در حال ویرایش التدقیق فی سیر الطریق (کتاب)

|نویسنده=م‍ح‍م‍دع‍ل‍ی‌ س‍دی‍دال‍س‍ل‍طن‍ه‌|به تصحیح=اح‍م‍د اق‍ت‍داری‌|موضوع=[[ایران]]، تاریخ، [[قاجاریان]]، سیروسیاحت|زبان=فارسی|ناشر=بهنشر، انتشارات محمود افشار|محل انتشارات=[[تهران]]|وبسایت ناشر=http://mahmoudafshar.ir/|تعداد جلد=۱|قطع=وزیری|تاریخ نشر=۱۳۶۲ و ۱۳۹۳ش.|شابک=۹۷۸-۶۰۰-۵۹۴۲-۳۷-۸|تاریخ نگارش=۱۳۰۸-۱۳۱۶ش}}

 

'''ال‍ت‍دق‍ی‍ق‌ ف‍ی‌ س‍ی‍ر ال‍طری‍ق‌''' یا '''سفرنامه سدید السلطنه'''، کتابی به زبان فارسی و نوشته محمدعلی سدید السلطنه است. این سفرنامه، گزارش مسافرت نویسنده، بین سال‌های ۱۳۱۴ و ۱۳۱۶ش، از [[تهران]] به [[مشهد (شهر)|مشهد]] و از تهران به [[عتبات عالیات]] و سفر او در سال ۱۳۰۸ش از [[بوشهر]] به تهران است. از ویژگی‌های آن، گزارش دقیق و همراه با جزئیات از حرم [[امامان(ع)]] و امامزادگان، در مسیر سفر است. این کتاب بار نخست، در سال  ۱۳۶۲ش توسط به‌‌نشر چاپ شد.

محمدعلی سدید السلطنه م‍ی‍ن‍اب‍ی‌ ب‍ن‍درع‍ب‍اس‍ی‌ (۱۲۵۱-۱۳۲۰ش)،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، پیشگفتار، ص چهل و یک؛ [http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/863615 س‍ف‍رن‍ام‍ه‌ س‍دی‍دال‍س‍ل‍طن‍ه‌ ، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref> معروف به کبابی، اهل [[بوشهر]] و فرزند سرتیپ حاجی احمدخان بوده،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، پشگفتار، ص چهل و یک.</ref> در بوشهر به یادگیری زبان، ادبیات و معارف اسلامی پرداخت و پس از تحصیلات، به فعالیت اداری و خدمات دولتی مشغول شد.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/129 مقاله سفرنامه سدید السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۲۹.]</ref> او در [[دوره قاجار]] و اوائل [[دوره پهلوی]] مصدر امور دولتی در [[بندرعباس]] و مورد احترام بزرگان بود.<ref>سفرنامه سدید السلطنه، پیشگفتار، ص چهل و دو.</ref> سدیدالسلطنه، اهل پژوهش و نگارش بود و بیش از ۲۰ کتاب نگاشت.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/129 مقاله سفرنامه سدید السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۲۹.]</ref> برخی از آثار دیگر او عبارتند از: مشوَش‌نامه،<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/3731736 مشوش‌نامه، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.][https://literaturelib.com/books/2461/مشوش‌نامه+ مشوش‌نامه، پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات.]</ref> ت‍اری‍خ‌ [[م‍س‍ق‍ط]] و [[ع‍م‍ان‌]]، [[ب‍ح‍ری‍ن‌]] و [[ق‍طر]] و رواب‍ط آن‍ه‍ا ب‍ا [[ای‍ران‌]]<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/521871 ت‍اری‍خ‌ م‍س‍ق‍ط و ع‍م‍ان‌، ب‍ح‍ری‍ن‌ و ق‍طر و رواب‍ط آن‍ه‍ا ب‍ا ای‍ران‌، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref> و تاریخ [[بندرعباس]] و [[خلیج‌‌فارس]].<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/4365041 تاریخ بندرعباس و خلیج‌فارس، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref>

کتاب ال‍ت‍دق‍ی‍ق‌ ف‍ی‌ س‍ی‍ر ال‍طری‍ق‌، در ۴ «بخش» تنظیم شده است. نویسنده، قسمت‌های مختلفِ «بخش اول» و « بخش دوم»  را با «دقیقه» نامگذاری کرده است. برای نمونه، بخش اول به «دقیقه اول» تا «دقیقه هفتم» بخش‌بندی شده است.او این شیوه را از «بخش سوم» به بعد ادامه نداده است.<ref>سفرنامه سدیدالسلطنه، فهرست مطالب، ص نوزده-بیست و نه.</ref> بخش‌های اول تا سوم درباره دو سفر زیارتی او  به [[مشهد (شهر)|مشهد]] و [[عتبات عالیات]] و بخش چهارم درباره سفر به [[تهران]] است.<ref>سفرنامه سدید السلطنه، فهرست، ص نوزده-بیست و نه.</ref>

این کتاب، گزارش مسافرت نویسنده، بین سال‌های ۱۳۱۴ و ۱۳۱۶ق، در دوره [[مظفرالدین شاه]]،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، سرآغاز، ص سی و یک.</ref> به [[مشهد (شهر)|مشهد]] و [[عتبات عالیات]] است. وی گزارش سفر خود از [[بوشهر]] به [[تهران]] و توقفش در تهران را بین سال‌های ۱۳۰۸ و  ۱۳۰۹ق در بخش پایانی کتاب درج کرده است. او از تهران به مشهد سفر کرده و به تهران بازگشته است. مدتى بعد، به زیارت عتبات عالیات و پس از زیارت حرم [[امامان(ع)]] در [[کاظمین]]، [[کربلا]] و [[نجف]] به [[بغداد]] رفته، با کشتى به [[ایران]] بازگشته و در زادگاهش بوشهر، ساکن شده است.<ref>سفرنامه سدید السلطنه، تمام کتاب؛ [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/130 مقاله سفرنامه سدید السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۳۰.]</ref> وی شهرها، مناطق، مردم و مکان‌های تاریخی و مذهبی مسیر راه؛ از جمله حرم امامان(ع) و مزار امامزادگان را توصیف کرده است.<ref>سفرنامه سدید السلطنه، تمام کتاب؛ [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/130 مقاله سفرنامه سدید السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۳۰-۱۴۰.] </ref>

برخی از مزارهای امامزادگان و بزرگانی که در این سفرنامه یاد شده‌اند به این شرح است: [[مرقد حضرت عبدالعظیم حسنی|حضرت عبدالعظیم حسنی]]،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص ١٩٣ ١٩٢.</ref> امامزاده جعفر (دامغان)،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص ٢٠١.</ref> امامزاده یحیی بن موسی(ع) (سبزوار)، [[ملاهادی سبزواری]] (سبزوار)،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص ٢٠٩.</ref> [[قدمگاه (نیشابور)]]،{{یادداشت|درباره این قدمگاه گفته است: «مى‌گویند آثار قدمین حضرت امام رضا(ع) است. تاریخ بنایش ١٠٩١ قمرى و بر حسب امر شاه سلیمان صفوى بنا شده است.»<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص ٢١٣-٢۴٠.</ref>}} [[حرم حضرت معصومه(س)|حضرت معصومه(س)]]،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص ٣٠۵-٣٠٧.</ref> چند امامزاده در ساروق،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص۳۰۳.</ref> [[آستان طفلان مسلم بن عقیل|طفلان مسلم]] (مسیب)،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص ٣٠٨-٣٢۴.</ref> [[قبرستان وادی‌ السلام|قبرستان وادی‌السلام]]،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص ٣٢٧-٣٢۴.</ref> [[مسجد سهله]]،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، ص۳۲۶ و ۳۲۷.</ref>  [[مرقد سلمان فارسی|سلمان فارسى]]، [https://wikihaj.com/view/%D9%85%D8%B1%D9%82%D8%AF_%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C#.D8.AD.D8.B0.DB.8C.D9.81.D8.A9_.D8.A8.D9.86_.DB.8C.D9.85.D8.A7.D9.86 حذیفه‌ بن یمان]،<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/138 مقاله سفرنامه سدید السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۳۸.]</ref> [[مرقد عزیر(ع)|نبی‌الله عزیر(ع)]].{{یادداشت|درباره این مرقد گفته است: «در ساعت ١١ روز ٢٠ ربیع الثانى، به عزیر رسیدم که زیارتگاه یهود است؛ یهود را معبد و مهمان‌خانه در آن‌جاست و آن نقطه در کناره دجله از طرف مغرب واقع و نخلستان‌هایى در آن‌جا بود و عزیر از انبیاى بنى‌اسرائیل باشد و هر سال یهودیان به زیارت آن روند.»<ref>مقاله سفرنامه سدید السلطنه بوشهرى، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۱۳۸.</ref>}}

در پیوست‌های سفرنامه سدید السلطنه، که احمد اقتداری از روی چند کتاب دیگر نویسنده، به کتاب افزوده است، گزارش نویسنده از راه‌های کاروانی جنوب ایران، جایگاه طبیعی، تجاری و حوادث سیاسی آن سامان بیان شده است.<ref>سفرنامه سدید السلطنه، سرآغاز، ص سی و دو.</ref>

این کتاب، با تصحیح و تحشیه احمد اقتداری، و با پیوست یادداشت‌هایی از نویسنده از چند مجموعه دیگر،<ref>سفرنامه سدید السلطنه، سرآغاز، ص سی و دو.</ref> با عنوان سفرنامه سدید السلطنه، در ۶۸۸ صفحه، توسط بهنشر، در [[تهران]]، در سال ۱۳۶۲ش چاپ شده<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/863615 س‍ف‍رن‍ام‍ه‌ س‍دی‍دال‍س‍ل‍طن‍ه‌ ، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref> و با همان تصحیح، در ۸۶۲ صفحه، توسط انتشارات دکتر محمود افشار یزدی، در تهران، در سال ۱۳۹۳ش منتشر شد.<ref>سفرنامه سدید السلطنه، تصحیح و تحشیه احمد اقتداری، تهران، انتشارات دکتر محمود افشار یزدی، ۱۳۹۳ش؛ [https://literaturelib.com/books/2432/سفرنامۀ+سدیدالسلطنۀ+%28التدقیق+فی+سیر+الطریق%29+ سفرنامه سدید السلطنه، پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات.]</ref> در آغاز این چاپ، پیشگفتاری از ایرج افشار با عنوان گشتی در سفرنامه سدیدالسلطنه، چاپ شده است.<ref>سفرنامه سدیدالسلطنه، پیشگفتار، ص پنجاه و دو.</ref>

 

*[https://literaturelib.com/uploads/books/pdf/%D8%B3%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%B3%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D9%87.PDF خواندن و بارگیری بخش‌هایی از سفرنامه سدید السلطنه.]