در حال ویرایش بزم غریب

{{جعبه اطلاعات کتاب
| عنوان           =بزم غریب
| عنوان اصلی      =سفرنامه بزم غریب
| تصویر           =
| اندازه تصویر    =
| توضیح_تصویر     =
| نویسنده         =[[محمدعلی بن محمدرضی بروجردی]]
| برگرداننده      =
| ویراستار        =
| به تصحیح        =محمدمهدی معراجی 
| به کوشش         =رسول جعفریان
| تاریخ نگارش     =سده 13ق
| تصویرگر         =
| طراح جلد        =
| موضوع           =سفرنامه حج
| سبک             =نثر مسجّع
| زبان            =فارسی
| تعداد جلد       =1جلد
| صفحه            =64 صفحه
| قطع             =قطع رقعی مرعشی
| ناشر            =
| وبسایت ناشر     =
| محل انتشارات    =کتابخانه آیت‌الله نجفی
| تاریخ نشر       =1376ش
| ترجمه به        =
| مجموعه          =
| شابک            =
}}

'''بزم غریب''': سفرنامه حج، نوشته محمدعلی بن محمدرضی بروجردی در سده 13ق می‌باشد. بروجردی شرح سفر ده ماهه [[حج]] خود را نوشته است. 
کتاب دارای آگاهی‌هایی از وضعیت مذهبی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی بین راه تا [[مکه]] را به‌دست داده و در دو قسمت بیان کرده است. همچنین وضعیت امنیت حاجیان [[ایران|ایرانی]] را نامناسب دانسته است و اینکه همواره مورد هجوم و اذیت دزدان و راهزنان و بادیه‌نشینان و باج‌گیران بوده‌اند.

آگاهی‌هایی نیز از [[حرمین شریفین]] و آداب و [[مناسک حج]] و خادمان و امامان جماعت [[حرم]] و برخورد مردم مکه و [[مدینه]] نسبت به زائران ایرانی در کتاب آمده است.

==معرفی اجمالی==
این کتاب از سفرنامه‌های حج [[دوره قاجار]]، نوشته محمدعلی بن محمدرضی بروجردی است که شرح سفر ده ماهه [[حج]] خود را در آن نگاشته است. آغاز این سفر سه‌شنبه چهاردهم [[شعبان]] سال 1261ق. بوده است. نام کتاب نیز بر پایه حروف ابجد بر همین تاریخ دلالت دارد.<ref>بزم غریب، ص742.</ref> 

==نویسنده==
شرح حال نویسنده و علت شهرت او به «بروجردی» دانسته نیست. ولی اهل شیراز بوده و سفر خود را از این شهر آغاز کرده است.

کتاب را یکی از آشنایانش به نام احمد بن ابوالحسن شریف کتابت کرده و از حاشیه‌هایی که او بر کتاب نوشته و نیز متن کتاب برمی‌آید که نویسنده از خان‌های فارس و اهل فضل بوده است.<ref>بزم غریب، ص803.</ref> 

==ویژگی کتاب==
کتاب آگاهی‌های بسیاری را از راه‌ها، منازل، شهرها و کشورهای مسیر جنوبی [[حج ایرانیان]] در خود دارد. بخشی از سفر، دریایی بوده و از طریق خلیج فارس، دریای عمان، اقیانوس هند و دریای سرخ صورت پذیرفته است.<ref>نک: پنجاه سفرنامه، ج1، ص599 به بعد، 633 به بعد.</ref> 

==محتوای کتاب==

نویسنده با نثری مسجّع و زیبا آگاهی‌هایی از وضعیت مذهبی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی مناطق ساحلی مسیر سفر خود و [[مکه]] و [[مدینه]] به دست داده است. مطالب کتاب را در دو بخش می‌توان گنجانید:

===راه سفر رفت و برگشت===

در این بخش، اطلاعاتی از این دست را می‌توان یافت:

معرفی خان‌ها و حاکمان سیاسی<ref>بزم غریب، ص744، 758.</ref>، نام شهرها و مناطق میان راه همراه با چگونگی تلفظ و گاه وجه تسمیه آن‌ها<ref>بزم غریب، ص760، 766.</ref>، کیفیت دریانوردی در آن روزگار، اصطلاحات، نام اجزا و اشیا و خدمه کشتی و آگاهی‌های ارزشمندی از دریانوردی آن دوران در خلیج فارس،<ref>بزم غریب، ص749-757.</ref> فاصله شهرها از یکدیگر و تا مکه،<ref>بزم غریب، ص764-767.</ref> چگونگی رفتار مردم کشورهای جنوبی با حاجیان و شهروندان ایرانی.

نویسنده وضعیت امنیتی ایرانیان را مناسب ندانسته و بیان کرده که برخی از کشتی‌های ایرانی برای حفظ امنیت خود ناچار به نصب پرچم انگلیس می‌شوند؛ زیرا انگلیسی‌ها از امنیت کامل برخوردارند.<ref>بزم غریب، ص757.</ref> 

نویسنده هنگام سفر در سرزمین [[عربستان]]، همواره از هجوم راهزنان و سارقان بومی یا باج‌گیری عرب‌های بادیه‌نشین، در رنج و هراس و گاه شاهد چپاول‌های آن‌ها بوده است.<ref>بزم غریب، ص773، 778.</ref> 

===حرمین شریفین===

در این حرمین شریفین درباره این امور می‌توان آگاهی‌هایی یافت:

[[مسجدالحرام]]، [[کعبه]] و اشیای مربوط به آن، [[حجرالاسود]]، [[حجر اسماعیل]]، [[مقام ابراهیم]]، [[چاه زمزم]]، [[صفا و مروه]] که بیشتر همراهِ وصف شکل ظاهری و یادکرد مساحت و‌ اندازه و ارتفاع است،<ref>بزم غریب، ص768.</ref> آداب و [[مناسک حج]]،<ref>بزم غریب، ص767-768.</ref> [[خادمان بیت‌الله الحرام]] از جمله خواجگان یا [[اغوات]] که شمار آن‌ها 50 تن بوده است،<ref>بزم غریب، ص770.</ref> اوضاع سیاسی و عزل و نصب‌های حکومتی مکه،<ref>بزم غریب، ص766، 771.</ref> شمار امامان جماعت مسجد که چهار تن از چهار مذهب اهل سنت بوده‌اند و چگونگی برگزاری نمازهای جماعت در آنكجا،<ref>بزم غریب، ص772.</ref> بیان خصوصیات و‌ اندازه و مساحت مکان‌های مدینه و اشیای [[مسجدالنبی]].<ref>بزم غریب، ص775-777.</ref> 

نویسنده در باب [[زیارت]] [[امامان بقیع]]، متولّیان مشاهد را بسیار سختگیر دانسته است. او درباره مردم مدینه می‌گوید: «با این که اهل مدینه نسبت به اهل مکه، بسی مهربان و با سلوک‌اند، عجم در نظر آن‌ها مفلوک، و معتبرترین حجاج، بسی دنی و صُعلوک.»<ref>بزم غریب، ص775.</ref> 


==وضعیت چاپ==

بزم غریب به کوشش محمدمهدی معراجی به سال 1376ش. با استفاده از دو نسخه خطی تصحیح گشته و در دفتر ششم «میراث اسلامی ایران» کتابخانه آیت‌الله نجفی در 64 صفحه با قطع رقعی مرعشی چاپ شده است.

این سفرنامه همچنین در مجموعه پنجاه سفرنامه حج قاجاری به کوشش رسول جعفریان، با مقدمه همان محقق آمده است.<ref>پنجاه سفرنامه، ج1، ص573-661.</ref> 

==پانویس==

{{پانویس}}

==منابع ==

{{منابع}}

{{دانشنامه

 | آدرس = http://phz.hajj.ir/422/7916

 | عنوان = بزم غریب

 | نویسنده = فاطمه احمدیان

}}

* '''پنجاه سفرنامه حج قاجاری''': به کوشش رسول جعفریان، تهران، نشر علم، 1389ش.
{{پایان}}

{{سفرنامه‌ها}}

[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[رده:کتاب‌های قرن سیزدهم قمری]]
[[رده:کتاب‌های محمدعلی بن محمدرضی بروجردی]]
[[رده:سفرنامه‌های حج]]
[[رده:سفرنامه‌نویسان فارسی]]