''' (بنو نضیر) از قبایل یهودی بودند که پیش از [[اسلام]] در [[یثرب]] زندگی میکردند. آنان در منطقه عالیه ([[العوالی]]) یثرب زندگی میکردند. برخی آنان را دارای ریشهای عربی و برخی دیگر آنان را از [[بنی اسرائیل]] میدانند. بنی نضیر در سال چهارم پس از [[هجرت]] | '''بنی نضیر''' (بنو نضیر) از قبایل یهودی بودند که پیش از [[اسلام]] در [[یثرب]] زندگی میکردند. آنان در منطقه عالیه ([[العوالی]]) یثرب زندگی میکردند. برخی آنان را دارای ریشهای عربی و برخی دیگر آنان را از [[بنی اسرائیل]] میدانند. بنی نضیر در سال چهارم پس از [[هجرت]] در پی [[جنگ بنینضیر|غزوه بنینضیر]] از این شهر اخراج شدند. | ||
==نسب بنی نضیر== | ==نسب بنی نضیر== | ||
بنونضیر، از قبایل یهود ساکن مدینه تا نخستین سالهای هجرت پیامبر به مدینه بودند. آنان پیش از ظهور اسلام در یثرب ساکن شدند (یعقوبی، 1422ق، ج۲، ص۴۹). اما روایات تاریخی دربارة منشأ آنان، متفاوت است: | بنونضیر، از قبایل [[یهود]] ساکن [[مدینه]] تا نخستین سالهای [[هجرت]] پیامبر به مدینه بودند. آنان پیش از ظهور اسلام در یثرب ساکن شدند (یعقوبی، 1422ق، ج۲، ص۴۹). اما روایات تاریخی دربارة منشأ آنان، متفاوت است: | ||
برخی آنها را از قبیلة جذام و از اعراب میدانند که یهودی شدند و در کوه نضیر اقامت گزیدند و پس از آن به نام این کوه خوانده شدند (یعقوبی، 1422ق، ج۱، ص۴۰۸ ؛ مسعودی، 1365ش، ص۲۲۵ ؛ بکری، 1992م، ج۱، ص۱۶۴). | برخی آنها را از قبیلة جذام و از اعراب میدانند که یهودی شدند و در کوه نضیر اقامت گزیدند و پس از آن به نام این کوه خوانده شدند (یعقوبی، 1422ق، ج۱، ص۴۰۸ ؛ مسعودی، 1365ش، ص۲۲۵ ؛ بکری، 1992م، ج۱، ص۱۶۴). | ||
اما عدهای دیگر، آنان را از نسل هارون بن عمران میدانند (کاتب واقدی، ج۸ ، ص۱۲۴؛ مسعودی، 1365ش، ص۲۲۵ ؛ مقریزی، 1420ق، ج۱، ص۲۵۰) که پس از وفات حضرت موسی و پیش از مهاجرت قبایل عرب اوس و خزرج به مدینه که به سبب سیل عَرِم صورت گرفت، در مدینه ساکن شده بودند ( ابن خلدون، ج۱، ص۳۳۳ ؛ ابوالفرج اصفهانی، ۱۳۹۳ق، ج22، ص343). بر | اما عدهای دیگر، آنان را از نسل هارون بن عمران میدانند (کاتب واقدی، ج۸ ، ص۱۲۴؛ مسعودی، 1365ش، ص۲۲۵ ؛ مقریزی، 1420ق، ج۱، ص۲۵۰) که پس از وفات حضرت موسی و پیش از مهاجرت قبایل عرب اوس و خزرج به مدینه که به سبب سیل عَرِم صورت گرفت، در مدینه ساکن شده بودند ( ابن خلدون، ج۱، ص۳۳۳ ؛ ابوالفرج اصفهانی، ۱۳۹۳ق، ج22، ص343). بر پایه گزارشهایی از این دست، به دنبال جنگ رومیان با یهود (سال هفتاد میلادی) بنینضیر نیز مانند دیگر قبایل یهود به حجاز گریختند. | ||
==زمان ورود به مدینه== | ==زمان ورود به مدینه== | ||
با توجه به اختلافی که | با توجه به اختلافی که درباره نسب بنونضیر وجود دارد، چنانکه بیان شد، زمان ورود آنان به مدینه هم مورد اختلاف است. | ||
برخی مهاجرت بنینضیر را به مدینه، قبل از سیل عرم نقل کردهاند. اما | برخی مهاجرت بنینضیر را به مدینه، قبل از سیل عرم نقل کردهاند. اما درباره زمان وقوع سیل عرم چند قول وجود دارد: بعضى از مورخان مسلمان؛ مانند اصفهانى، تاریخ انهدام سد را چهارصد سال قبل از اسلام، و برخى مانند یاقوت، زمان وقوع آن را حدود قرن ششم میلادى، کمى قبل از ظهور اسلام دانستهاند و از نظر برخى؛ مانند ابن خلدون، این حادثه در قرن پنجم میلادى واقع شده است (بیآزار شیرازی، ۱۳۸۰ش، صص۳۳3 ـ ۳۳2). | ||
==محل سکونت== | ==محل سکونت== | ||
بنونضیر در منطقه عالیه ساکن شدند که روستای زیبا و مشهوری است و امروزه آن را | بنونضیر در منطقه عالیه ساکن شدند که روستای زیبا و مشهوری است و امروزه آن را «[[العوالی]]» مینامند. این منطقه در جنوب مدینه و نزدیک [[قبا]] واقع شده بود و منازلشان تا جنوب شرق امتداد داشت. بنونضیر کنار [[وادی مذینب]] بودند و در این منطقه به حفر چاههای بزرگ و کاشت درختان پرداختند (خیاری، ۱۴۱۹ق، ص۲۷ ؛ ابوالفرج اصفهانی، ج۲۲، ص۳۴۴ ؛ کعکی، 1419ق، ج۳، ص۹۸). | ||
==قلعههای بنی نضیر== | ==قلعههای بنی نضیر== | ||
قلعهسازی از ویژگیهای معماری یثرب پیش از اسلام بود که به این قلعهها «اُطُم» میگفتند | قلعهسازی از ویژگیهای معماری یثرب پیش از اسلام بود که به این قلعهها «اُطُم» میگفتند. اطم تختگاه و سکّوهای بلندی داشت که برای هواخوری و اِشراف بر پیرامون قلعه سودمند بود. هنگام جنگ، اُطُمنشینان به درون آن پناه میبردند و از فراز قلعه، سنگ و... بر سر مهاجمان میریختند و خود را از گزند دشمنان ایمن نگه میداشتند. | ||
گونهای دیگر از قلعههای یثرب «حصِنْ» نام داشت که در شکل ساخت، با اُطُم اندکی متفاوت بود. در این نوع، سنگهای بزرگ چهارگوشی به کار میرفت که میان آنها گل نمیریختند. معمولاً در فضای داخلی این قلعهها نیز چاههایی برای استفاده ساکنان آن کنده میشد. ویژگیهای اُطُم و حِصن را تا حدّی در آثار به جا مانده پیش از اسلام، میتوان دید (بنایی کاشی، 1392ش، ج۱، ص۴۱۲). | گونهای دیگر از قلعههای یثرب «حصِنْ» نام داشت که در شکل ساخت، با اُطُم اندکی متفاوت بود. در این نوع، سنگهای بزرگ چهارگوشی به کار میرفت که میان آنها گل نمیریختند. معمولاً در فضای داخلی این قلعهها نیز چاههایی برای استفاده ساکنان آن کنده میشد. ویژگیهای اُطُم و حِصن را تا حدّی در آثار به جا مانده پیش از اسلام، میتوان دید (بنایی کاشی، 1392ش، ج۱، ص۴۱۲). | ||
بنونضیر نیز مانند سایر یهودیان دارای آطام و حصون متعددی بودند که به آنها اشاره میشود: | بنونضیر نیز مانند سایر یهودیان دارای آطام و حصون متعددی بودند که به آنها اشاره میشود: | ||
===اطُم کعب بن اشرف=== | |||
==== اطُم کعب بن اشرف ==== | |||
به عنوان یک اثر باستانى | به جز آثار مذهبى، یکى از معدود آثار بر جاى مانده در مدینه، از پیش از اسلام، قصر [[کعب بن اشرف]] از ثروتمندان یهودى است که به دلیل تحریکاتش بر ضد اسلام، به دستور پیامبر خدا پس از واقعه [[غزوه احد|احد]] و [[جنگ بنینضیر|بیرون راندن بنىنضیر از مدینه]]، کشته شد. این قصر قلعهگونه، در نزدیکى [[سد بطحان]]، در شارع السدّ، در منطقة [[قبا]] قرار دارد و آثار آن همچنان باقی است و تابلوى «منطقة الآثار» روی آن نشان میدهد که آن را به عنوان یک اثر باستانى مىشناسند. آنچه باقی مانده شامل دیوارهاى قطور یک مترى و بناى به احتمال چند طبقهای است که بخشى از آن زیر خاک مدفون شده است. (کعکی، 1419ق، ج۳، ص۱۳۱؛ جعفریان،1386ش، ص۲۷۹). | ||
===اطم عاصم=== | |||
این قصر به مردی از یهود بنونضیر تعلق داشته که | ==== اطم عاصم ==== | ||
===حصن فاضجه=== | این قصر به مردی از یهود بنونضیر تعلق داشته که نزدیک چاه قبا بوده است. سمهودی اشاره میکند که این قصر در دار ثوبةبن حسین بن السائب ابیلبابه واقع بوده و جهت آن معلوم است، ولی اثری از آن وجود ندارد (سمهودی، 2006م، ج۱، ص۱۳۰؛ خیاری،1419ق، ص۴۰ ؛ کعکی، 1419ق، ج۲، ص۵۱). | ||
یکی از دژهای عمومی بنونضیر، حصن فاضجه است (اسکندری، ۱۴۲۵، ج۲، ص۳۱۸؛ ابن عبدالحق بغدادی، 1412ق، ج۳، ص۱۰۱۵) که در | |||
==== حصن فاضجه ==== | |||
یکی از دژهای عمومی بنونضیر، حصن فاضجه است (اسکندری، ۱۴۲۵، ج۲، ص۳۱۸؛ ابن عبدالحق بغدادی، 1412ق، ج۳، ص۱۰۱۵) که در محله بنونضیر قرار داشت و شامل بطحان و [[نواعم]] بود. نواعم منطقة بزرگی است که دارای باغها و مزارع زیادی است و عوالی در منطقه قبا قرار دارد. (سمهودی، 2006م، ج۱، ص۱۳۰؛ کعکی، | |||
1419ق، ج۳، ص۹۲). | 1419ق، ج۳، ص۹۲). | ||
===حصن البویله=== | |||
البویله یکی از دژهای | ==== حصن البویله ==== | ||
===حصن عمربن جحاش=== | البویله یکی از دژهای قبیله بنینضیر بوده است (خیاری، 1419ق، ص۳۲ ؛ شراب، ۱۴۱۱ق، ص۵۵). این دژ در منازل قوم بنونضیر و جنوب مدینه در بطحان و در امتداد منازل آنها تا شرق مدینه واقع شده است (سمهودی، 2006م، ج۱، ص۱۳۱ ؛ کعکی، 1419ق، ج۲، ص۹۴). | ||
این حصن یکی از دژهای استوار در منازل بنونضیر است که به یکی از بزرگان این قبیله، به نام عمربن جحاش تعلق داشته است (خیاری، 1419، ص۳۲). | |||
===حصن براج یا برج=== | ==== حصن عمربن جحاش ==== | ||
این حصن از دژهای بنونضیر است که نزد برخی به براج و نزد برخی دیگر به برج شناخته شده است. این دژ برای بنوالقیمه از بنونضیر بوده و در منازل آنها بنا شده است (خیاری، 1419ق، ص۳۵ ؛ علی، 1375ش، ص۳۹۰). این دژ در بطحان و نزدیک حصن کعب بن اشرف | این حصن یکی از دژهای استوار در منازل بنونضیر است که به یکی از بزرگان این قبیله، به نام عمربن جحاش تعلق داشته است (خیاری، 1419، ص۳۲). | ||
===حصن منور=== | |||
یکی از دژهایی که در منازل بنینضیر در جنوب مدینه و در منطقة نواعم و | ==== حصن براج یا برج ==== | ||
===اطم الطویله=== | این حصن از دژهای بنونضیر است که نزد برخی به براج و نزد برخی دیگر به برج شناخته شده است. این دژ برای بنوالقیمه از بنونضیر بوده و در منازل آنها بنا شده است (خیاری، 1419ق، ص۳۵ ؛ علی، 1375ش، ص۳۹۰). این دژ در [[وادی بطحان|بطحان]] و نزدیک حصن کعب بن اشرف بنا شده است (کعکی، 1419ق، ج۳، ص۹۷). | ||
==== حصن منور ==== | |||
یکی از دژهایی که در منازل بنینضیر در جنوب مدینه و در منطقة نواعم و محدوده امعشر و اماربع بنا شده است، «دژ منور» نام دارد که نزدیک دژ کعب بن اشرف واقع است (سمهودی، 2006م، ج۴، ص۱۵۲؛ کعکی، 1419ق، ج۳، ص۹۷). | |||
==== اطم الطویله ==== | |||
اطم الطویله یکی از قصرهای بنینضیر است که در منزلگاه آنان در بطحان و در جنوب مدینه قرار داشته است (خیاری، 1419ق، ص۳۵ ؛ کعکی، 1419ق، ج۳، ص۹۸). سمهودی اطمی به این نام ذکر نکرده است. | اطم الطویله یکی از قصرهای بنینضیر است که در منزلگاه آنان در بطحان و در جنوب مدینه قرار داشته است (خیاری، 1419ق، ص۳۵ ؛ کعکی، 1419ق، ج۳، ص۹۸). سمهودی اطمی به این نام ذکر نکرده است. | ||
===اطم بنینضیر در دار طهمان=== | |||
یکی دیگر از اطمهای بنینضیر، قصری است که در دار طهمان و در عوالی و جنوب شرق مدینه قرار | ==== اطم بنینضیر در دار طهمان ==== | ||
===اطم در مال ابیامامه=== | یکی دیگر از اطمهای بنینضیر، قصری است که در دار طهمان و در [[عوالی]] و جنوب شرق مدینه قرار داشته است.(خیاری، 1419ق، ص۳۱ ؛ عباسی، ص۳۹ ؛ کعکی، 1419ق، ج۳، ص۹۸). | ||
این اطم یکی از قصرهای مهم و اصلی بنینضیر است و در امتداد منازل آنها به طرف جنوب شرقی مدینه، در عالیه عوالی واقع شده است (کعکی، 1419ق، ج۳، ص۹۹). برخی نیز معتقدند که این قصر در مال ابیامامه سهل بن حنیف در جنوب مدینه واقع شده است (عباسی، بی تا، ص۳۹ ؛ خیاری، 1419ق، ص۳۱) | |||
==== اطم در مال ابیامامه ==== | |||
این اطم یکی از قصرهای مهم و اصلی بنینضیر است و در امتداد منازل آنها به طرف جنوب شرقی مدینه، در عالیه [[عوالی]] واقع شده است (کعکی، 1419ق، ج۳، ص۹۹). برخی نیز معتقدند که این قصر در مال ابیامامه سهل بن حنیف در جنوب مدینه واقع شده است (عباسی، بی تا، ص۳۹ ؛ خیاری، 1419ق، ص۳۱). | |||
==بیت المدراس== | ==بیت المدراس== | ||
بیتالمدراس به معنای محل یادگیری علم و دانش است و یهودیان در آن به فراگیری تورات و علوم دینی میپرداختند. به این خانهها بیتالتلمود هم گفته میشد (جواد علی، 1973م، ج۱۵، ص۲۹۱). | بیتالمدراس به معنای محل یادگیری علم و دانش است و یهودیان در آن به فراگیری تورات و علوم دینی میپرداختند. به این خانهها بیتالتلمود هم گفته میشد (جواد علی، 1973م، ج۱۵، ص۲۹۱). یهودیان یثرب نیز مرکز علمی و دینی به نام «بیتالمدراس» داشتند که در آنجا تورات و احکام دینی خود را فرا میگرفتند (ابن هشام، بیتا، ج۱، ص۵۵۲ ؛ مقریزی، 1420ق، ج۱۴، ص۸۳). در منابع تاریخی آگاهیهای اندکی در این زمینه وجود دارد. برخی موقعیت بیتالمدراس را در [[مشربه ام ابراهیم|مشربه امابراهیم]] دانستهاند (ابن شبه، 1410ق، ج۱، ص۱۷۳ ؛ سمهودی، 2006م، ج۳، ص۳۵) | ||
== بنی نضیر بعد از اسلام == | |||
== جنگ بنی نضیر == | === جنگ بنی نضیر === | ||
{{اصلی|غزوه بنی نضیر}} | {{اصلی|غزوه بنی نضیر}} | ||
در سال چهارم هجرت قعلههای بنینضیر توسط مسلمان محاصره شد و آنان مجبور به خروج از مدینه شدند. این واقعه در پی آن روی داد که معلوم شد بنی نضیر در حال تحریک و همپیمانی با قریش برای جنگ با مسلمانان بودند.<ref>تاریخ المدینه، ج2، ص454؛الطبقات، ج2، ص32؛تاریخ طبری، ج2، ص178.</ref> همچنین بنابر گزارشی آنان در پی کشتن پیامبر بودند. <ref>تفسیر ثعلبی، ج9، ص268؛سبل الهدی، ج4، ص317.</ref> | در سال چهارم هجرت قعلههای بنینضیر توسط مسلمان محاصره شد و آنان مجبور به خروج از مدینه شدند. این واقعه در پی آن روی داد که معلوم شد بنی نضیر در حال تحریک و همپیمانی با قریش برای جنگ با مسلمانان بودند.<ref>تاریخ المدینه، ج2، ص454؛الطبقات، ج2، ص32؛تاریخ طبری، ج2، ص178.</ref> همچنین بنابر گزارشی آنان در پی کشتن پیامبر (ص) بودند. <ref>تفسیر ثعلبی، ج9، ص268؛سبل الهدی، ج4، ص317.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} |
ویرایش