در حال ویرایش باب اجیاد صغیر

'''باب اجیاد صغیر''' از درهای ضلع جنوبی [[مسجدالحرام]] بود. نام‌های دیگری برای این در ذکر شده است: باب بنی‌مخزوم، جیاد صغیر، خَلقَیین، باب الخلیفتین، باب الخلفیین، باب اجیاد اصغر، باب حلاقین. این در به‌دستور [[مهدی عباسی]] در سال ۱۶۴ق ساخته شد. بالای این در، آیات ۳۰ تا ۳۲ [[سوره ص]]، نوشته شده است. باب اجیاد در چندین بازسازی مسجدالحرام تعمیر شد و در گسترش دوران سعودی برداشته شد.

==نام‌های دیگر باب==

باب اجیاد صغیر، چهارمین در از درهای دیوار جنوبی [[مسجدالحرام]] از سمت شرق بوده که میان [[باب‌ الصفا]] و [[باب اجیاد کبیر]] ساخته شد.<ref>تاریخ عمارة المسجدالحرام، ص119-123.</ref> در منابع از این در با چندین نام یاد شده است؛ از جمله باب بنی‌مخزوم به علت روبه‌رو بودن با خانه‌های [[بنی‌مخزوم]].<ref>شفاء الغرام، ج1، ص315؛ فی رحاب البیت العتیق، ص98.</ref> ناصر خسرو (م. 481ق.) نام آن را طوی<ref>سفرنامه ناصر خسرو، ص128.</ref> و [[ابن‌جبیر]] (م. 614ق.) آن را جیاد صغیر و خَلقَیین دانسته‌اند.<ref>رحلة ابن جبیر، ص73.</ref> در برخی منابع، از این در با عنوان باب الخلیفتین<ref>الرحلة المعینیه، ص156؛ تحصیل المرام، ج1، ص382.</ref> یا الخلفیین<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص232.</ref> نیز یاد شده که شاید تصحیف الخلقیین باشد. اجیاد اصغر<ref>رحلة ابن بطوطه، ج1، ص377.</ref> و حلاقین<ref>تاریخ عمارة الحرم المکی، ص203.</ref> (گروهی که سرهای حاجیان را می‌تراشند) نیز از دیگر نام‌های این در بوده است. در منابع به سبب این نام‌گذاری‌ها اشاره نشده است.

==معرفی ظاهری باب==

این باب به طول 5/13 ذرع (بیش از شش و نیم متر) و عرض 15 ذرع (بیش از هفت متر) و یک ستون در وسطِ دو طاقی که بر دو ورودی در قرار داشتند، در جریان گسترش دوم روزگار عباسی به سال 164ق. به دست [[مهدی عباسی]] (حک: 158-169ق.) ساخته شد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص90؛ تاریخ عمارة الحرم المکی، ص203-204.</ref> منابع پیشین اعدادی متفاوت را در شمارگان پله‌های این در یاد کرده‌اند.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص193-194؛ الاعلاق النفیسه، ص50؛ مرآة الحرمین، ج1، ص232.</ref> برخی علت این اختلاف را پوشانده شدن شماری از پله‌ها بر اثر انباشت گل ولای سیل‌هایی دانسته‌اند که از جنوب مسجدالحرام به درون می‌ریخت و به تدریج پله‌ها را می‌پوشاند.<ref>تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجدالحرام، ص51.</ref> 

==تاریخچه باب==

باب اجیاد صغیر در چندین بازسازی مسجدالحرام تعمیر شده است. به سال 830ق. هم‌زمان با حکومت برسبای مملوکی (حک: 825-840ق.) برای جلوگیری از ورود سیل به مسجد، پله‌هایی بر ورودی این در ساخته شد.<ref>اتحاف الوری، ج3، ص637.</ref> در دوره سلطان مراد سوم عثمانی (حک: 982-1003ق.) به سال 984ق. درگاه باب بازسازی شد وبرای هر یک از دو ورودی باب، دو لنگه در از جنس چوب ساخته و بر بالای در 19 کنگره فراهم گشت.<ref>تحصیل المرام، ج1، ص382-283؛ تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجدالحرام، ص105.</ref> بر بالای ورودی‌ها، آیات 30 تا 32 [[سوره ص]]: {{قلم رنگ|سبز|وَ وَهَبْنا لِداوُدَ سُلَیْمانَ نِعْمَ الْعَبْدُ اِنَّهُ اَوَّابٌ* اِذْ عُرِضَ عَلَیْهِ بِالْعَشِیِّ الصَّافِناتُ الْجِیاد* فَقالَ اِنِّی اَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَیْرِ عَنْ ذِکْرِ رَبِّی حَتَّی تَوارَتْ بِالْحِجاب‏}} نگاشته شد که مناسبتی نیز با نام باب دارد.<ref>تاریخ عمارة المسجدالحرام، ص123.</ref> [[رفعت پاشا]] در سده 14ق. از وجود یکی از سه تکیه [[مکه]] کنار باب اجیاد با 20 سقاخانه یاد می‌کند.<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص183.</ref> این باب در گسترش دوران سعودی برداشته شد.<ref>موسوعه مکة المکرمه، ج4، ص279-280.</ref> 

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/8014
 | عنوان = باب اجیاد صغیر
 | نویسنده = علي حسن‌خانی
}}

* '''اتحاف الوری''': عمر بن محمد بن فهد (م. 885ق.)، به کوشش عبدالکریم، مکه، جامعة‌ام القری، 1408ق؛

* '''اخبار مکه''': الازرقی (م. 248ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، 1415ق؛

* '''اخبار مکه''': الفاکهی (م. 279ق.)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1414ق؛

* '''الاعلاق النفیسه''': ابن رسته (م. قرن3ق.)، بیروت، دار صادر، 1892م؛

* '''تاریخ عمارة الحرم المکی الشریف''': فوزیه حسین مطر، جامعة‌ام القری، 1400ق؛

* '''تاریخ عمارة المسجدالحرام''': حسین عبدالله باسلامه، جده، تهامه، 1400ق؛

* '''تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجدالحرام''': طه عبدالقادر، مکه، جامعة‌ام القری؛

* '''تحصیل المرام''': محمد بن احمد الصباغ (م. 1321ق.)، به کوشش ابن دهیش، 1424ق؛

* '''رحلة ابن بطوطه''': ابن‏ بطوطه (م. 779ق.)، به کوشش التازی، رباط، المملکة المغربیه، 1417ق؛

* '''رحلة ابن جبیر''': محمد بن احمد (م. 614ق.)، بیروت، دار مکتبة الهلال، 1986م؛

* '''الرحلة المعینیه''': ماء العینین ابن العتیق، بیروت، دار السویدی، 2004م؛

* '''سفرنامه ناصر خسرو''': ناصر خسرو (م. 481ق.)، تهران، زوّار، 1381ش؛

* '''شفاء الغرام''': محمد الفاسی (م. 832ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1421ق؛

* '''فی رحاب البیت العتیق''': محیی الدین احمد امام، الاندلس، دار قرطبه؛

* '''مرآة الحرمین''': ابراهیم رفعت پاشا (م. 1353ق.)، قم، المطبعة العلمیه، 1344ق؛

* '''موسوعة مکة المکرمة و المدینة المنوره''': احمد زکی یمانی، مصر، مؤسسة الفرقان، 1429ق.

{{پایان}}

{{درب‌های مسجدالحرام}}
[[ar:باب اجیاد الصغیر]]

[[رده:درب‌های مسجدالحرام]]