در حال ویرایش باب بنی‌شیبه
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{در دست ویرایش|ماه=[[اردیبهشت]]|روز=[[۲۹]]|سال=[[۱۳۹۷]]|کاربر=M-mohammad }} | |||
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | |||
'''باب بنی‌شیبه''': از درهای ضلع شرقی [[مسجدالحرام]] می‌باشد. این در روبروی خانه‌های بنی‌شیبه قرار داشت و فرزندان [[شیبة بن عثمان]]، از آن استفاده می‌کردند. برای این باب نام‌های دیگری چون باب بنی‌عبد شمس بن عبدمناف، باب السلام و باب السیل گزارش شده است. این در قبلا یک ورودی برای مسجد بوده که در دوران [[مهدی عباسی]] ساخته شده است. این در تا روزگار [[ابوبکر]] به عنوان حد مسجدالحرام بود. [[حضرت علی(ع)]] در جریان [[فتح مکه]]، [[بت هبل]] را به فرمان [[پیامبر(ص)]] شکست و آن‌را در درگاه باب بنی‌شیبه دفن کرد. این باب یکی از مکان‌های استجابت دعا شمرده شده است و از درهایی بود که کنار آن بر جنازه‌ها نماز می‌خواندند. کنار باب بنی‌شیبه، مناره‌ای به همین نام وجود داشت که در دوره مهدی عباسی تعمیر شد و در زمان‌های مختلف بازسازی شده است. این باب در دوران سعودی و در 12 رجب سال 1387ق. برداشته شد. | '''باب بنی‌شیبه''': از درهای ضلع شرقی [[مسجدالحرام]] می‌باشد. این در روبروی خانه‌های بنی‌شیبه قرار داشت و فرزندان [[شیبة بن عثمان]]، از آن استفاده می‌کردند. برای این باب نام‌های دیگری چون باب بنی‌عبد شمس بن عبدمناف، باب السلام و باب السیل گزارش شده است. این در قبلا یک ورودی برای مسجد بوده که در دوران [[مهدی عباسی]] ساخته شده است. این در تا روزگار [[ابوبکر]] به عنوان حد مسجدالحرام بود. [[حضرت علی(ع)]] در جریان [[فتح مکه]]، [[بت هبل]] را به فرمان [[پیامبر(ص)]] شکست و آن‌را در درگاه باب بنی‌شیبه دفن کرد. این باب یکی از مکان‌های استجابت دعا شمرده شده است و از درهایی بود که کنار آن بر جنازه‌ها نماز می‌خواندند. کنار باب بنی‌شیبه، مناره‌ای به همین نام وجود داشت که در دوره مهدی عباسی تعمیر شد و در زمان‌های مختلف بازسازی شده است. این باب در دوران سعودی و در 12 رجب سال 1387ق. برداشته شد. | ||
==موقعیت باب== | ==موقعیت باب== | ||
باب بنی‌شیبه در ضلع شرقی [[مسجدالحرام]]، نخستین در از سمت شمال بود<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص306؛ سفرنامه ناصر خسرو، ص128.</ref> که با سه لنگه در برابر [[باب کعبه]]<ref>رحلة ابن جبیر، ص73؛ رحلة ابن بطوطه، ج1، ص377.</ref> و [[مقام ابراهیم]]<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج1، ص322.</ref> و شمال [[چاه زمزم]] قرار داشت.<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص228.</ref> این باب در برابر خانه‌های بنی‌شیبه قرار داشت<ref>التاریخ القویم، ج3، ص372؛ ج4، ص389.</ref> و فرزندان [[شیبة بن عثمان]]، [[پرده‌داران کعبه]]،<ref>انساب الاشراف، ج1، ص59؛ مغنی المحتاج، ج1، ص483.</ref> از آن استفاده می‌کردند. | باب بنی‌شیبه در ضلع شرقی [[مسجدالحرام]]، نخستین در از سمت شمال بود<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص306؛ سفرنامه ناصر خسرو، ص128.</ref>که با سه لنگه در برابر [[باب کعبه]]<ref>رحلة ابن جبیر، ص73؛ رحلة ابن بطوطه، ج1، ص377.</ref>و [[مقام ابراهیم]]<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج1، ص322.</ref>و شمال [[چاه زمزم]] قرار داشت.<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص228.</ref>این باب در برابر خانه‌های بنی‌شیبه قرار داشت<ref>التاریخ القویم، ج3، ص372؛ ج4، ص389.</ref>و فرزندان [[شیبة بن عثمان]]، [[پرده‌داران کعبه]]، <ref>انساب الاشراف، ج1، ص59؛ مغنی المحتاج، ج1، ص483.</ref> از آن استفاده می‌کردند. | ||
==نام‌های دیگر== | ==نام‌های دیگر== | ||
نام‌های دیگر آن عبارتند از: باب بنی‌عبد شمس بن عبدمناف در [[دوره جاهلیت]] و آغاز [[اسلام]]؛ باب بنی‌شیبه به علت روبه‌رو بودن با خانه‌های بنی‌شیبه؛<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص74، 187؛ اخبار مکه، فاکهی، ج5، ص51؛ التاریخ القویم، ج3، ص372؛ ج4، ص389.</ref> و باب السلام (از قرن9ق.)<ref>اتحاف الوری، ج3، ص645؛ اثارة الترغیب، ص303؛ مرآة الحرمین، ج1، ص230.</ref> به تناسب دعای [[پیامبر(ص)]]: «اللهم انت السلام و منک السلام، حینا ربنا بالسلام» هنگام ورود از این در و روبه‌رو شدن با [[کعبه]].<ref>الشرح الکبیر، ج3، ص380؛ مرآة الحرمین، ج1، ص32؛ مغنی المحتاج، ج1، ص483.</ref> نیز از آن‌جا که سیل گاهی از همین در وارد مسجد می‌شد، آن را باب السیل نیز خوانده‌اند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص33؛ المنمق، ص273؛ البدایة و النهایه، ج2، ص367.</ref> | نام‌های دیگر آن عبارتند از: باب بنی‌عبد شمس بن عبدمناف در [[دوره جاهلیت]] و آغاز [[اسلام]]؛ باب بنی‌شیبه به علت روبه‌رو بودن با خانه‌های بنی‌شیبه؛<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص74، 187؛ اخبار مکه، فاکهی، ج5، ص51؛ التاریخ القویم، ج3، ص372؛ ج4، ص389.</ref> و باب السلام (از قرن9ق.) <ref>اتحاف الوری، ج3، ص645؛ اثارة الترغیب، ص303؛ مرآة الحرمین، ج1، ص230.</ref>به تناسب دعای [[پیامبر(ص)]]: «اللهم انت السلام و منک السلام، حینا ربنا بالسلام» هنگام ورود از این در و روبه‌رو شدن با [[کعبه]].<ref>الشرح الکبیر، ج3، ص380؛ مرآة الحرمین، ج1، ص32؛ مغنی المحتاج، ج1، ص483.</ref> نیز از آن‌جا که سیل گاهی از همین در وارد مسجد می‌شد، آن را باب السیل نیز خوانده‌اند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص33؛ المنمق، ص273؛ البدایة و النهایه، ج2، ص367.</ref> | ||
==تاریخ ساخت== | ==تاریخ ساخت== | ||
باب بنی‌شیبه که نخست همانند همه درهای مسجدالحرام تنها به عنوان ورودی بود، نخستین بار در گسترش اول دوران [[مهدی عباسی]] (حک: 158-169ق.) ساخته شد. از این باب خلفا استفاده می‌کردند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص77.</ref> | باب بنی‌شیبه که نخست همانند همه درهای مسجدالحرام تنها به عنوان ورودی بود، نخستین بار در گسترش اول دوران [[مهدی عباسی]] (حک: 158-169ق.) ساخته شد. از این باب خلفا استفاده می‌کردند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص77.</ref> | ||
==اوصاف باب== | ==اوصاف باب== | ||
[[ازرقی]] (م. نیمه اول قرن3ق.) در وصف این در که 24 ذرع (حدود 12 متر) پهنا داشت، آن را دارای دو ستون و سه طاق به طول 10 ذرع (حدود پنج متر) با نقش و نگار برجسته دانسته است. بالای این در، پنجره‌ای ساجی و منقش و تزیین شده با طلا و گوهرها به طول 27 ذرع (بیش‌از 13متر) و به عرض سه ذرع و 12 انگشت (بیش از 5/1 متر) وجود داشت. فاصله این پنجره تا زمین 17 ذرع (حدود 5/8 متر) بود. بر روی دیوار قسمت بالای در، کتیبه‌ای قرار داشت که در آن، از ساخت این در به دستور مهدی عباسی و نیز از نام سازنده آن، یاد شده بود.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص77، 84؛ اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص188.</ref> | [[ازرقی]] (م. نیمه اول قرن3ق.) در وصف این در که 24 ذرع (حدود 12 متر) پهنا داشت، آن را دارای دو ستون و سه طاق به طول 10 ذرع (حدود پنج متر) با نقش و نگار برجسته دانسته است. بالای این در، پنجره‌ای ساجی و منقش و تزیین شده با طلا و گوهرها به طول 27 ذرع (بیش‌از 13متر) و به عرض سه ذرع و 12 انگشت (بیش از 5/1 متر) وجود داشت. فاصله این پنجره تا زمین 17 ذرع (حدود 5/8 متر) بود. بر روی دیوار قسمت بالای در، کتیبه‌ای قرار داشت که در آن، از ساخت این در به دستور مهدی عباسی و نیز از نام سازنده آن، یاد شده بود.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص77، 84؛ اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص188.</ref> | ||
==حد مسجدالحرام== | ==حد مسجدالحرام== | ||
باب بنی‌شیبه که تا روزگار [[ابوبکر]] (حک: 11-13ق.) به عنوان حد مسجدالحرام به شمار می‌رفت،<ref>التاریخ القویم، ج3، ص372.</ref> محل ورود پیامبر(ص) بود.<ref>المغازی، ج3، ص959؛ الطبقات، ج2، ص131.</ref> در ماجرای نصب [[حجرالاسود]]، وقتی میان قبیله‌ها اختلاف افتاد و تصمیم گرفتند تا قضاوت بر عهده نخستین کسی باشد که از باب بنی‌شیبه وارد می‌شود، پیامبر از این باب وارد شد و به حل اختلاف پرداخت.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص33.</ref> | باب بنی‌شیبه که تا روزگار [[ابوبکر]] (حک: 11-13ق.) به عنوان حد مسجدالحرام به شمار می‌رفت، <ref>التاریخ القویم، ج3، ص372.</ref> محل ورود پیامبر(ص) بود.<ref>المغازی، ج3، ص959؛ الطبقات، ج2، ص131.</ref>در ماجرای نصب [[حجرالاسود]]، وقتی میان قبیله‌ها اختلاف افتاد و تصمیم گرفتند تا قضاوت بر عهده نخستین کسی باشد که از باب بنی‌شیبه وارد می‌شود، پیامبر از این باب وارد شد و به حل اختلاف پرداخت.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص33.</ref> | ||
در فتح مکه (8ق.) [[علی(ع)]] [[بت هبل]] را به فرمان پیامبر(ص) شکست و آن را در درگاه باب بنی‌شیبه دفن کرد.<ref>من لایحضره الفقیه، ج2، ص238؛ علل‌الشرایع، ج2، ص450.</ref> | در فتح مکه (8ق.) [[علی(ع)]] [[بت هبل]] را به فرمان پیامبر(ص) شکست و آن را در درگاه باب بنی‌شیبه دفن کرد.<ref>من لایحضره الفقیه، ج2، ص238؛ علل‌الشرایع، ج2، ص450.</ref> | ||
==باب استجابت دعا== | ==باب استجابت دعا== | ||
باب بنی‌شیبه از مکان‌های استجابت دعا شمرده شده است.<ref>السنن الکبری، ج5، ص72؛ تحصیل المرام، ج2، ص587.</ref> گزارش‌هایی درباره ورود پیامبر از این در گزارش شده<ref>المغازی، ج3، ص1097؛ وسائل الشیعه، ج11، ص224.</ref> و از این‌رو، ورود از این باب را مستحب دانسته‌اند.<ref>المقنعه، ص399؛ المجموع، ج8، ص10؛ المغنی، ج3، ص380.</ref> گروهی این استحباب را ویژه زائرانی می‌دانند که از سوی [[مدینه]] وارد مسجدالحرام می‌شوند؛<ref>فتح العزیز، ج7، ص269.</ref> اما بیشتر فقیهان استحباب را شامل همه حاجیان می‌دانند.<ref>الشرح الکبیر، ج2، ص42؛ مغنی المحتاج، ج1، ص484.</ref> | باب بنی‌شیبه از مکان‌های استجابت دعا شمرده شده است.<ref>السنن الکبری، ج5، ص72؛ تحصیل المرام، ج2، ص587.</ref>گزارش‌هایی درباره ورود پیامبر از این در گزارش شده<ref>المغازی، ج3، ص1097؛ وسائل الشیعه، ج11، ص224.</ref>و از این‌رو، ورود از این باب را مستحب دانسته‌اند.<ref>المقنعه، ص399؛ المجموع، ج8، ص10؛ المغنی، ج3، ص380.</ref>گروهی این استحباب را ویژه زائرانی می‌دانند که از سوی [[مدینه]] وارد مسجدالحرام می‌شوند؛<ref>فتح العزیز، ج7، ص269.</ref> اما بیشتر فقیهان استحباب را شامل همه حاجیان می‌دانند.<ref>الشرح الکبیر، ج2، ص42؛ مغنی المحتاج، ج1، ص484.</ref> | ||
این در همانند [[باب بنی‌هاشم]] و [[باب عباس]]، از درهایی بود که کنار آن بر جنازه‌ها نماز می‌خواندند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص97؛ اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص202.</ref> در سرکوب قیام [[عبدالله بن زبیر]] در دوران [[عبدالملک بن مروان]] (حک: 65-86ق.) [[حجاج بن یوسف ثقفی]]، فرمانده سپاه او، نیروهای دمشقی سپاهش را کنار این در جای داد.<ref>اتحاف الوری، ج2، ص94؛ تاریخ دمشق، ج28، ص237.</ref> | این در همانند [[باب بنی‌هاشم]] و [[باب عباس]]، از درهایی بود که کنار آن بر جنازه‌ها نماز می‌خواندند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص97؛ اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص202.</ref>در سرکوب قیام [[عبدالله بن زبیر]] در دوران [[عبدالملک بن مروان]] (حک: 65-86ق.) [[حجاج بن یوسف ثقفی]]، فرمانده سپاه او، نیروهای دمشقی سپاهش را کنار این در جای داد.<ref>اتحاف الوری، ج2، ص94؛ تاریخ دمشق، ج28، ص237.</ref> | ||
==بازسازی باب== | ==بازسازی باب== | ||
باب بنی‌شیبه در دوران حکومت سلطان سلیمان عثمانی (حک: 926-974ق.) تعمیر گشت<ref>تاریخ عماره و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص77-78.</ref> و بالای آن، عباراتی شامل تاریخ تعمیر باب به فرمان سلطان عثمانی، نام مبارک [[خداوند]]، و نام پیامبر و [[عشره مبشره]] و [[امام حسن]] و [[امام حسین]] نوشته شد. به سال 1134ق. معمار محمد افندی در ترمیم مسجدالحرام، برخی از قسمت‌های باب السلام را سنگفرش کرد.<ref>التاریخ القویم، ج4، ص531.</ref> سرانجام این باب در دوران سعودی و در 12رجب سال 1387ق. برداشته شد.<ref>التاریخ القویم، ج3، ص372.</ref> در جایگاه آن، طاقی با دوستون چهار گوش بلند از سنگ مرمر قرار دادند و روبه‌روی آن در مسعی دری به همین نام ساختند. | باب بنی‌شیبه در دوران حکومت سلطان سلیمان عثمانی (حک: 926-974ق.) تعمیر گشت<ref>تاریخ عماره و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص77-78.</ref>و بالای آن، عباراتی شامل تاریخ تعمیر باب به فرمان سلطان عثمانی، نام مبارک [[خداوند]]، و نام پیامبر و [[عشره مبشره]] و [[امام حسن]] و [[امام حسین]] نوشته شد. به سال 1134ق. معمار محمد افندی در ترمیم مسجدالحرام، برخی از قسمت‌های باب السلام را سنگفرش کرد.<ref>التاریخ القویم، ج4، ص531.</ref>سرانجام این باب در دوران سعودی و در 12رجب سال 1387ق. برداشته شد.<ref>التاریخ القویم، ج3، ص372.</ref>در جایگاه آن، طاقی با دوستون چهار گوش بلند از سنگ مرمر قرار دادند و روبه‌روی آن در مسعی دری به همین نام ساختند. | ||
==نقوش باب== | ==نقوش باب== | ||
در زیر طاق، آیه46 [[سوره حجر]]: {{قلم رنگ|سبز|ادْخُلُوها بِسَلامٍ آمِنینَ}} و بر طاق، آیه80 [[سوره اسراء]]: {{قلم رنگ|سبز|رَبِّ اَدْخِلْنی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ اَخْرِجْنی مُخْرَجَ صِدْقٍ...}} و در دیگر سوی طاق، برابر [[مقام ابراهیم]]، آیه 73 [[سوره زمر]]: {{قلم رنگ|سبز|سَلامٌ عَلَیْکُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوها خالِدینَ}} با آب طلا نوشته شد.<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص229.</ref> بعدها این طاق نیز ویران گشت و به نشانه آن، در جایگاه «باب بنی‌شیبه» در روزهای جمعه طاقی سیّار نهادند که امام جمعه در آن‌جا به نماز میایستاد.<ref>فرهنگ اعلام جغرافیایی، ص68.</ref> | در زیر طاق، آیه46 [[سوره حجر]]: {{قلم رنگ|سبز|ادْخُلُوها بِسَلامٍ آمِنینَ}} و بر طاق، آیه80 [[سوره اسراء]]: {{قلم رنگ|سبز|رَبِّ اَدْخِلْنی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ اَخْرِجْنی مُخْرَجَ صِدْقٍ...}} و در دیگر سوی طاق، برابر [[مقام ابراهیم]]، آیه 73 [[سوره زمر]]: {{قلم رنگ|سبز|سَلامٌ عَلَیْکُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوها خالِدینَ}} با آب طلا نوشته شد.<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص229.</ref>بعدها این طاق نیز ویران گشت و به نشانه آن، در جایگاه «باب بنی‌شیبه» در روزهای جمعه طاقی سیّار نهادند که امام جمعه در آن‌جا به نماز میایستاد.<ref>فرهنگ اعلام جغرافیایی، ص68.</ref> | ||
==مناره بنی‌شیبه== | ==مناره بنی‌شیبه== | ||
کنار باب بنی‌شیبه، مناره‌ای به همین نام وجود داشت که در دوره مهدی عباسی تعمیر شد.<ref>تاریخ مکة المشرفه، ج1، ص159.</ref> این مناره که به عنوان ماذنه نیز استفاده می‌شد، به سال 809ق. فروریخت و سال بعد در حکومت ناصر فرج، حاکم مملوکی [[مصر]] (حک: 801-815ق.) تعمیر شد.<ref>اتحاف الوری، ج3، ص457؛ تاریخ مکة المشرفه، ج1، ص159.</ref> این مناره تا پیش از ویران‌سازی نهایی به سال1375ق. در جریان گسترش دوران سعودی، بارها تعمیر و بازسازی شد.<ref>التاریخ القویم، ج4، ص570؛ ج5، ص185.</ref> | کنار باب بنی‌شیبه، مناره‌ای به همین نام وجود داشت که در دوره مهدی عباسی تعمیر شد.<ref>تاریخ مکة المشرفه، ج1، ص159.</ref>این مناره که به عنوان ماذنه نیز استفاده می‌شد، به سال 809ق. فروریخت و سال بعد در حکومت ناصر فرج، حاکم مملوکی [[مصر]] (حک: 801-815ق.) تعمیر شد.<ref>اتحاف الوری، ج3، ص457؛ تاریخ مکة المشرفه، ج1، ص159.</ref>این مناره تا پیش از ویران‌سازی نهایی به سال1375ق. در جریان گسترش دوران سعودی، بارها تعمیر و بازسازی شد.<ref>التاریخ القویم، ج4، ص570؛ ج5، ص185.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع == | ==منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۱۳: | ||
* '''وسائل الشیعه''': الحر العاملی (م. 1104ق.)، قم، آل البیت:، 1412ق. | * '''وسائل الشیعه''': الحر العاملی (م. 1104ق.)، قم، آل البیت:، 1412ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{درب‌های مسجدالحرام}} | {{درب‌های مسجدالحرام}} | ||
[[ | [[رده:تاریخ]] | ||
[[رده:درب‌های مسجدالحرام]] | [[رده:درب‌های مسجدالحرام]] | ||