در حال ویرایش التاریخ الامین لمدینة سیدالمرسلین (کتاب)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| عنوان           =التاریخ الامین
| عنوان اصلی      =التاریخ الامین لمدینة سیدالمرسلین
| تصویر           =التاریخ الامین.jpeg
| اندازه تصویر    =
| توضیح_تصویر     =
| نویسنده         =[[عبدالعزیز مدنی]]
| برگرداننده      =
| ویراستار        =
| به تصحیح        =
| تحقیق           =
| به کوشش         =
| تاریخ نگارش     =
| تصویرگر         =
| طراح جلد        =
| موضوع           =تاریخ  [[مدینه]]
| سبک             =
| زبان            =فارسی
| تعداد جلد       =1
| صفحه            =۵۶۳
| قطع             =وزیری
| ناشر            =انتشارات امین قم
| وبسایت ناشر     =
| محل انتشارات    =قم
| تاریخ نشر       =سال ۱۴۱۸ق.
| ترجمه به        =
| مجموعه          =
| شابک            =
}}
'''التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین''' از کتاب‌های تاریخی درباره [[مدینه]]، نوشته [[عبدالعزیز مدنی]] (معاصر) است.

این کتاب یک دوره تاریخ مدینه است که توسط نویسنده [[شیعه]] و از‌ اندک آثار تاریخی است که با صبغه شیعی نوشته شده است که نویسنده سعی کرده نقش [[اهل‌بیت]] پیامبر(ص) در تاریخ مدینه را ترسیم نماید، لذا بیشتر منابع مورد استفاده در کتاب، کتب شیعی است.

موضوعات کتاب در ده باب تنظیم شده که به محل دفن بزرگان آغاز اسلام، مکان‌ها و آبادی‌های مدینه، ترکیب جمعیت و ساکنان مدینه، نبردها و غزوه‌ها در مدینه، مدینه در روزگار [[امویان]]، پرداخته شده است و در پایان، تصاویری از اماکن مختلف مدینه آمده است.

==معرفی اجمالی==

این کتاب، که نام کامل آن التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین است، یک دوره تاریخ مدینه و آگاهی‌هایی از مکان‌ها و مناطق این شهر را دربر دارد. کتاب از‌ اندک آثار تاریخی است که با صبغه شیعی نوشته شده و مؤلف با تکیه بر گزارش‌های تاریخی کوشیده است نقش [[اهل‌بیت]] پیامبر(ص) در تاریخ مدینه را ترسیم نماید. می‌توان گفت که التاریخ الامین پاسخی به برخی کمبودهای متون تاریخ مدینه در میان [[اهل‌سنت]] است.

این متون از نقش امامان معصوم، در تحولات سیاسی و اجتماعی [[مدینه]]،‌ اندک سخن گفته و حتی در گزارش غزوه‌های نبوی(ص) از سهم [[امام علی(ع)]] در پیروزی‌های [[مسلمانان]] یاد نکرده‌اند.

==معرفی نویسنده==

[[عبدالعزیز مدنی]] زاده 1383ق. در مدینه، روحانی شیعه عربستانی ساکن [[قم]]، تحصیلات خود را در [[احساء]] [[عربستان]] و سپس [[دمشق]] آغاز کرده و در حوزه علمیه قم پی گرفته است.<ref>مصاحبه با نویسنده.</ref> از او چند اثر دیگر از جمله [[فجر الاسلام فی تاریخ مکة]] و [[المشاعر الحرام]] (قم، 1425ق.) چاپ شده است.

==منابع مورد استفاده نویسنده==

مدنی در تالیف التاریخ الامین، بیشتر به منابع و مصادر شیعی استناد کرده و در بسیاری از گزارش‌های تاریخی، از منابع متاخر و بیش از آن‌که از منابع کهن بهره جوید، از تراجم و متون حدیثی سود برده است. دو کتاب [[تاریخ المدینة المنوره]] [[ابن‌شبه]] <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص68</ref> و [[وفاء الوفاء]] [[سمهودی]] <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص112، 242.</ref> از منابع کهن تاریخ مدینه هستند که نویسنده گاه بدان‌ها استناد کرده است. عمده منابع دیگر، [[بحارالانوار]] [[محمدباقر مجلسی|مجلسی]] <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص40، 47.</ref> [[شرح نهج البلاغه]] [[ابن ابی‌الحدید]] <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص52، 56.</ref> و [[اعیان الشیعه]] [[محسن امین]] <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص55، 80.</ref> است. از دیگر منابع او، مصادر تاریخی مانند تاریخ مسعودی <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص262.</ref> و [[الکامل]] [[ابن‌اثیر]] <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص194، 255.</ref> است. استناد به منابع غیر مرتبط مانند استناد قصیده مدحیه فرزدق در منقبت [[امام علی بن حسین(ع)]] به [[حیاة الحیوان]] [[دمیری]]<ref>حیاة الحیوان، ج1، ص20.</ref> از کاستی‌های این کتاب است. <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص257-258.</ref>

در منابع اهل سنت، بیشتر در شرح و تحلیل تاریخ و تحولات سیاسی و اجتماعی مدینه، تنها بر شخصیت و سیره پیامبر گرامی(ص) تاکید شده و از مکان‌ها و آثار تاریخی ویژه مدینه که با ایشان مرتبط بوده، گفت‌وگو شده و از دیگر آثار کمتر سخن رفته است. از جمله، تنها چاه‌هایی که [[پیامبر(ص)]] از آن‌ها آب نوشیده یا وضو گرفته و مساجدی که در آن نماز خوانده، معرفی گشته‌اند.

در التاریخ الامین حضرت علی(ع) محور این گزارش‌ها قرار گرفته و همه موضوعات از جمله جای‌ها و غزوه‌ها به فراخور نسبت با حضرت علی(ع) بررسی شده‌اند. <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص124، 126، 140، 386-392.</ref>

==مطالب کتاب==

مطالب کتاب در 10 باب تنظیم شده است. در آغاز کتاب، پس از اشاره به نام‌های مدینه، تحقیقی اجمالی درباره موقعیت جغرافیایی مدینه و کوه‌ها، وادی‌ها و چاه‌های معروف آن صورت گرفته است. <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص13-32.</ref>

از مباحث ویژه کتاب، گسترش علوم و معارف اسلامی در مدینه بر اثر تلاش اهل بیت است. معرفی فشرده دانش‌های هر یک از امامان معصوم ساکن مدینه و گزارش‌هایی از مرجعیت علمی و مشروعیت مقام آن بزرگواران، در این مبحث ارائه شده که پشتوانه نویسنده، بیشتر اعیان الشیعه محسن امین بوده است. <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص331-338.</ref>

==موضوعات کتاب==

در این کتاب به موضوعات مختلفی از مدینه پرداخته شده است.

===محل دفن بزرگان آغاز اسلام===

از موضوعات مهم کتاب، محل دفن بزرگان آغاز اسلام است که بخشی از آن به دفن‌شدگان در [[بقیع]] اختصاص یافته است. <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص356-368.</ref> برخی از گزارش‌های تاریخی مانند روایت دفن پیامبر(ص) در [[خانه عایشه]] نیز در این میان نقد شده <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص350-353.</ref> و نویسنده با ذکر مستنداتی، [[خانه حضرت فاطمه(س)]] را مدفن ایشان دانسته است. <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص353-356.</ref>

===مکان‌ها و آبادی‌های مدینه===

چشمه‌های مدینه از دیگر موضوعات کتاب هستند که برخی از آن‌ها مانند [[عین امام علی]](ع) <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص33.</ref> و [[عین فدک]] <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص35.</ref> به ندرت در منابع اهل سنت یاد شده‌اند. نظرگاه نویسنده در بررسی مناطق و مکان‌ها و آبادی‌های مدینه، گاه کلامی است. او در این‌جا از رویداد [[فدک]] و نقدهای پیرامون آن و استدلال‌های قرآنی [[حضرت فاطمه(س)]] در باب مالکیت فدک سخن گفته است. <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص47-51.</ref>

===ترکیب جمعیت و ساکنان مدینه===

از مباحث کتاب، ترکیب جمعیت و ساکنان مدینه است. نویسنده در این‌جا از [[نخاوله]]، طایفه‌ای شیعی، و تاریخ سکونت آن‌ها در مدینه یاد کرده است. این نام به پیشه آنان اشاره دارد که پرورش نخل و کار در نخلستان‌های مدینه بوده و اهمیت این پیشه را در معیشت آنان نشان می‌دهد. نویسنده مدعی است نخاوله از شهروندان اصیل مدینه هستند و به [[انصار]] نسب می‌برند. <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص79.</ref>

نویسنده از شخصی که او را موثق می‌شمارد، گزارش کرده که نَسَب نخاوله به‌طور کامل در سندی کهن نزد یکی از افراد خاندان نگهداری می‌شود. <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص80.</ref> او به نقل از جعفر خلیلی، بررسی [[بورکهارت سوییسی]] را درباره این طایفه آورده که بر پایه آن، نخاوله قومی اصیل و دلیر بوده‌اند که در باغ‌های متعلق به [[امام حسن(ع)]] کار می‌کردند و بسیاری از کشاورزان مدینه از آنان هستند. <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص79.</ref> نخاوله بعدها با قبیله حرب هم‌پیمان شدند و بر ضد ترک‌های عثمانی جنگیدند. قبیله‌های گوناگون کوچکتری از این قبیله ریشه گرفته‌اند. مردم نخاوله بیشتر در عوالی و منطقه [[قبا]] سکونت داشتند <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص80.</ref> و شخصیت‌های اجتماعی، سیاسی و علمی برجسته‌ای از آنان برخاستند، از جمله محمدعلی‌ هاجوج، محمدعلی عمروی، عطیة بن حسین بن ناجی، عبدالهادی یوسف، حیدر محسن، حسین بن موسی، محمد حمزاوی، صالح محمد جدعان، موسی ابوعیفه، صالح ابومحسن و محسن الاساود. <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص80-83.</ref>

===نبردها و غزوه‌ها در مدینه===

نویسنده نبردها و غزوه‌های رخ داده در مدینه را از یکدیگر جدا کرده؛ زیرا در باور وی، جنگ‌های روزگار جاهلیت میان [[یهود]] و [[اوس]] و [[خزرج]] بوده و غزوه‌ها و جنگ‌های پیامبر(ص) با انگیزه‌ای متفاوت و برای [[تبلیغ دین]] و گسترش [[اسلام]] رخ داده است. <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص107-223.</ref> کوشش نویسنده در بازخوانی غزوات، بیشتر با هدف نشان دادن دلیری و فداکاری حضرت علی(ع) در مبارزه بر ضد [[مشرکان]] و دفاع از پیامبر گرامی(ص) است.

===مدینه در روزگار امویان===

وضعیت مدینه در روزگار [[امویان]]، [[عباسیان]]، [[عثمانیان]] و شرفای [[حجاز]] در باب پنجم بررسی شده است. به گفته نویسنده، در روزگار امویان، تعارضی سخت میان فرهنگ اهل بیت و سیاست اموی در مدینه جریان داشت و [[بنی‌امیه]] در مبارزه با اهل بیت و پیشگیری از گسترش فرهنگ علوی می‌کوشیدند. رخداد [[کربلا]] و حتی [[رویداد حره]] که بسیاری از [[صحابه]] و دوستاران اهل بیت در آن کشته شدند، در قلمرو همین سیاست می‌گنجد. <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص247-260.</ref>

===پایان کتاب===

در پایان کتاب، در هفت بخش، تصاویری از مقابر بقیع، مساجد مدینه، بارگاه‌ها و زیارتگاه‌ها، چشمه‌ها، چاه‌ها، خانه‌ها، بازار و جز آن آمده است. <ref>التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین، ص477-543.</ref>

==چاپ==

کتاب التاریخ الامین به سال 1418ق. با 563 صفحه وزیری در انتشارات امین قم چاپ شده است.

==پانویس==
{{پانویس}}
==منابع ==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = http://phz.hajj.ir/422/7543
 | عنوان = التاریخ الامین لمدینة سیّد المرسلین
 | نویسنده = علی احمدی میرآقا
}}

* '''حیاة الحیوان الکبری''' الدمیری (م. 808ق.)، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1424ق.

{{پایان}}
{{کتاب‌شناسی مدینه}}

[[رده:کتاب‌های تاریخ مدینه]]
[[رده:کتاب‌های عبدالعزیز مدنی]]