در حال ویرایش آثار المدینة المنورة (کتاب)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| عنوان           =آثار المدینة المنورة
| عنوان اصلی      = 
| تصویر           = کتاب آثار المدینة المنورة.jpg
| اندازه تصویر    =
| توضیح_تصویر     =
| نویسنده         =عبدالقدوس الأنصاری
| برگرداننده      =
| ویراستار        =
| به تصحیح        =
| به کوشش         =
| تاریخ نگارش     =
| تصویرگر         =
| طراح جلد        =
| موضوع           = آثار و تاریخ محلی [[مدینه]]
| سبک             =
| زبان            = عربی
| تعداد جلد       =
| صفحه            = ۳۲۹ صفحه
| قطع             =
| ناشر            = المکتبة السلفیة
| وبسایت ناشر     =
| محل انتشارات    = مدینه
| تاریخ نشر       = ۱۳۹۳ق - ۱۹۷۳م
| ترجمه به        =
| مجموعه          =
| شابک            =
}}
'''آثار المدینة المنوره''' کتابی معاصر در آثار و تاریخ محلی [[مدینه|مدینه منوره]]، نوشته [[عبدالقدوس انصاری]] است.
این کتاب دربردارنده اطلاعات فراوانی درباره پیشینه اجتماعی، سیاسی، معماری، جغرافیایی، ادبی و تاریخی شهر مدینه است. 

نشان دادن جایگاه دینی و تاریخی آثار مدینه، بهره‌گیری گسترده از منابع روایی و سیر، بررسی تغییرات بیشتر آثار مدینه در طول تاریخ، مقایسه وضع نخستین آن‌ها با وضع کنونی و طرح مباحث لغوی دربارة ضبط صحیح نام‌های خاص از مهم‌ترین ویژگی این کتاب کم‌حجم است.

==نویسنده==
عبدالقدوس بن قاسم بن محمد انصاری (۱۳۲۴-۱۴۰۳ق.) در سال ۱۳۲۴ق. در [[مدینه]] به دنیا آمد. در سال ۱۳۴۱ق. تحصیل علوم دینی را آغاز کرد و پس از مدتی به [[مکه]] رفت و در مجله ام‌القری به کار پرداخت. در سال ۱۳۵۵ق. در [[جده]]، مجلة المنهل را تأسیس نمود و در دوران [[ملک عبدالعزیز]]، مدتی مسئولیت امور مالی دفتر ریاست مجلس وزرای جده را نیز بر عهده داشت.<ref>نشر الریاحین، ج۱، ص۳۸۷-۳۹۰ ؛ نک: مجلة العرب، ج۸، ص۲۱۱.</ref> از وی حدود ۳۵ کتاب منتشر گشته؛ از جمله: التاریخ المفصل للکعبة المشرّفة قبل الاسلام که به فارسی ترجمه شده است (اصفهان، چهارباغ، ۱۳۸۴ش.)، مع ابن جبیر فی رحلته، و تحقیق الامکنة فی الحجاز و تهامه. وی در مجلات [[عربستان سعودی|عربستان]]، به‌ویژه المنهل و العرب مقالاتی نگاشته است.<ref>نشر الریاحین،ج۱، ص۳۹۰-۳۹۶.</ref>

==معرفی کتاب==
کتاب آثار المدینة المنوره، حاصل هشت سال تحقیقات کتابخانه‌ای و میدانی نویسنده است و کتاب‌های مرجع آن بسیاری از آثار مدینه‌شناسی بوده که نویسنده در مقدمه از آن‌ها یاد کرده است.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۱۰</ref> کتاب به رغم حجم اندک، حاوی اطلاعاتی فراوان درباره پیشینه اجتماعی، سیاسی، معماری، جغرافیایی، ادبی و تاریخی [[مدینه]] است. 

از امتیازهای کتاب، نشان دادن جایگاه دینی و تاریخی آثار مدینه، بهره‌گیری گسترده از منابع روایی و سیر<ref>آثار المدینة المنورة، ص۳۰۱-۳۰۲، «منابع»</ref>، بررسی تغییرات بیشتر آثار مدینه در طول تاریخ، مقایسه وضع نخستین آن‌ها با وضع کنونی و طرح مباحث لغوی دربارة ضبط صحیح نام‌های خاص است.

حذف اطلاعات مربوط به ویرانگری آثار مذهبی و تاریخی در دوران [[آل سعود|سعودی]] و ارائه اطلاعاتی بدون منبع ذیل هر یک از آن‌ها و بسنده‌کردن به ذکر نام این منابع در فهرست منابع پایان کتاب بدون مشخصات کتاب‌شناختی، از ویژگی‌های این کتاب است.

==محتویات==
در این کتاب، آثار مدینه در ۱۰ بخش (قِسم) بررسی شده‌اند و هر بخش شامل چندین موضوع است. در ابتدای هر بخش، یک درآمد(تمهید) آمده است که خواننده را به‌گونه اجمالی با موضوع آشنا می‌کند. بخش‌های ده‌گانه کتاب عبارت‌اند از: خانه‌ها، قصرها، قلعه‌ها، مسجدها، مکان‌های تاریخی، بلاط‌ها (زمین‌های سنگ‌فرش)، کوه‌ها و سنگلاخ‌ها، وادی‌ها، چاه‌ها، و چشمه‌ها.

#در بخش یکم، خانه‌های [[کلثوم بن هدم]]، [[سعد بن خیثمه]]، [[ابوایوب انصاری]]، [[عبدالله بن عمر]]، [[امام جعفر صادق(ع)]]، [[عثمان بن عفان]]، [[ابوبکر]]، [[ریطه بنت ابی‌عباس]]، [[خالد بن ولید]] و [[مروان بن حکم]] را معرفی می‌کند.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۲۱-۳۹</ref>
#در بخش دوم، به معرفی قصرهای [[سعید بن عاص]]، قصر [[عاصم بن عمرو]] و نیز سدِّ عاصم پرداخته، از موقعیت مکانی و اهمیت بنای آن‌ها سخن می‌گوید.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۴۳-۵۷</ref>
#در بخش سوم، به سه قلعه مهم اشاره می‌کند: قلعه [[کعب بن اشرف]]، قلعه [[ضحیان]] و قلعه [[ابودجانه ساعدی انصاری]].<ref>آثار المدینة المنورة، ص۵۹-۷۴</ref>
#در بخش چهارم، تاریخ، تعمیر و بازسازی مساجد مدینه به ویژه [[مسجدالنبی]] را به تفصیل شرح می‌دهد و در همین جا از ساخت و سازهای [[جواد اصفهانی]] (م. بعد ۵۶۰ق.) نیز یاد می‌کند.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۷۵-۱۳۸</ref>
#در بخش پنجم، به زمین‌های سنگ‌فرش یا هموار شده مدینه می‌پردازد. علت پرداختن به این موضوع، اهمیت این راه‌ها و زمین‌ها در توسعه و تمدن شهرها در قرون گذشته است. به همین مناسبت از هموارسازی راه‌ها در دوران [[آل سعود|سعودی]] نیز یاد می‌کند.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۱۴۱-۱۴۸</ref>
#در بخش ششم، از [[سقیفه بنی‌ساعده]] آغاز می‌کند و سپس مکان‌هایی مانند [[خندق]] و بازار مدینه و [[بقیع]] را شرح می‌دهد.
#در بخش هفتم، به شرح کوه‌های مهم و تاریخی مدینه، مانند [[کوه احد|احد]] و [[کوه عینین|عینین]] می‌پردازد و از نقش آن‌ها در رخدادهای تاریخی مدینه سخن می‌گوید.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۱۵۱-۲۰۹</ref>
#در بخش هشتم، وادی‌های اطراف مدینه، مانند عقیق و قنات و مناطق سیل خیز<ref>آثار المدینة المنورة، ص۲۱۵-۲۱۶</ref> را با بررسی‌ تاریخی و جغرافیایی معرفی می‌کند.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۲۱۴-۲۳۳</ref>
#در بخش نهم، درباره چاه‌های معروف مدینه که آب آشامیدنی و کشاورزی شهر را در خود ذخیره می‌کردند، سخن می‌گوید.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۲۳۵-۲۵۲</ref>
#در بخش دهم نیز به توضیح چشمه‌های مدینه می‌پردازد. وی بیان می‌دارد اکنون در مدینه نُه چشمه جاری است که معروف‌ترین آن‌ها [[چشمه ارزق]] یا زرقاء است.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۲۵۳-۲۶۴</ref> به گفته نویسنده، [[چشمه شهداء]] که حفر آن را به [[معاویه بن ابی‌سفیان|معاویه]] نسبت می‌دهند، تا نیم قرن پیش جاری بوده است.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۲۵۷</ref>

==چاپ‌ها==
کتاب آثار المدینة المنوره، نخستین بار به سال ۱۳۵۳ق. در چاپخانه الترقّی [[دمشق]] چاپ شد<ref>مجلة العرب، ج۸، ص۲۱۱.</ref> و تا کنون پنج بار به چاپ رسیده که آخرین آن‌ها به سال ۱۴۲۰ق. از سوی مطبعة دار مجلة المنهل در [[مدینه]] بوده است. از چاپ سوم به بعد، کتاب با تغییراتی جزئی، از جمله اعراب‌گذاری کلمات مشکل و برخی حذف و اضافات، منتشر شده است.

==مطالعه بیشتر==

*[http://waqfeya.com/book.php?bid=5428 دریافت کتاب آثار المدینة المنورة]

==پیوند به بیرون==

*[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/433756/%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A9?q=%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1%20%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A9&score=2309.764&rownumber=1 معرفی آثار المدینة المنورة].
*[http://www.alhayat.com/Articles/19234032/%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A9-----%D8%A3%D9%88%D9%84-%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%85%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%B5%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%A7%D9%85-1935 آثار المدينة المنورة ... أول كتاب من نوعه صدر عام ۱۹۳۵م].

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/9566
 | عنوان = آثار المدینة المنورة
 | نویسنده = رضا بابایی
}}

*'''مجلة العرب''': ریاض، نشر‌ دار الیمامه، ۱۴۰۹ق
*'''نشرالریاحین''': عاتق بن غیث البلادی،‌ دار مکه، ۱۴۱۵ق.
*'''آثار المدینة المنورة''': عبدالقدوس انصاری
{{پایان}}

{{کتاب‌های مرتبط با حج}}

<onlyinclude>{{تکمیل مقاله
 | شناسه = شد
 | جعبه اطلاعات = شد
 | عنوان‌بندی = شد
 | ویرایش = شد
 | لینک‌دهی = شد
 | عکس = شد
 | جعبه نقل قول = 
 | پیوند به بیرون = شد
 | مطالعه بیشتر = شد
 | پانویس و منابع = شد
 | ناوبری = شد
 | رده = شد
 | تغییر مسیر = شد
}}<onlyinclude>

[[رده:کتاب‌های درباره مدینه]]
[[رده:کتاب‌های معاصر]]
[[رده:کتاب‌های عبدالقدوس انصاری]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[رده:کتاب‌های تاریخ مدینه]]
<references />