پرش به محتوا

مسجد شجره (مدینه): تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۱۲۹ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۶ اوت ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (ويرايش)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵۵: خط ۵۵:
'''مسجد شَجَره''' مسجدی در [[مدینه]] و یکی از [[میقات‌های پنچ‌گانه|میقات‌های پنج‌گانه]] است. این مکان، میقات مردم مدینه و کسانی است که از مدینه به مکه می‌روند. گفته شده [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] وقتی برای حج‌گزارى عازم [[مکه]] بود، از این مکان [[احرام]] می‌بست. ذُو الْحُلَیفة، مسجد میقات و [[آبار علی|'''اَبیار علی''']]، از دیگر نام‌های این مسجد است.
'''مسجد شَجَره''' مسجدی در [[مدینه]] و یکی از [[میقات‌های پنچ‌گانه|میقات‌های پنج‌گانه]] است. این مکان، میقات مردم مدینه و کسانی است که از مدینه به مکه می‌روند. گفته شده [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] وقتی برای حج‌گزارى عازم [[مکه]] بود، از این مکان [[احرام]] می‌بست. ذُو الْحُلَیفة، مسجد میقات و [[آبار علی|'''اَبیار علی''']]، از دیگر نام‌های این مسجد است.


به گفته تاریخ‌نگاران، مسجد شجره در زمان [[خلافت]] [[عمر بن خطاب]] ساخته شده و تاکنون چندین بار ویران و بازسازی شده است. امروزه مسجد شجره به فاصله سه کیلومتری مدینه، در مجاورت بزرگراه مدینه - مکه واقع شده که ضمن توسعه گسترده، امکانات رفاهی گوناگونی مانند حمام، سرویس بهداشتی، پارکینگ، رستوران و بازارچه از سوی دولت سعودی به آن افزوده شده است.
به گفته تاریخ‌نگاران، مسجد شجره در زمان [[خلافت]] [[عمر بن خطاب]] ساخته شده و تاکنون چندین بار ویران و بازسازی شده است. امروزه مسجد شجره به فاصله سه کیلومتری مدینه، در مجاورت بزرگراه مدینه - مکه واقع شده که ضمن توسعه گسترده، امکانات رفاهی گوناگونی مانند حمام، سرویس بهداشتی، پارکینگ، رستوران و بازارچه به آن افزوده شده است.
== موقعیت جغرافیایی ==
== موقعیت جغرافیایی ==
{{همچنین ببینید|مسجد شجره (مکه)}}
{{همچنین ببینید|مسجد شجره (مکه)}}
خط ۶۳: خط ۶۳:


== تاریخ بنای مسجد ==
== تاریخ بنای مسجد ==
بنای مسجد، بنابر روایتی از کتاب صحیح بخاری، در زمان [[خلافت]] [[عمر بن خطاب]] بوده است.<ref>المساجد الأثریة، 1418ق، ص257.</ref> برخی تاریخ‌نگاران نیز بر اساس احادیث و مستنداتی از ابن عمر، انس بن مالک و [[امام صادق(ع)]]، از بنا و نمای ساختمان مسجد در ده‌های نخستینِ هجری قمری حکایت کرده‌اند.<ref>مدینه شناسی، 1367ش، ج1، ص183.</ref>
بنای مسجد، بنابر روایتی از کتاب صحیح بخاری، در زمان [[خلافت]] [[عمر بن خطاب]] بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=257 المساجد الأثریة، 1418ق، ص257.]</ref> برخی تاریخ‌نگاران نیز بر اساس احادیث و مستنداتی از ابن عمر، انس بن مالک و [[امام صادق(ع)]]، از بنا و نمای ساختمان مسجد در ده‌های نخستینِ هجری قمری حکایت کرده‌اند.<ref>مدینه شناسی، 1367ش، ج1، ص183.</ref>
=== بازسازی در قرن نهم قمری ===
=== بازسازی در قرن نهم قمری ===
بنابر گزارش سمهودی (مورخ و درگذشته 911ق.) دیوارهای مسجد بر اساس بنای قدیمی آن، در سال 861ق. بازسازی شده و مساحت آن از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب، در حدود 48 متر مربع بوده است.<ref>المساجد الأثریة، 1418ق، ص257.</ref>
بنابر گزارش سمهودی (مورخ و درگذشته 911ق.) دیوارهای مسجد بر اساس بنای قدیمی آن، در سال 861ق. بازسازی شده و مساحت آن از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب، در حدود 48 متر مربع بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=257 المساجد الأثریة، 1418ق، ص257.]</ref>
=== بازسازی در قرن چهارده قمری ===
=== بازسازی در قرن چهارده قمری ===
به گزارش افندی، مسجد در اواخر قرن ۱۱ هجری قمری،<ref>مدینه‌شناسی، 1367ش، ج1، ص184.</ref> ویران شده و مسلمانى از هندوستان، در اوایل قرن 14 هجری قمری، با اجازه دولت عثمانی، آن را بازسازی کرده است.<ref>المساجد الأثریة، 1418ق، ص258.</ref> عیاشی در گزارشی از نخستین سفرش در سال 1353ق. به این مسجد، می‌نویسد: «بنایی مستطیل شکل که از خشت و گل و سقفی با چوب درخت خرما و برگ ساخته شده بود که مورد توجه مسئولین وقت قرار گرفته و گسترش یافت؛ به‌گونه‌ای که زائران و حجاج و حتی ساکنین شهر مدینه به شکوه و عظمت آن نظاره می‌کردند.» <ref>المساجد الأثریة، 1418ق، ص258.</ref>
مسجد در اواخر قرن ۱۱ هجری قمری،<ref>مدینه‌شناسی، 1367ش، ج1، ص184.</ref> ویران شده و مسلمانى از هندوستان، در اوایل قرن 14 هجری قمری، با اجازه دولت عثمانی، آن را بازسازی کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=258 المساجد الأثریة، 1418ق، ص258.]</ref> عیاشی در گزارشی از نخستین سفرش در سال 1353ق. به این مسجد، می‌نویسد: «بنایی مستطیل شکل که از خشت و گل و سقفی با چوب درخت خرما و برگ ساخته شده بود که مورد توجه مسئولان وقت قرار گرفته و گسترش یافت؛ به‌گونه‌ای که زائران و حجاج و حتی ساکنین شهر مدینه به شکوه و عظمت آن نظاره می‌کردند.» <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=258 المساجد الأثریة، 1418ق، ص258.]</ref>


=== آخرین بازسازی ===
=== آخرین بازسازی ===
اين مسجد، در دوران پادشاهی عبدالعزيز بازسازى شده<ref>مدینه شناسی، 1367ش، ج1، ص184.</ref> و برای آن، مأذنه (مناره) ساخته شده است.<ref>المساجد الأثریة، 1418ق، ص258.</ref> ملک فهد نیز حدود نود هزار متر مربع به مسجد و امکانات جانبی آن مانند پارکینگ به آن اختصاص داده؛ به گونه‌اى که مساحت مسجد - بدون مساحت امکانات جانبى - حدود ۲۶ هزار متر مربع شده است.<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۷۷؛ المساجد الأثریة، 1418ق، ص259.</ref>
اين مسجد در دوران پادشاهی عبدالعزيز بازسازى<ref>مدینه شناسی، 1367ش، ج1، ص184.</ref> و برای آن، مأذنه (مناره) ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=258 المساجد الأثریة، 1418ق، ص258.]</ref> ملک فهد نیز حدود نود هزار متر مربع به مسجد و امکانات جانبی آن مانند پارکینگ به آن اختصاص داد؛ به گونه‌اى که مساحت مسجد - بدون مساحت امکانات جانبى - حدود ۲۶ هزار متر مربع شده است.<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۷۷؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=259 المساجد الأثریة، 1418ق، ص259.]</ref>


=== موقعیت کنونی مسجد ===
=== موقعیت کنونی مسجد ===
امروزه مسجد شجره به فاصله حدود سه کیلومتری مدینه، در مجاورت بزرگراه مدینه - مکه واقع شده است.<ref>«[https://www.farsnews.ir/photo/13970516001057/مسجد-شجره-در-آستانه-مناسک-حج مسجد شجره در آستانه مناسک حج]» خبرگزاری فارس.</ref> شکل هندسی مسجد مربع و داری چهار ضلع به مساحت 27000 متر مربع مى‌باشد و گنجایش 5000 نمازگزار را دارد. مساحت کل مسجد با اطراف آن، حدود 290.000 متر مربع گزارش شده است.<ref>المساجد الأثریة، 1418ق، ص259.</ref> همچنین در توسعه اخیر، امکانات رفاهی گوناگونی مانند حمام، سرویس بهداشتی، پارکینگ (برای خودرهای سبک و سنگین)، رستوران و بازارچه، برای رفاه حجاج در نظر گرفته شده که هزینه‌‌ی این امکانات 200.000.000 ریال سعودی گزارش شده است.<ref>المساجد الأثریة، 1418ق، ص260.</ref>
امروزه مسجد شجره به فاصله حدود سه کیلومتری مدینه، در مجاورت بزرگراه مدینه - مکه واقع شده است.<ref>«[https://www.farsnews.ir/photo/13970516001057/مسجد-شجره-در-آستانه-مناسک-حج مسجد شجره در آستانه مناسک حج]» خبرگزاری فارس.</ref> شکل هندسی مسجد مربع و داری چهار ضلع به مساحت 27000 متر مربع مى‌باشد و گنجایش 5000 نمازگزار را دارد. مساحت کل مسجد با اطراف آن، حدود 290.000 متر مربع گزارش شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=259 المساجد الأثریة، 1418ق، ص259.]</ref> همچنین در توسعه اخیر، امکانات رفاهی گوناگونی مانند حمام، سرویس بهداشتی، پارکینگ (برای خودرهای سبک و سنگین)، رستوران و بازارچه، برای رفاه حجاج در نظر گرفته شده که هزینه‌‌ی این امکانات 200.000.000 ریال سعودی گزارش شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=260 المساجد الأثریة، 1418ق، ص260.]</ref>


==نام‌ها==
==نام‌ها==
خط ۸۲: خط ۸۲:
* '''مسجد میقات''': این مکان، یکی از [[میقات|میقات‌هایی]] است که حاجیان در آنجا [[احرام]] می‌بندند و به همین جهت، به مسجد میقات مشهور شده است.<ref name=":0" />
* '''مسجد میقات''': این مکان، یکی از [[میقات|میقات‌هایی]] است که حاجیان در آنجا [[احرام]] می‌بندند و به همین جهت، به مسجد میقات مشهور شده است.<ref name=":0" />


* [[آبار علی|'''اَبیار علی''']]: برخی علت اين نام‌گذاری را به «[[امام علی(ع)]]» نسبت داده‌اند و برخی دیگر علت آن را به «علی بن دينار» نسبت داده‌اند که در سال 1998م، در این [[میقات]] حاضر شده و چاه‌هایی را برای حجاج حفر نموده است. برخی دیگر نیز علت را افراد دیگری به همین نام، دانسته‌اند.<ref>«[https://www.okaz.com.sa/article/592194 قصة المیقات ومحطة انطلاق المعتمرین]»، سایت عکاظ.</ref>
* [[آبار علی|'''اَبیار علی''']]: برخی این نام را به «[[امام علی(ع)]]» نسبت داده‌اند و برخی دیگر آن را به «علی بن دينار» نسبت داده‌اند که در سال 1998م، در این [[میقات]] حاضر شده و چاه‌هایی را برای حجاج حفر نمود. برخی دیگر نیز این نامه را برگرفته از نام افراد دیگر، دانسته‌اند.<ref>«[https://www.okaz.com.sa/article/592194 قصة المیقات ومحطة انطلاق المعتمرین]»، سایت عکاظ.</ref>


== میقات حج==
== میقات حج==
خط ۹۱: خط ۹۱:


===محل دقیق میقات===
===محل دقیق میقات===
ذوالحلیفه، نام منطقه وسیعی بوده که مسجد شجره در آن قرار داشته است.<ref>[http://miqat.hajj.ir/article_37980_ed97038f84c6a271f8cd14936a05d7b7.pdf «میقات مسیر مدینه»]، ص61 </ref> در روایات، گاهی «مسجد شجره» محل میقات حج اهل مدینه دانسته‌ شده و گاهی تعبیر «شجره» یا «ذوالحلیفه» به کار رفته است.<ref>تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، ۱۴۱۸ق، ج3، ص20-24.</ref> اینکه باید در مسجد شجره محرم شد یا بیرون از مسجد نیز می‌توان؛ دو ديدگاه است. گروهی، محرم شدن را تنها در داخل مسجد شجره صحیح می‌دانند و گروهی دیگر، احرام در بیرون از مسجد را نیز صحیح دانسته‌اند؛<ref>[http://miqat.hajj.ir/article_37980_ed97038f84c6a271f8cd14936a05d7b7.pdf «میقات مسیر مدینه»]، ص62.</ref> به‌گونه‌ای که برخی معتقدند: بنابر نظر مشهور فقيهان، محرم شدن از بیرون مسجد و در مُحاذات (نزدیکی‌های مسجد)، جایز است.<ref>بررسی حکم احرام از محاذی مواقیت، از
ذوالحلیفه، نام منطقه وسیعی بوده که مسجد شجره در آن قرار داشته است.<ref>[http://miqat.hajj.ir/article_37980_ed97038f84c6a271f8cd14936a05d7b7.pdf «میقات مسیر مدینه»]، ص61 </ref> در روایات، گاهی «مسجد شجره» محل میقات حج اهل مدینه دانسته‌ شده و گاهی تعبیر «شجره» یا «ذوالحلیفه» به کار رفته است.<ref>تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، ۱۴۱۸ق، ج3، ص20-24.</ref> درباره لزوم احرام در داخل مسجد دو ديدگاه وجود دارد: گروهی، محرم شدن را تنها در داخل مسجد شجره صحیح می‌دانند و گروهی دیگر، احرام در بیرون از مسجد را نیز صحیح دانسته‌اند؛<ref>[http://miqat.hajj.ir/article_37980_ed97038f84c6a271f8cd14936a05d7b7.pdf «میقات مسیر مدینه»]، ص62.</ref> به‌گونه‌ای که برخی معتقدند: بنابر نظر مشهور فقيهان، محرم شدن از بیرون مسجد و در مُحاذات (نزدیکی‌های مسجد)، جایز است.<ref>بررسی حکم احرام از محاذی مواقیت، از
منظر مذاهب اسلامی، 1397ش، ص7-38.</ref>
منظر مذاهب اسلامی، 1397ش، ص7-38.</ref>