در حال ویرایش اجیاد

{{در دست ویرایش|ماه=[[آبان]]|روز=[[۲۶]]|سال=[[۱۳۹۶]]|کاربر=Abazar  }}

 

[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]

'''اجیاد''' محله‌ای در شهر مکه

اجیاد (یا جیاد<ref>معجم البلدان، ج۱، ص۱۰۵؛ الروض المعطار، ص۱۲.</ref>) نام دو دره اجیاد کبیر و اجیاد صغیر در شهر [[مکه]] مکرمه است که در جنوب و جنوب شرقی [[مسجدالحرام]] قرار دارند. اجیاد از محله‌های قدیم مکه است و در دامنه کوه‌هایی همچون [[کوه ابوقبیس|ابوقبیس]]<ref>اخبار مکه، ج۱، ص۹۶؛ المعالم الاثیره، ص۲۰.</ref>، صفا<ref>معجم البلدان، ج۱، ص۱۰۵.</ref>، [[کوه خلیفه|خلیفه]]<ref>معجم البلدان، ج۲، ص۳۸۷.</ref> و اجیاد<ref>الروض المعطار، ص۱۲.</ref> واقع شده است. امروزه نیز از نقاط مسکونی مکه به ‌شمار می‌رود که محله‌های [[محله المصافی|المصافی]] و [[بئر بلیله]] در آن قرار گرفته‌اند.<ref>المعالم الاثیره، ص۲۰.</ref> گاه به آن، محله جیاد نیز گفته می‌شود.<ref>معجم البلدان، ج۱، ص۱۰۴؛ مراصد الاطلاع، ج۱، ص۳۳؛ سبل الهدی، ج۲، ص۱۵۷.</ref>

اجیاد به صورت دو درّه (شِعْب) پهناور است که به اجیاد صغیر و اجیاد کبیر شهرت یافته‌اند. این دو درّه کنار یکدیگر قرار دارند و در یک نقطه با هم تلاقی می‌کنند. اجیاد صغیر کنار [[کوه ابوقبیس]]<ref>اخبار مکه، ج۲، ص۲۹۰.</ref> و اجیاد کبیر کنار [[کوه خلیفه]] (خلیفة بن عُمَیر)<ref>اخبار مکه، ج۲، ص۲۹۱؛ معجم البلدان، ج۲، ص۳۸۷.</ref> قرار دارد. از همین ‌روی، بارها سیل با عبور از این دره‌ها و نیز با گذر از دره ابراهیم به سمت [[مسجدالحرام]] سرازیر شده است.<ref>اخبار مکه، ج۲، ص۳۱۴-۳۱۹؛ شفاء الغرام، ج۲، ص۴۴۹.</ref> برای جلوگیری از تخریب منازل و مسجدالحرام، سیل‌بندی در اجیاد صغیر بنا کرده‌اند و بر این اساس به اجیاد صغیر، «سَدّ» نیز می‌گویند.<ref>تاریخ مکه، ص۲۰.</ref>

نخستین کسانی که در اجیاد سکنا گزیدند، قبیله قطوراء بودند. پس از پیدایش آب [[زمزم]]، دو قبیله [[قبیله جرهم|جُرْهُم]]، ساکن شمال [[مدینه]]، به رهبری مضاض بن عمرو، پدر همسر حضرت اسماعیل(ع)<ref>مروج الذهب، ج۲، ص۲۲.</ref> و قَطوراء به ریاست سُمیدع (ابن حوثر<ref>معجم البلدان، ج۱، ص۱۰۵.</ref>)، از قبایل [[یمن]] که با هم عموزاده بودند، به [[مکه]] آمدند. این دو قبیله از کسانی که از طریق منطقه آن‌ها وارد مکه می‌شدند، مالیات می‌گرفتند.<ref>مروج الذهب، ج۲، ص۲۲.</ref> بعدها برای حکومت بر تمام شهر مکه دچار اختلاف شدند و کارشان به نبرد و خونریزی انجامید. سمیدع کشته شد و قطوراء شکست خورد<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۱۲؛ اخبار مکه، ج۱، ص۸۲؛ معجم البلدان، ج۱، ص۱۰۵.</ref>؛ ولی دیگر بار میان آن‌ها صلح برقرار شد.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۱۲؛ معجم البلدان، ج۵، ص۱۸۵.</ref> پس از تسلط [[قصی بن کلاب]] بر مکه، مناطق مکه را قسمت کردند و هر قبیله را در یک منطقه جای دادند و منطقه اجیاد به قبیله [[بنی‌مخزوم]] رسید.<ref>اخبار مکه، ج۱، ص۱۶۱؛ معجم ما استعجم، ج۱، ص۲۵۸.</ref>

به گزارش [[ازرقی]]، اجیاد محل خروج دابة الارض در [[آخرالزمان]] است.<ref>اخبار مکه، ج۲، ص۱۵۸؛ حسن المحاضره، ج۲، ص۲۶۸.</ref> برخی روایتی ضعیف از [[پیامبر(ص)|رسول خدا(ص)]] گزارش کرده‌اند که بدترین دره، اجیاد است<ref>المسالک و الممالک، ج۱، ص۳۹۹؛ المعجم الاوسط، ج۴، ص۳۱۹؛ تفسیر ابی السعود، ج۶، ص۳۰۱.</ref>؛ زیرا دابه از آن خروج می‌کند. نیز نام اجیاد در اشعاری بسیار آمده است.<ref>معجم البلدان، ج۱، ص۱۰۵.</ref> اکنون این منطقه کاملاً داخل شهر [[مکه]] قرار دارد و با تونل‌های بزرگ به دیگر نقاط شهر متصل می‌شود. هتل‌هایی بلندطبقه در این منطقه به چشم می‌خورند که یکی از آن‌ها اجیاد مکه نام دارد.

* '''اخبار مکه''': الازرقی (م.۲۴۸ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، ۱۴۱۵ق

* '''الاستبصار فی عجائب الامصار''': نویسنده‌ای مراکشی (م.قرن۶ق.)، بغداد، دار الشئون الثقافیه، ۱۹۸۶م

* '''امتاع الاسماع''': المقریزی (م.۸۴۵ق.)، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۰ق

* '''البدایة و النهایه''': ابن کثیر (م.۷۷۴ق.)، بیروت، مکتبة المعارف

* '''تاریخ ابن خلدون''': ابن خلدون (م.۸۰۸ق.)، به کوشش خلیل شحاده، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۸ق

* '''تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر''': الذهبی (م.۷۴۸ق.)، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۱۰ق

* '''تاریخ الیعقوبی''': احمد بن یعقوب (م.۲۹۲ق.)، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۵ق

* '''تفسیر ابوالسعود (ارشاد العقل السلیم)''': ابوالسعود (م.۹۸۲ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۱ق

* '''التنبیه و الاشراف''': المسعودی (م.۳۴۵ق.)، بیروت، دار صعب

* '''حسن المحاضرة فی اخبار مصر و القاهره''': السیوطی (م.۹۱۱ق.)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق

* '''دلائل النبوه''': البیهقی (م.۴۵۸ق.)، به کوشش عبدالمعطی، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۵ق

* '''الروض المعطار''': محمد بن عبدالمنعم الحمیری (م.۹۰۰ق.)، بیروت، مکتبة بیروت، ۱۹۸۴م

* '''رحلة ابن بطوطه''': ابن بطوطه (م.۷۷۹ق.)، الرباط، آکادیمیة المملکة المغربیه، ۱۴۱۷ق

* '''سبل الهدی''': محمد بن یوسف الصالحی (م.۹۴۲ق.)، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق

* '''السیرة الحلبیه''': الحلبی (م.۱۰۴۴ق.)، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۰ق

* '''السیرة النبویه''': ابن هشام (م.۸-۲۱۳ق.)، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، المکتبة العلمیه

* '''شفاء الغرام''': محمد الفأسی (م.۸۳۲ق.)، به کوشش مصطفی محمد، مکه، النهضة الحدیثه، ۱۹۹۹م

* '''مراصد الاطلاع''': صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی (م.۷۳۹ق.)، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق

* '''مروج الذهب''': المسعودی (م.۳۴۶ق.)، به کوشش اسعد داغر، قم، دار الهجره، ۱۴۰۹ق

* '''المعجم الاوسط''': الطبرانی (م.۳۶۰ق.)، قاهره، دار الحرمین، ۱۴۱۵ق

* '''معجم البلدان''': یاقوت الحموی (م.۶۲۶ق.)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م

* '''معجم ما استعجم''': عبدالله البکری (م.۴۸۷ق.)، به کوشش مصطفی السقاء، بیروت، عالم الکتاب، ۱۴۰۳ق.