در حال ویرایش اخبار مکه (وستنفلد)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| عنوان           = اخبار مکه وستنفلد
| عنوان اصلی      = Die chroniken der stadt Mekka
| تصویر           = اخبار مکه وستنفلد.jpg
| اندازه تصویر    =
| توضیح_تصویر     =
| نویسنده         = [[هنریش فردیناند وستنفلد]] (Heinrich Ferdinand Wuestenfeld)
| برگرداننده      =
| ویراستار        =
| به تصحیح        = 
| به کوشش         =
| تاریخ نگارش     = 
| تصویرگر         =
| طراح جلد        =
| موضوع           = تاریخ مکه
| سبک             = گردآوری
| زبان            = آلمانی
| تعداد جلد       = 4
| صفحه            = 
| قطع             =
| ناشر            = 
| وبسایت ناشر     =
| محل انتشارات    =
| تاریخ نشر       =
| ترجمه به        =
| مجموعه          =
| شابک            =
}}

'''اخبار مکه وستنفلد''' مجموعه‌ای از پنج اثر مهم در تاریخ محلی مکه، همراه تصحیح و ترجمه گزیده آن به زبان آلمانی است. این مجموعه از پنج کتاب [[اخبار مکه ازرقی]] (<small>درگذشت در  حدود۲۵۰ق.</small>)، [[اخبار مکه فاکهی]](<small>سده سوم ق.</small>)، [[شفاء الغرام]] نوشته  [[تقی الدین فاسی|فاسی]] (<small>درگذشت در ۸۳۲ق.</small>)، [[الجامع اللطیف ابن ظهیره]] (<small>درگذشت در ۹۸۶ق.</small>) و [[الاعلام باعلام بیت الله الحرام|الإعلام بأعلام بیت‌ الله الحرام]] نوشته [[قطب الدین نهروالی]] (<small>درگذشت در ۹۹۰ق.</small>) است که برخی از آن‌ها به شکل کامل، و بعضی گزیده آمده است. در پایان، خلاصه‌ای از آگاهی‌های تاریخی این کتاب‌ها به زبان آلمانی ترجمه و در جلد چهارم گردآوری شده است.

==درباره نویسنده==
{{اصلی|هنریش فردیناند وستنفلد}}
===تولد و وفات، تحصیلات===
خاورشناس آلمانی، [[هنریش فردیناند وستنفلد]] (<small>Heinrich Ferdinand Wuestenfeld</small>)، در سال ۱۸۰۸م. در موندن (Munden) زاده شد. تحصیلات مقدماتی خود را در همان شهر به پایان رساند و برای ادامه تحصیل در مقطع دبیرستان به هانوفر (Hanover) رفت. تحصیلات دانشگاهی خود را در [[دانشگاه گوتینگن]] (Gotingen) آغاز کرد و در آن‌جا بخش‌هایی از [[عهد قدیم]] را فراگرفت. سپس تحصیلات خود را با فراگرفتن زبان‌های عربی، فارسی، سریانی و سانسکریت ادامه داد و از استاد [[زبان‌های سامی]]، [[ایوالد]] (Ewald) بهره برد. وی برای آشنایی بیشتر با عهد قدیم و زبان‌های سامی، به ویژه زبان عربی، به [[برلین]] رفت و از محضر استادانی چون ویلکن (Wilken) و بوپ (Bopp) بهره جست. سپس به گوتینگن بازگشت و دکترای خود را دریافت کرد. آن‌گاه وستنفلد در سمت استادیاری به تدریس پرداخت و مسئولیت کتابخانه دانشگاه گوتینگن را بر عهده گرفت و به سمت استاد تمام ارتقا یافت.<ref>طبقات المستشرقین، ص۵۸؛ المستشرقون، ج۲، ص۷۱۳؛ موسوعة المستشرقین، ص۳۹۹.</ref> 

===آثار===
وی آثاری گوناگون در تاریخ، شرح‌حال‌نامه‌ها و جغرافیا از خود بر جای گذاشت که بیشتر آن‌ها تصحیح نسخه‌های خطی آثار اسلامی است؛ از جمله: [[معجم البلدان]] [[یاقوت حموی]]، [[سیره ابن اسحاق]]، [[طبقات الحفاظ]] [[ابوعبدالله ذهبی]]، [[وفیات الاعیان]] [[ابن خلکان]]، [[الطرق الرئیسیة الخارجة من المدینة المنوره]]، [[معجم ما استعجم بکری]]، [[المؤرخون العرب و مؤلفاتهم]]، [[موت الحسین و اسرة الزبیر دمشقی]].<ref>موسوعة المستشرقین، ص۳۹۹-۴۰۲؛ المستشرقون، ج۲، ص۷۱۳-۷۱۵؛ الاعلام، ج۸، ص۹۹.</ref> او همچنین کتاب گمشده [[اخبار مدینه ابن زباله]] را از ‌گزارش‌های کتاب [[سمهودی]] استخراج کرد و همراه تحقیقی به چاپ رساند.<ref>موسوعة المستشرقین، ص۳۹۹؛ المستشرقون، ج۲، ص۷۱۳؛ تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۲۳.</ref> وستنفلد در فوریه سال ۱۸۹۹م. در هانوفر درگذشت.<ref>طبقات المستشرقین، ص۶۱.</ref>

==درباره کتاب==

اخبار مکه از مهم‌ترین آثار احیا شده به دست وستنفلد است که در چهار جلد به نام «<small>Die chroniken der stadt Mekka</small>» گردآوری شده است. محققان عرب از این مجموعه با عنوان اخبار مکه<ref>موسوعة المستشرقین، ص۴۰۱؛ طبقات المستشرقین، ص۶۰.</ref> و تواریخ مکه<ref>الاعلام، ج۸، ص۹۹؛ معجم المطبوعات العربیه، ج۱، ص۱۵۰.</ref> یادکرده‌اند.

ارزش این کتاب بدان روست که نخستین تصحیح انتقادی این آثار بوده است. [[کراچکوسفکی]]، اسلام‌شناس و خاورشناس برجسته روسی، آشنایی محققان دوران حاضر با تاریخ محلی مکه را وامدار مطالعات وستنفلد و کتاب اخبار مکه او دانسته است.<ref>تاریخ نوشته‌های جغرافیایی در جهان اسلامی، ص۱۳۲-۱۳۳.</ref> پس از وستنفلد، تصحیحات و تحقیقاتی دیگر بر این پنج کتاب صورت پذیرفت که بیشتر آن‌ها از کار وستنفلد بهره برده و تصحیح خود را با این کتاب مقابله کرده‌اند.

وستنفلد کتاب را در چهار جلد تنظیم کرده و جلد نخست را به تصحیح کهن‌ترین اثر بر جای مانده در تاریخ محلی مکه، یعنی [[اخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار]] نوشته [[ابوالولید ازرقی]] اختصاص داده است. کار او نخستین تصحیح این کتاب است و تصحیح‌های بعد از آن بسیار بهره برده‌اند. رشدی صالح ملحس در تصحیح خود، این کتاب را اصل قرار داده است.<ref>اخبار مکه، ص۲۱-۲۲، «مقدمه رشدی الصالح».</ref> 

با وجود این، ملحس و عبدالله بن دهیش، مصححان دیگر کتاب، تصحیح وستنفلد را پر از خطا و اشتباه دانسته‌اند.<ref>اخبار مکه، ص۴۹، «مقدمه ابن دهیش».</ref> 

===گزارش محتوا===
====جلد اول====
وستنفلد کتاب ازرقی را بر پایه سه نسخه خطی تصحیح و مقابله کرده و در مقدمه‌ای مفصل به زبان آلمانی، به شرح زندگی ازرقی و کتابش پرداخته<ref>Ibid, I, P V-XIX.</ref> و نسخه‌هایی را که در تصحیح این اثر از آن‌ها بهره برده، بازشناسانده است.<ref>Ibid, P XIX-XXIV.</ref> او کتاب ازرقی را همچون [[سیره ابن هشام]] دانسته<ref>Ibid, P V.</ref> و در جای دیگر آن را با [[اخبار مکه فاکهی]] مقایسه کرده و درباره نویسندگان و اختلاف‌های موجود درباره ازرقی به بررسی پرداخته است.<ref>Ibid , P XXIV-XXVIII.</ref> او اخبار مکه ازرقی را در ۵۱۸ صفحه همراه ۱۴ صفحه تصحیحات به سال ۱۸۵۸م. در لایپزیک (Laypzig) آلمان به چاپ رسانده است.

====جلد دوم====
جلد دوم کتاب وستنفلد گزیده‌ای از سه کتاب اخبار مکه فاکهی، [[الجامع اللطیف ابن ظهیره]]، و [[شفاء الغرام]] نوشته [[تقی الدین فاسی|فاسی]] با عنوان [[المنتقی بأخبار ام القری]] است. وی در این جلد بر آن است که آگاهی‌های تاریخی اخبار مکه ازرقی را کامل کند. بدین روی، آگاهی‌های تکراری این سه کتاب را فرونهاده و فقط ‌گزارش‌ها و آگاهی‌های افزون بر اخبار مکه ازرقی را گزینش کرده است.

در مقدمه کتاب به زبان آلمانی، شرح حال نویسندگان این کتاب‌ها آمده است. وی با توجه به این‌که شرح حال فاکهی و کتابش را در مقدمه جلد اول یاد کرده است<ref>Ibid, P XXIV-XXIX.</ref>، پس از شرحی کوتاه درباره کتاب فاکهی<ref>Ibid, II, P V-VI.</ref> به شرح حالی مفصل و دقیق از فاسی و کتاب‌هایش و بازشناسی نسخه‌های خطی شفاء الغرام پرداخته است.<ref>Ibid, P IV-XVI.</ref> او کتاب فاسی را ستوده و روش وی را در این کتاب بسیار دقیق و شفاءالغرام را کامل‌ترین اثر در تاریخ مکه خوانده است.<ref>Ibid, P IX.</ref> شرح حال ابن ظهیره و نمودار سلسله نسب خاندانش و همچنین معرفی ۱۷ تن از این خاندان، بخشی دیگر از این مقدمه را تشکیل می‌دهد.<ref>Ibid, P XVII-XXIII.</ref>

جلد دوم کتاب با گزیده اخبار مکه فاکهی آغاز شده و بخشی از این کتاب که در اخبار مکه ازرقی موجود نیست، ‌گزارش شده است. (ج۲، ص۳ـ۵۱) وستنفلد بر این باور است که فاکهی گر چه از ازرقی نام نبرده، بیشتر آگاهی‌های کتابش را از او گرفته است.<ref>Ibid, I, P XXVI-XXVIII.</ref> برخی از آگاهی‌های این بخش بدین قرارند: راه‌ها (ج۲، ص۳)، حمام‌ها (ج۲، ص۳۲)، قاضیان (ج۲، ص۴۳) و حکمرانان [[قریش|قریشی]] (ج۲، ص۴۰ـ۴۳) و غیر قریشی [[مکه]]. (ج۲، ص۳۵ـ۴۰)

کتاب دیگر که وستنفلد در تکمیل آگاهی‌های تاریخی مکه به تصحیح آن پرداخته، شفاءالغرام است. (ج۲، ص۵۵ـ۳۲۶) شفاء الغرام به ‌سبب بیان آگاهی‌های نو و تحلیلی درباره مکه، بیشتر برگ‌های جلد دوم را به خود اختصاص داده است. وستنفلد در این بخش ۱۰ باب از ۴۰ باب شفاء الغرام را همراه مقدمه فاسی آورده که برخی به شکل کامل (برای نمونه: باب ۲۲ در ج۲، ص۷۷ـ۱۰۴) و برخی به شکل گزیده (برای نمونه: باب ۶ در ج۲، ص۷۴ـ۷۷) آورده شده‌اند.

گزیده‌ای کوتاه از [[الجامع اللطیف]] پایان‌بخش جلد دوم کتاب است. (ج۲، ص۳۲۵ـ۳۴۴) وستنفلد بر این باور است که الجامع اللطیف در قیاس با کتاب‌های یاد شده، آگاهی‌های تازه ندارد.<ref>Ibid, P XXIII.</ref> از این رو، تنها قسمت‌هایی از ابواب هفتم (ج۲، ص۳۳۷ـ۳۳۹)، هشتم (ج۲، ص۳۳۹ ـ۳۴۰) و دهم (ج۲، ص۳۴۰ـ۳۴۴) این کتاب را که شامل آگاهی‌هایی همچون گنبدهای [[مسجدالحرام]] و شمار برخی از امیران مکه است، همراه مقدمه ابن ظهیره آورده است. فهرستی از اعلام و مکان‌ها نیز در پایان جلد دوم کتاب به چشم می‌خورد. (ج۲، ص۳۴۹ـ۳۹۱) جلد دوم به سال ۱۸۵۹م. در ۳۹۱ صفحه همراه ۲۳ صفحه مقدمه در لایپزیک آلمان به چاپ رسیده است.

====جلد سوم====
کتاب [[الإعلام بأعلام بیت‌ الله الحرام]] نوشته [[قطب الدین نهروالی]]، جلد سوم کتاب را به خود اختصاص داده است. این جلد نخستین مجلد منتشر شده از این مجموعه است که به سال ۱۸۵۷م. در ۴۸۰ صفحه همراه ۱۶ صفحه مقدمه در لایپزیک به چاپ رسیده است.<ref>موسوعة المستشرقین، ص۴۰۱.</ref>

====جلد چهارم====
وستنفلد پس از گردآوری مجموعه‌ای کامل از تاریخ مکه در سه جلد پیشین، جلد چهارم کتابش را به تاریخ مکه به زبان آلمانی اختصاص داده است. او در این جلد، ‌گزارش‌ها و آگاهی‌های تاریخی سه جلد پیشین را با نظم و ترتیبی درخور و به صورت خلاصه بیان کرده است. در مقدمه کوتاه جلد چهارم، شیوه گزینش و دسته‌بندی آگاهی‌ها آمده و به کتاب‌های [[فاکهی]]، [[ازرقی]] و ابن ظهیره به منزله منابع این آگاهی‌ها اشاره شده است.<ref>Ibid, IV, P V.</ref> وستنفلد در این جلد بر آن است که تنها به مباحثی با موضوع مکه بپردازد و از قلمرو آن بیرون نرود.<ref>Ibid, P V.</ref>

جلد چهارم کتاب ۱۳ بخش دارد. وستنفلد در آغاز به تاریخ پیش از اسلام مکه می‌پردازد که از آن جمله است: تاریخ کهن کعبه (ج۴، ص۳ـ۴)، ورود [[حضرت ابراهیم(ع)|ابراهیم]] و [[حضرت اسماعیل(ع)|اسماعیل]] به [[مکه]] (ج۴، ص۴ـ۱۰)، ‌گزارش‌هایی از قبایل [[قبیله جرهم|جُرهم]] (ج۴، ص۱۰ـ۱۳)، [[قبیله خزاعه|خزاعه]] (ج۴، ص۱۳) و [[قریش]] (ج۴، ص۲۵)، نیاکان پیامبر همچون [[قصی بن کلاب]] (ج۴، ص۲۷) و [[هاشم بن عبد مناف]]. (ج۴، ص۳۵) تاریخ مکه و کعبه در دوره اسلامی نیز در بخشی جداگانه یاد شده است. وستنفلد این بخش را با دوران خلفا آغاز کرده (ج۴، ص۱۱۷ـ۱۲۴) و سپس به مکه در دوران [[بنی امیه|اموی]] (ج۴، ص۱۲۴ـ۱۵۷)، عهد [[بنی عباس|عباسی]] (ج۴، ص۱۵۷ـ۲۴۱) و [[سلاطین عثمانی]] (ج۴، ص۳۰۰ـ۳۲۴) پرداخته است. نقشه مکه بر پایه ‌گزارش‌های ازرقی همراه درخت‌واره‌ای از اشراف مکه (ج۴، ۳۴۵ـ۳۴۹) پایان‌بخش این کتاب است. وستنفلد این جلد را به سال ۱۸۶۱م. در ۳۴۰ صفحه در لایپزیک به چاپ رسانده است.

==مطالعه بیشتر==
*[https://books.google.com/books/about/Die_Chroniken_der_Stadt_Mekka.html?id=fRGOMqqKLrYC نسخه اصلی کتاب در گوگل بوکز]

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = http://hajj.ir/99/3283
 | عنوان = اخبار مكه وستنفلد
 | نویسنده = 
}}
* '''اخبار مکه''': الازرقی (درگذشت در ۲۴۸ق.)، به کوشش ابن دهیش
* '''اخبار مکه''': الازرقی (درگذشت در ۲۴۸ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، ۱۴۱۵ق
* '''الاعلام''': الزرکلی (درگذشت در ۱۳۹۶ق.)، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۹۹۷م
* '''تاریخ الادب العربی''': کارل بروکلمان، قم، دار الکتاب الاسلامی، ۱۴۲۹ق
* '''تاریخ نوشته‌های جغرافیایی در جهان اسلامی''': ایگناتی یولیانوویچ کراچکوفسکی، تهران، علمی و فرهنگی، ۱۳۷۹ش
* '''طبقات المستشرقین''': عبدالحمید صالح، مکتبة مدبولی
* '''المستشرقون''': نجیب العقیقی، مصر، دار المعارف، ۱۹۶۵م
* '''معجم المطبوعات العربیه''': یوسف الیان سرکیس (درگذشت در ۱۳۵۱ق.)، قم، مکتبة النجفی، ۱۴۱۰ق
* '''موسوعة المستشرقین''': عبدالرحمن بدوی، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۹۹۳م.
* Die Chroniken der stadt Mekkah, Henrich Fredinand Wuestenfeld, laypzig, 1857ـ۱۸۶۱.
{{پایان}}

{{کتابهای با عنوان اخبار مکه}}
<onlyinclude>{{تکمیل مقاله
 | شناسه = شد
 | جعبه اطلاعات = شد<!--شد، - -->
 | عنوان‌بندی = شد
 | ویرایش = شد
 | لینک‌دهی = شد
 | عکس = شد<!--شد، - -->
 | جعبه نقل قول = <!--شد، - -->
 | پیوند به بیرون = شد<!--شد، - -->
 | مطالعه بیشتر = <!--شد، - -->
 | پانویس و منابع = شد
 | ناوبری = شد
 | رده = 
 | تغییر مسیر = شد
}}<onlyinclude>

[[رده:کتاب‌های با عنوان اخبار مکه]]

[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[رده:کتاب‌های هنریش فردیناند وستنفلد]]
[[رده:کتاب‌های اسلامی خاورشناسان]]
[[رده:کتاب‌های قرن سیزدهم قمری]]