در حال ویرایش اخبار مدینه (کتاب)

{{جعبه اطلاعات کتاب

| برگرداننده = گمنام (زندگی در سده دهم قمری)

| تاریخ نگارش = سده دهم قمری

| موضوع = [[مدینه]] ([[عربستان سعودی]])‬، آثار تاریخی

| زبان = عربی

| محل انتشارات = [[تهران]]

| نسخه الکترونیکی = [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/882 کتاب اخبار مدینه]

}}

نورالدین علی (۸۴۴-۹۹۱ق)، فرزند قاضی عفیف‌الدین عبدالله، زاده «سمهود» یکی از شهرهای [[مصر]]، مکنی به ابوالحسن و معروف به سمهودی است. نسب او به [[حسن مثنی]]، فرزند [[امام حسن(ع)]] می‌رسد؛ از این رو، به وی «حسنی» نیز گفته می‌شده است. وی از عالمان [[شافعی]] بوده و از استادانی مانند شمس جوهری، شریف مناوی، شهاب‌الدین ابشیطی و ابوالفرج مراغی بهره برده و ۳۳ سال ساکن [[مدینه]] بوده است. سرگذشت‌نگارانی مانند خیرالدین زرکلی و عبدالقادر بن عیدروس وی را ستوده‌اند.<ref>اخبار مدینه، مقدمه، ص۲۱ و ۲۲؛ رک: الاعلام (زرکلی)، ج۵، ص۱۲۳؛ النور السافر عن اخبار القرن العاشر، ص۵۸؛ الضوء اللامع، ج۵، ص۲۴۵؛ معجم المطبوعات العربیة و المصریة، ص۱۰۵۲.</ref>

==کتاب اصلی و ساختار==

کتاب اخبار مدینه، برگردان فارسی کتاب «خلاصة الوفا باخبار دار المصطفی» است. نویسنده، در آغاز، کتابی به نام «وفاء الوفا باخبار دار المصطفی» در چهار جلد، با صفحات بسیار نگاشته، و برای دسترسی آسان [[زائر|زائران]] و علاقه‌مندان، گزیده‌ای از آن را با نام «خلاصة الوفا باخبار دار المصطفی» تدوین کرده است. در این کتاب، مطالب مهم وفاء الوفا آمده و در برخی موارد، اسناد روایت‌های طولانی و روایت‌های گوناگونی که دارای یک موضوع بوده‌اند، آورده نشده است.<ref name=":0" /><br />کتاب اخبار مدینه، در یک مقدمه، یک پیشگفتار، هشت باب، تعلیقات و اضافات، و فهرست‌ها تنظیم شده است. پیشگفتار را مترجم به کتاب افزوده است. سه بخش «مقدمه»، «تعلیقات و اضافات» و «فهرست‌ها» را نیز، محققِ چاپ نخست،{{یادداشت|سید کمال حاج‌سیدجوادی.}} به کتاب اضافه کرده است.<ref>اخبار مدینه، تمام کتاب.</ref>

این کتاب، که برگردان فارسی «خلاصة الوفاء باخبار دار المصطفی» است، به تاریخ و جغرافیای [[مدینه]] پرداخته<ref name=":0" /> و دارای موضوعاتی مانند ارزش مدینه، ساختمان [[مسجد النبی(ص)|مسجدالنبی(ص)]]، مکان‌های تاریخی، دره‌ها، کوه‌ها و قلعه‌های مدینه است.<ref>اخبار مدینه، فهرست.</ref>

نویسنده، بر خلاف [[وهابیت|وهابیان]]، به [[شفاعت]] [[معصوم(ع)]] و [[توسل]] به وی، باور دارد. او در باب دوم، احادیث مربوط به [[زیارت حضرت محمد(ص)|زیارت قبر حضرت محمد(ص)]]، توسل به او و شفاعت خواستن از او پرداخته است. مؤلف، احادیثی را که در فضائل [[امام علی(ع)]] و دیگر [[اهل بیت|اهل بیت(ع)]] از حضرت محمد(ص) روایت شده را نیز، بیان کرده است. از این رو، برخی او را نویسنده‌ای بدون تعصب خوانده‌اند.<ref name=":0" />

*'''مقدمه'''، که توسط محققِ چاپ نخست،{{یادداشت|سید کمال حاج‌سیدجوادی.}} نگاشته شده و به معرفی کتاب‌های تاریخی، کتاب‌های جغرافیای تاریخی، سفرنامه‌ها، سرگذشت نویسنده کتاب و معرفی مترجمان کتاب پرداخته است.

*'''پیشگفتار'''، که توسط مترجم نوشته شده و به معرفی کتاب و فهرستی از موضوعات آن پرداخته است.

*'''باب اول'''، که به نام‌های مدینه{{یادداشت|۹۵ نام برای مدینه ذکر شده است.}}، فضیلت مدینه، برتری آن نسبت به دیگر شهرها، دعای حضرت محمد(ص) در حق مدینه و مردم آن، خاک مدینه و میوه‌های آن و دیگر موضوعات پرداخته است.

*'''باب دوم'''، که به فضیلت زیارت و ارزش [[مسجد النبی(ص)]]، فضیلت [[زیارت حضرت محمد(ص)]] و فضیلت توسل به وی پرداخته است.

*'''باب سوم'''، که دارای اخبار ساکنان مدینه از قدیم تا زمان حضرت محمد(ص) است.

*'''باب چهارم'''، که از ساختمان مسجدالنبی(ص)، متعلقات آن و حجره‌های همسران حضرت محمد(ص) سخن گفته است.

*'''باب پنجم'''، که شامل معرفی مصلای عید، مساجد نبویه، مقبره‌های مدینه، فضل اُحد و شهیدان آن است.

*'''باب ششم'''، که به چاه‌های مدینه، صدقات نبویه و آنچه به دست خود نهال کرده پرداخته است.

*'''باب هفتم'''، که به مساجدی که حضرت محمد(ص) در سفرها و غزوه‌ها در آن نماز خوانده پرداخته است.

*'''باب هشتم'''، که به دره‌ها، چراگاه‌ها، قلعه‌ها و کوه‌های مدینه پرداخته است.<ref name=":0" />

این کتاب، یکی از مهم‌ترین منابع، در تاریخ و جغرافیای [[مدینه]] معرفی شده و میان عالمان [[اهل سنت]]، به عنوان مرجع نخست [[مدینه|مدینه]]<nowiki/>‌شناسی شناخته شده و میان عالمان [[شیعه]] نیز، مورد توجه بوده است.<ref name=":0" />

ابراهیم بن ابی الحرم مدنی (م.۱۰۵۶ق)، درباره کتاب خلاصة الوفاء شعری سروده و این کتاب را در موضوع آثار مدینه، یگانه دانسته است.{{یادداشت|من رام یستقصی معالم طیبة/ و یشاهد المعدوم بالموجود/ فعلیه باستقصاء تاریخ الوفاء/ تألیف عالم طیبة السمهودی.

برگردان فارسی آن عبارت است از: «آری هیچ کس مانند وی نتوانسته آثار مدینه منوره چه آنچه در ابتدا وجود داشته و دستخوش نابودی قرار گرفته و چه آنها که در زمان حیاتش موجود بوده ثبت و ضبط کند.»}}<ref>اخبار مدینه، مقدمه، ص۲۳.</ref>

 

 

*نسخه‌ای در کتابخانه دانشگاه پنجاب، لاهور، مجموعه شیرانی، بدون تاریخ کتابت و دارای خط نستعلیق، که نسخه کهنی بوده و دارای ۱۷۸ ورق است.<ref name=":1" />

[[رده:کتاب‌های نورالدین علی سمهودی]]

[[رده:کتاب‌های قرن دهم قمری‏]]

[[رده:کتاب‌های تاریخ مدینه‏]]