در حال ویرایش ام شریک

{{جعبه اطلاعات اصحاب
|اطلاعات صحابه  = 
| تصویر        = 
| توضیح تصویر  = 
| نام کامل     = غزیه یا غُزَیْله
| کنیه         = ام شریک
| لقب          = انصاری، دوسی، قریشی عامری
| زادروز/زادگاه = 
| محل زندگی     = [[یثرب]] و [[مدینه]]
| مهاجر/انصار  = [[مهاجر]]
| نسب/قبیله    = [[تیره ازد]] از عرب جنوبی یا [[بنی‌عامر بن لؤی]] از عرب شمالی
| خویشاوندان سرشناس   = [[پیامبر(ص)]]
| تاریخ و مکان درگذشت/شهادت = 
| نحوه درگذشت/شهادت = 
| مدفن = 
| زمان اسلام آوردن = 
| نحوه اسلام آوردن = 
| حضور در جنگ‌ها = 
| هجرت به       = یثرب
| دلیل شهرت    =  همسری پیامبر(ص)
| نقش‌های برجسته    = راوی حدیث پیامبر
| دیگر فعالیت‌ها   = 
| آثار             = 
}}

ام شریک از [[همسران پیامبر]] بود. در نام و نسب و همسر قبلی وی اختلاف وجود دارد، بعضی نام وی را غزیه می‌دانند و بعضی غُزَیْله دانسته‌اند. همچنین درباره ازدواج او با پیامبر نیز اخبار قطعی وجود ندارد. ظاهرا ام شریک بعد از اسلام اوردن به [[یثرب]] هجرت کرده و خود را به پیامبر اسلام بخشیده است. او را زنی زیبا و پا به سن شمرده‌اند و داستان‌های کرامت‌گونه‌ای درباره او آورده‌اند که ناقل آنها خود اوست. از جمله ایکه بعد از اطلاع پیدا کردن قوم ام شریک از [[اسلام]] آوردنش وی را به شتر برهنه سوار کرده و سه روز در بادیه بدون غذا و آب رها کردند ولی به لطف ویژه الهی وی نجات پیدا کرد و [[مشرکان]] همراه وی به حقانیت اسلام پی بردند و مسلمان شدند. همچنین وی از راویان حدیث [[پیامبر(ص)]] شمرده شده است.
==نام و نسب==
در نام، نسب، همسر پیشین و حتی قبیله او اختلاف است. برخی او را غزیه، دختر [[جابر بن حکیم دوسی]] از [[تیره ازد]] از عرب جنوبی<ref>الطبقات، ج8، ص122.</ref>و بعضی دختر [[دودان بن عوف بن جابر]] از [[بنی‌عامر بن لؤی]] از عرب شمالی دانسته‌اند.<ref>المحبر، ص81-82؛ الاستیعاب، ج4، ص496.</ref>[[بلاذری]] او را دختر دودان بن عوف بن‌ عمرو می‌داند.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص422؛ نهایة الارب، ج18، ص201.</ref>نام غُزَیْله نیز برای او ثبت شده<ref>نهایة الارب، ج18، ص201؛ الاصابه، ج8، ص417.</ref>که شاید تصحیف غزیه باشد. [[ابن عبدالبر]] نام غزیله را درست دانسته است.<ref>الاستیعاب، ج4، ص1888.</ref>

چندگانه بودن نام و نسب و کنیه او سبب شده که برخی این‌ها را نام چند تن بدانند [[ابن حجر]] در پی معرفی سه‌ ام شریک با لقب‌های انصاری، دوسی، و قریشی عامری، نتیجه گرفته است که‌ ام شریک، زنی قریشی است و به سبب ازدواجش با قبیله دوس، به آنان منسوب شده و سپس در میان [[انصار]] ازدواج کرده و به آنان نسبت یافته است.<ref>الاصابه، ج8، ص420.</ref>شماری نیز او را از انصار و از [[تیره بنی‌نجار خزرج]] شمرده‌اند.<ref>البدایة و النهایه، ج5، ص319؛ الاصابه، ج8، ص416؛ امتاع الاسماع، ج6، ص97، 113.</ref>

==همسر اول==

[[ابن سعد]] ازدواج [[پیامبر(ص)]] با‌ ام شریک انصاری را نپذیرفته و وجود‌ ام شریک دوسیه را تقویت کرده است.<ref>الطبقات، ج8، ص123.</ref>در شماری از منابع، از‌ ام شریک غفاری نیز یاد شده است.<ref>السیرة الحلبیه، ج3، ص453.</ref>ابن عبدالبر از‌ ام شریک نامی یاد کرده که همسر [[عثمان بن مظعون جمحی]] و نامش خوله یا خُوَیْله بوده و خود را به رسول خدا بخشیده است.<ref>الاستیعاب، ج4، ص1832.</ref>به هر روی، وی را همسر [[ابوالعکر ازدی]]، حلیف عامر بن لؤی<ref>انساب الاشراف، ج1، ص422.</ref>یا [[طفیل بن حارث]]، دانسته‌اند.<ref>الاستیعاب، ج4، ص1943.</ref>برخی نیز ابوالعکر را فرزند‌ام شریک شمرده‌اند.<ref>الاستیعاب، ج4، ص1719؛ اسد الغابه، ج5، ص222.</ref>

==‌ام شریک در قرآن==

[[امام سجاد(ع)]] ذیل آیه 50 [[سوره احزاب|احزاب]] مقصود از زنی مؤمن که خود را به پیامبر(ص) بخشید، ‌ام شریک دانسته است: ({{قلم رنگ|سبز|وَامرَاَةً مُؤمِنَةً اِن وَهَبَت نَفسَهَا لِلنَّبِیِّ اِن اَرَادَ النَّبِیُّ اَن یَستَنکِحَهَا خَالِصَةً لَکَ مِن دُونِ المُؤمِنِینَ}}). <ref>جامع البیان، ج22، ص17؛ التبیان، ج8، ص352؛ مجمع البیان، ج8، ص571؛ التعریف و الاعلام، ص260.</ref>مطابق ‌گزارش [[طبری]]، [[عبدالملک مروان]] (حک: 65-85ق.)  در نامه‌ای از مردم [[مدینه]] درباره آیه یاد شده پرسید. امام سجاد(ع) در پاسخ، او را‌ ام شریک دانست.<ref>جامع البیان، ج22، ص17؛ مجمع البیان، ج8، ص576.</ref>شماری از منابع<ref>سیره ابن اسحق، ص269؛ الطبقات، ج8، ص122؛ تفسیر ابن کثیر، ج6، ص395.</ref>آیه51 احزاب را نیز درباره‌ ام شریک و دیگر [[همسران پیامبر(ص)]] دانسته‌اند: ({{قلم رنگ|سبز|تُرجِی مَن تَشَاءُ مِنهُنَّ وَتُؤوِی اِلَیکَ مَن تَشَاءُ}}).

==شخصیت فردی==
جزئیات زندگی‌ ام شریک چندان روشن نیست. او را زنی زیبا و پا به سن شمرده‌اند.<ref>الاصابه، ج7، ص236.</ref>داستان‌های کرامت‌گونه‌ای نیز درباره وی آورده‌اند که جای تامل دارد، به‌ویژه آن که ناقل همه آن‌ها خود او است. به ‌گزارش‌ ام شریک، آن‌گاه که قومش از اسلام آوردنش آگاه شدند، او را گرفتند و به امید رویگردانی‌اش از [[اسلام]]، بر شتر برهنه بستند و در بادیه، سه روز از خوراک بازش داشتند. اما لطف ویژه الهی، او را از سختی و تشنگی رهانید؛ به‌گونه‌ای که [[مشرکان]] همراه او، به حقانیت اسلام پی بردند و مسلمان شدند.<ref>الطبقات، ج8، ص123؛ المحبر، ص81-82.</ref>

‌ام شریک پس از اسلام آوردن، در پی کسی بود تا همراه او به یثرب هجرت کند و به پیامبر(ص) بپیوندد. از این ‌رو، از یهودیانی که به آن سوی در حرکت بودند، تقاضا کرد تا با آن‌ها همراه شود و چون خواست برای سفر آب بردارد، یک یهودی گفت که توشه سفر را خودشان تدارک دیده‌اند. در میان راه چون تشنگی بر او چیره شد، از آنان آب طلبید. اما آن‌ها موافقت خود را مشروط به قبول [[دین یهود]] کردند. وی با ردّ درخواست آنان، به گوشه‌ای رفت و به استراحت پرداخت. در این هنگام، با لطف ویژه خداوند سیراب شد.<ref>سیره ابن اسحق، ص284.</ref>[[ابن اثیر]] هنگام مهاجرت او را [[ماه رمضان]] دانسته؛ اما به سال هجرتش اشاره نکرده است.<ref>اسد الغابه، ج6، ص351.</ref>

==ازدواج با پیامبر==
‌ام شریک در پی [[هجرت]] به [[یثرب]]، با پیامبر(ص) [[بیعت]] کرد<ref>المحبر، ص411.</ref>و چون همسر نداشت، <ref>الاصابه، ج7، ص236.</ref> خود را به پیامبر(ص) بخشید.

منابع درباره پذیرش خواسته‌ ام شریک از سوی رسول خدا اختلاف دارند.<ref>انساب الاشراف، ج2، ص53-54؛ المنتظم، ج4، ص58.</ref>ابن سعد بر پایه روایتی از خودداری پیامبر(ص) خبر داده و به ازدواج نکردن‌ ام شریک با پیامبر اشاره کرده است.<ref>الطبقات، ج8، ص122.</ref>[[ابن اسحق]] بر آن است که پیامبر(ص) او را به سه صاع جو، برای [[زید بن حارثه]] تزویج کرد.<ref>سیره ابن اسحق، ص284.</ref>اما بر پایه دیگر داده‌های تاریخی، می‌توان گفت که پیامبر(ص) پس از آن‌که‌ ام شریک، خود را به ایشان بخشید، <ref>سیره ابن اسحق، ص269؛ السیرة النبویه، ج4، ص646-647؛ مسند احمد، ج7، ص617.</ref> با او ازدواج کرد<ref>الطبقات، ج8، ص122.</ref>و پس از چندی وی را طلاق داد.<ref>المحبر، ص82؛ تاریخ یعقوبی، ج2، ص85؛ تاریخ طبری، ج2، ص215.</ref>علت این طلاق دانسته نیست. ‌ام شریک از آن پس ازدواج نکرد و همچنان دیگران را به اسلام ترغیب می‌کرد.<ref>انساب الاشراف، ج‌2، ص54؛ ‌السنن الکبری، ج7، ص55.</ref>[[ابن عبدالبر]] آرای مربوط به این ازدواج را آشفته دانسته، در اصل این رخداد تردید می‌کند.<ref>الاستیعاب، ج4، ص497.</ref>

به ‌گزارش خود‌ ام شریک، او روزی ظرفی از روغن برای پیامبر فرستاد. در پی آن، هرگاه به ظرف می‌نگریست، آن را پر از روغن می‌یافت.<ref>المناقب، ج1، ص141.</ref>برخی آن را از آیات الهی شمرده و می‌گفتند: «و من آیات الله عکة اُمّ شریک». <ref>الطبقات، ج8، ص124؛ بحار الانوار، ج18، ص36.</ref>وی از راویان حدیث پیامبر(ص) به‌شمار می‌آید.<ref>صحیح البخاری، ج4، ص98؛ الطبقات، ج8، ص124.</ref>از فرجام او گزارشی در دست نیست.

==پانویس==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/8170
 | عنوان = ام شریک
 | نویسنده = سیدعلی‌رضا واسعی
}}


* '''الاستیعاب''': ابن عبدالبر (م. 463ق.) ، به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415ق؛

* '''اسد الغابه''': ابن اثیر (م. 630ق.) ، بیروت، دار الکتاب العربی؛

* '''الاصابه''': ابن حجر العسقلانی (م. 852ق.) ، به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415ق؛

* '''امتاع الاسماع''': المقریزی (م. 845ق.) ، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1420ق؛

* '''انساب الاشراف''': البلاذری (م. 279ق.) ، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، 1417ق؛

* '''بحار الانوار''': المجلسی (م. 1110ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق؛

* '''البدایة و النهایه''': ابن کثیر (م. 774ق.) ، به کوشش علی محمد و عادل احمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق؛

* '''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)''':  الطبری (م. 310ق.) ، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1417ق؛

* '''تاریخ الیعقوبی''': احمد بن یعقوب (م. 292ق.) ، بیروت، دار صادر، 1415ق؛

* '''التبیان''': الطوسی (م. 460ق.) ، به کوشش العاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛

* '''التعریف و الاعلام''': السهیلی (م. ‌‌581‌‌ق.) ، به کوشش محمد علی، طرابلس، کلیة ‌‌الدعوة ‌‌الاسلامیه، 1401ق؛

* '''تفسیر ابن کثیر (تفسیر القرآن العظیم)''':  ابن کثیر (م. 774ق.) ، به کوشش شمس الدین، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1419ق؛

* '''جامع البیان''': الطبری (م. 310ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1412ق؛

* '''السنن الکبری''': البیهقی (م. 458ق.) ، بیروت، دار الفکر؛

* '''سیره ابن اسحق (السیر و المغازی)''':  ابن اسحق (م. 151ق.) ، به کوشش زکار، قم، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، 1368ش؛

* '''السیرة الحلبیه''': الحلبی (م. 1044ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1400ق؛

* '''السیرة النبویه''': ابن هشام (م. 213/218ق.) ، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، المکتبة العلمیه؛

* '''صحیح البخاری''': البخاری (م. 256ق.) ، بیروت، دار الفکر، 1401ق؛

* '''الطبقات الکبری''': ابن سعد (م. 230ق.) ، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق؛

* '''مجمع البیان''': الطبرسی (م. 548ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1406ق؛

* '''المحبّر''': ابن حبیب (م. 245ق.) ، به کوشش ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دار الآفاق الجدیده؛

* '''مسند احمد''': احمد بن حنبل (م. 241ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1415ق؛

* '''مناقب آل ابی طالب''': ابن شهرآشوب (م. 588ق.) ، به کوشش البقاعی، بیروت، دار الاضواء، 1412ق؛

* '''المنتظم''': ابن الجوزی (م. 597ق.) ، به کوشش نعیم زرزور، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1412ق؛

* '''نهایة الارب''': احمد بن عبدالوهاب النویری (م. 733ق.) ، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی، 1412ق.
{{پایان}}
{{زنان صحابی}}
{{زنان قرآنی}}
{{همسران پیامبر}}
{{صحابه}}
{{تکمیل مقاله
 | شناسه = شد
 | جعبه اطلاعات = شد
 | عنوان‌بندی = شد
 | ویرایش = 
 | لینک‌دهی = شد
 | عکس = -
 | جعبه نقل قول = -
 | پیوند به بیرون = 
 | مطالعه بیشتر = 
 | پانویس و منابع = شد
 | ناوبری = شد
 | رده = شد
 | تغییر مسیر = شد
}}

[[رده:زنان صحابی]]
[[رده:زنان قرآنی]]
[[رده:راویان حدیث از پیامبر(ص)]]
[[رده:راویان زن]]
[[رده:همسران پیامبر]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]