در حال ویرایش امیة بن عبدشمس

امیة بن عبدشمس، مشهور به امیه اکبر، پسر [[عبدشمس]] بن [[عبدمناف]] و در برخی منابع پسر خوانده او بود که نیای [[بنی‌امیه]] می‌باشد. نسب بنی‌امیه و [[بنی‌هاشم]] در عبدمناف به یکدیگر می‌پیوندند. وی از اشراف و بزرگان [[قریش]] در روزگار جاهلیت بود. امیه فرماندهی نبرد [[قیادة الحرب]] را در میان [[قریش]] برعهده داشت. او در کودکی از کاروان‌های حج دزدی می‌کرده. بدنامی اخلاقی امیه به سبب دعوای خانوادگی با [[بنی‌زهره]] مشهور بوده است. امیه همواره به عموی خود [[هاشم]] که [[منصب سقایت]] و [[رفادت]] داشت حسادت می‌ورزید زیرا به‌خاطر این مناصب برخی [[شاعران جاهلی]] سروده‌هایی در مدح‌ هاشم می‌سرودند، و او هم تلاش می‌کرد با بذل مال جایگاه خود را بین مردم بالا ببرد ولی به سبب کمبود مال نمی‌توانست. حسادت وی با هاشم تا جایی پیش رفت که هاشم را دعوت به [[منافره]] کرد یعنی بین خود حکمی انتخاب کنند تا او بگوید کدامیک بر دیگری برتری دارد که سرانجام به برتری هاشم ختم شد.

==نام و نسب==
امیة بن عبدشمس بن عبدمناف، مشهور به امیه اکبر<ref>انساب الاشراف، ج5، ص7؛ جمهرة انساب العرب، ص74.</ref>از اشراف و بزرگان [[قریش]] در روزگار جاهلیت بود که تیره مشهور [[بنی‌امیه]] به او نسب می‌برد.<ref>الانساب، ج1، ص348؛ معجم قبائل العرب، ج1، ص42.</ref>مادرش «تعجز» دختر عُبید بن رواس بن کِلاب بود.<ref>انساب الاشراف، ج5، ص7.</ref>برخی امیه را برده‌ای رومی دانسته‌اند که [[عبدشمس]] او را به خود ملحق ساخته و فرزند خود خوانده است و سخن امیرمؤمنان [[علی(ع)]]: «لا الصریح کاللصیق» در پاسخ به نامه [[معاویه]] را مؤید این مدعا می‌دانند.<ref>نهج البلاغه، ج3، ص17؛ نک: الزام النواصب، ص180؛ شرح نهج البلاغه، ج15، ص233؛ بحار الانوار، ج33، ص107.</ref>در آن نامه معاویه مدعی شده بود که ما فرزندان [[عبدمناف]] هستیم.

==شخصیت فردی==

امیه در دوران جاهلیت و پس از پدرش فرماندهی نبرد ([[قیادة الحرب]]) را در میان قریش بر عهده داشت.<ref>اخبار مکه، ج1، ص115؛ تاریخ ابن خلدون، ج3، ص2.</ref>آورده‌اند که در کودکی به سرقت از کاروان‌های حج می‌پرداخت.<ref>شرح نهج البلاغه، ج15، ص233.</ref>بدنامی اخلاقی امیه و داستان ستیز خانوادگی او با [[بنی‌زهره]]<ref>المنمق، ص48؛ انساب الاشراف، ج10، ص271؛ المعارف، ص319.</ref>شناخته شده است. او همسرش را به ازدواج پسرش ابوعمرو درآورد که [[ابی معیط بن عمرو بن امیه]] نتیجه آن ازدواج بود.<ref>الرسائل السیاسیه، ص418.</ref>

==حسادت به هاشم==
از کارهای او حفر چاهی به نام حَفْر/جفر در [[مکه]] بود که پیش از حفر دیگر بار [[زمزم]] به دست [[عبدالمطلب]] صورت گرفت.<ref>السیرة النبویه، ج1، ص96؛ المعالم الاثیره، ص102.</ref>امیه همواره به عموی خویش‌ هاشم که [[منصب سقایت]] (آبرسانی به حاجیان) و [[رفادت]] (پذیرایی از حاجیان) را برعهده داشت، <ref>المنمق، ص98؛ تاریخ طبری، ج2، ص13؛ المنتظم، ج2، ص212.</ref> حسد می‌ورزید؛ زیرا این مناصب سبب شده بود تا برخی شاعران جاهلی سروده‌هایی در مدح‌ هاشم بسرایند.<ref>المنمق، ص97-98؛ تاریخ طبری، ج2، ص13.</ref>در برابر، امیه نیز تلاش داشت تا با بذل و بخشش‌های فراوان مانند‌ هاشم رفتار کند و جایگاه خویش را میان مردم ارتقا بخشد. اما به سبب کمبود مالی، <ref>المنمق، ص98.</ref> در این کار چندان موفق نبود.<ref>الطبقات، ج1، ص62؛ تاریخ طبری، ج2، ص13.</ref>

==منافره با هاشم==
سرانجام حسادت امیه درباره عمویش‌ هاشم سبب شد که او را به منافره دعوت کند؛ یعنی حَکَمی را تعیین کنند و او داوری نماید که کدامیک والاترند.‌ هاشم به سبب بزرگ‌تر بودن از امیه، نخست نمی‌خواست این‌کار صورت گیرد؛ اما سرانجام آن را با اصرار قریش با این شرط پذیرفت که بازنده 50 شتر را در مکه [[قربانی]] و اطعام کند و 10 سال نیز شهر مکه را ترک گوید.<ref>الطبقات، ج1، ص62؛ المنتظم، ج2، ص212.</ref>سرانجام هر دو نزد کاهن [[بنی‌خزاعه]] رفتند و او به سود‌ هاشم حکم کرد.<ref>الطبقات، ج1، ص62؛ تاریخ طبری، ج2، ص13؛ الکامل، ج2، ص17.</ref>هاشم شتران را گرفت و آن‌ها را کشت و اطعام کرد و امیه به سوی [[شام]] رهسپار شد و 10 سال در آن‌جا ماند.<ref>المنمق، ص100؛ تاریخ طبری، ج2، ص13؛ المنتظم، ج2، ص212.</ref>این رخداد، نخستین ستیزی بود که خصومت‌ها را میان دو تیره بنی‌امیه و [[بنی‌هاشم]] در پی‌داشت.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص68؛ تاریخ طبری، ج2، ص13.</ref>برخی این ‌گزارش را غیر واقعی دانسته و نقل نشدنش از سوی تاریخ‌نگارانی چون [[یعقوبی]]، [[ابن‌هشام]] و [[مسعودی]] را دلیل جعلی بودن آن دانسته‌اند.<ref>نک: تاریخ صدر اسلام، ص95.</ref>

منابع تاریخی به همراهی امیه با عبدالمطلب بن‌ هاشم و برخی اشراف و شعرای عرب در دیدار با [[سیف بن ذی یزن]] حاکم یمن اشاره دارند که بر [[حبشه]] پیروز شده بود. این دیدار دو سال بعد از ولادت [[پیامبر گرامی(ص)]] رخ داده است.<ref>المنمق، ص427؛ دلائل النبوه، ج2، ص9؛ کمال الدین، ص180-181.</ref>

==فرزندان و همسران==
درباره هنگام مرگ امیه در منابع ‌گزارشی به چشم نمی‌خورد. از فرزندان او می‌توان به [[حرب بن امیه|حرب]] (پدر [[ابوسفیان]])، ابوحرب، [[سفیان بن امیه|سفیان]]، ابوسفیان، [[عمرو بن امیه|عمرو]]، ابوعمرو، [[عاص بن امیه|عاص]]، [[عویص بن امیه|عویص]] و ابوالعیص اشاره کرد.<ref>جمهرة انساب العرب، ص79؛ البدء و التاریخ، ج4، ص110.</ref>از امه دختر ابی همهمه و آمنه دختر ابان بن کلیب بن ربیعه، به عنوان همسران وی یاد کرده‌اند.<ref>انساب الاشراف، ج5، ص7-8؛ المنمق، ص99؛ الکامل، ج2، ص17.</ref>

==پانویس==

{{پانویس}}

==منابع ==

{{منابع}}

{{دانشنامه

 | آدرس = http://phz.hajj.ir/422/8155

 | عنوان = اُمَیّة بن عبد شمس

 | نویسنده = یدالله حاجی‌زاده

}}

* '''اخبار مکه''': الازرقی (م. 248ق.) ، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، 1415ق.

* '''الزام النواصب''': مفلح بن راشد (م. قرن9ق.) ، به کوشش النجفی، 1420ق.

* '''انساب الاشراف''': البلاذری (م. 279ق.) ، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، 1417ق.

* '''الانساب''': عبدالکریم السمعانی (م. 562ق.) ، به کوشش عبدالرحمن، حیدرآباد، دائرة المعارف العثمانیه، 1382ق.

* '''بحار الانوار''': المجلسی (م. 1110ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق.

* '''البدء و التاریخ''': المطهر المقدسی (م. 355ق.) ، بیروت، دار صادر، 1903م.

* '''تاریخ ابن خلدون''': ابن‌خلدون (م. 808ق.) ، به کوشش خلیل شحاده، بیروت، دار الفکر، 1408ق.

* '''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)''':  الطبری (م. 310ق.) ، به کوشش گروهی از علما، بیروت، اعلمی، 1403ق.

* '''تاریخ صدر اسلام''': زرگری‌نژاد، تهران، سمت، 1378ش.

* '''جمهرة انساب العرب''': ابن‌حزم (م. 456ق.) ، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق.

* '''دلائل النبوه''': البیهقی (م. 458ق.) ، به کوشش عبدالمعطی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1405ق.

* '''رسائل الجاحظ''': الجاحظ (م. 255ق.) ، بیروت، مکتبة الهلال، 1423ق.

* '''السیرة النبویه''': ابن هشام (م. 213/218ق.) ، به کوشش محمد محیی الدین، مصر، مکتبة محمد علی صبیح، 1383ق.

* '''شرح نهج البلاغه''': ابن ابی الحدید (م. 656ق.) ، به کوشش محمد ابوالفضل، دار احیاء الکتب العربیه، 1378ق.

* '''الطبقات الکبری''': ابن‌سعد (م. 230ق.) ، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق.

* '''الکامل فی التاریخ''': ابن اثیر (م. 630ق.) ، بیروت، دار صادر، 1385ق.

* '''کمال الدین''': الصدوق (م. 381ق.) ، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، 1405ق.

* '''المعارف''': ابن ‌قتیبه (م. 276ق.) ، به کوشش ثروت عکاشه، قم، الرضی، 1373ش.

* '''المعالم الاثیره''': محمد محمد حسن شراب، بیروت، دار القلم، 1411ق.

* '''معجم قبائل العرب''': عمر کحّالة، بیروت، الرساله، 1405ق.

* '''المنتظم''': ابن ‌الجوزی (م. 597ق.) ، به کوشش محمد عبدالقادر و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1412ق.

* '''المنمق''': ابن‌حبیب (م. 245ق.) ، به کوشش احمد فاروق، بیروت، عالم الکتب، 1405ق.

* '''نهج البلاغه''': شرح عبده، قم، دار الذخائر، 1412ق.

{{پایان}}

[[رده:بنی امیه]]
[[رده:اشخاص پیش از اسلام]]