در حال ویرایش بیت‌الله

[[پرونده:1312751 433.jpg|بندانگشتی|بیت‌الله]]

'''بیت‌الله''' از نام‌های [[کعبه]] است.

بیت‌الله ترکیبی است از بیت و [[الله]] که در مصداق آن اختلاف آراء وجود دارد ولی در منابع و فرهنگ اسلامی، بیت‌الله بیشتر به کعبه گفته می‌شود، و در آیاتی از [[قرآن کریم]] هم به‌کار برده شده است، همچنین در بسیاری از منابع روایی و فقهی هنگام بیان پاره‌ای آموزه‌ها و احکام درباره کعبه به کار رفته است.
==ترکیب بیت و الله==
«بیت» در اصل به محل زندگی انسان در شب است که بعدها بدون اعتبار قید شب، <ref>مفردات، ص151.</ref>  به معنای مکان سکونت<ref>مفردات، ص151؛ المصباح، ص68، «بیت. </ref> و زندگی، گرد هم آمدن و بازگشت<ref>معجم مقاییس اللغه، ج1، ص324؛ النهایه، ج1، ص170، «بیت. </ref> به کار رفته است.

«الله» از ریشه «اله» به معنای معبود، پس از حذف همزه و درآمدن الف و لام بر آن، برای باری تعالی عَلَم شده است.<ref>مفردات، ص82؛ المصباح، ج2، ص20.</ref>

ترکیب اضافی «بیت الله»، بر پایه تقدیر لام اختصاص میان مضاف و مضاف‌الیه، <ref>نک: شرح الرضی، ج2، ص206-208؛ النحو الوافی، ج3، ص20.</ref> به معنای خانه متعلق به [[خداوند]] و با توجه به غیر جسمانی و بی‌مکان بودن خداوند، <ref>کشف المراد، ص406؛ عقائد الامامیه، ص36.</ref> اضافه تشریفیه و برای بزرگداشت<ref>مفردات، ص498.</ref> خانه منسوب به الله است.
===مصادیق===
پاره‌ای روایت‌ها مساجد را خانه‌های خدا بر زمین دانسته<ref>ثواب الاعمال، ص27.</ref> و همین را علت بزرگداشت آن‌ها معرفی کرده‌اند.<ref>علل الشرائع، ج2، ص318.</ref> بر این اساس، حرکت به سوی مسجد، حرکت به سوی خدا<ref>من لا یحضره الفقیه، ج1، ص199.</ref> و زیارت او<ref>الامالی، ص440.</ref> شمرده شده است.
در برخی روایت‌ها «بیت الله» بر [[مسجدالاقصی]] اطلاق شده است.<ref>سعد السعود، ص100؛ بحار الانوار، ج18، ص317.</ref>

در منابع و فرهنگ اسلامی، «بیت الله» بیشتر به [[کعبه]] گفته می‌شود. برخی اطلاق یاد شده را علم بالغلبه<ref>التحریر و التنویر، ج30، ص492.</ref> و به دلیل کثرت کاربرد دانسته و گروهی دیگر، آن را علم جنس و به معنای کلی مسجد می‌دانند که کعبه بارزترین مصداق آن است.<ref>نک: لسان العرب، ج15، ص310؛ تاج العروس، ج20، ص226، «نحو. </ref> <ref>ج3، ص22، «بیت. </ref>
برخی اضافه تشریفیه «بیت الله» در اطلاق بر کعبه را نمایانگر برتری آن بر دیگر مساجد دانسته‌اند.<ref>فتح الباری، ج2، ص120.</ref> 

«بیت الله» در بسیاری از کاربردها با الگوگیری از آیه 2 [[سوره مائده]] ({{قلم رنگ|سبز|آمّینَ البیتَ الحَرام}}) با وصف (الحرام) همراه است.<ref>نک: الکافی، ج4، ص277؛ المصنف، ج5، ص149.</ref> 

برخی روایت‌ها علت این وصف را حرمت ورود [[مشرکان]] به خانه خدا دانسته‌اند.<ref>علل الشرائع، ج2، ص398؛ من لا یحضره الفقیه، ج2، ص191.</ref>

در بسیاری موارد، واژه «بیت» همراه الف و لام عهد<ref>زاد المسیر، ج1، ص109.</ref> و بدون افزوده شدن به «الله» به سبب کاربرد فراوان بر کعبه<ref>الکشاف، ج1، ص183-184.</ref> اطلاق می‌گردد؛ پیشینه نسبت دادن جایی به خدا و اطلاق تعابیری همانند «بیت الله» بر آن، به [[عهد عتیق]] می‌رسد.

«[[بیت ایل]]»<ref>کتاب مقدس، سفر پیدایش 28: 11-22.</ref>  (شهری مرزی میان [[بیت المقدس]] یا [[اورشلیم]] و [[نابلس]])<ref>قاموس الکتاب المقدس، ص200؛ التحریر و التنویر، ج14، ص14.</ref>  و «[[ایلیاء]]» (شهر بیت المقدس)<ref>معجم البلدان، ج1، ص293؛ تاج العروس، ج14، ص38، «ایل. </ref>  هر دو به معنای بیت الله هستند.
===در روزگار جاهلیت===
بتان جاهلی خانه‌ای داشتند که به نام [[بت]] نسبت می‌یافت و عبادتگاه به شمار می‌رفت.<ref>نک: رسائل المرتضی، ج3، ص230؛ المفصل، ج6، ص228-229.</ref> با ظهور [[اسلام]]، آن خانه‌ها از میان رفتند<ref>نک: المفصل، ج6، ص234، 242، 272.</ref> و تنها کعبه به عنوان بیت الله و نماد یکتاپرستی باقی ماند.

اشعار<ref>السیرة النبویه، ج1، ص175؛ المنمق، ص63، 103؛ انساب الاشراف، ج1، ص72.</ref> و گزارش‌های تاریخی<ref>انساب الاشراف، ج1، ص71؛ تاریخ طبری، ج2، ص133؛ الکامل، ج1، ص443.</ref> گویای کاربرد ترکیب یاد شده و ترکیبات همانند آن در [[روزگار جاهلیت]] و آغاز ظهور اسلام درباره کعبه است. 
برای نمونه، [[قریش]] میان عرب به «اهل بیت الله» و «جیران بیت الله» مشهور بودند و در سفرهای تجاری مورد احترام قرار می‌شدند و در بسیاری از موارد کاروانشان غارت نمی‌شد و در نتیجه، تجارتی پر سود داشتند.<ref>التفسیر الکبیر، ج32، ص295؛ تفسیر قرطبی، ج21، ص200؛ نک: تفسیر ابن کثیر، ج8، ص466.</ref>

[[عبدالمطلب]] در سخن مشهور خود به [[ابرهه]]، «البیت» را بر کعبه اطلاق کرده است: «انّی انا رَبُّ الابِلِ وانَّ لِلبَیتِ رَبّاً سَیَمنَعُهُ».  <ref>السیرة النبویه، ج1، ص50؛ نک: الکامل، ج1، ص444.</ref>
بر پایه روایتی از [[امام صادق(ع)]] می‌توان دریافت که نسبت «بیت ربنا» میان اعراب پیش از اسلام پیشینه داشته است.<ref>الاحتجاج، ج2، ص346.</ref>
==بیت‌الله  در قرآن==
ترکیب «بیت الله» در آیات [[قرآن]] نیامده؛ ولی الفاظی همانند آن مانند «بَیتی»،  «البَیت» ([[سوره بقره]]، 125؛ [[سوره حج]]، 26) و «بَیتِک» ([[سوره ابراهیم]]، 37) درباره کعبه به کار رفته است.

در دو مورد نخست، قرآن از زبان خداوند یادآور می‌شود: به [[حضرت ابراهیم|ابراهیم]] و [[حضرت اسماعیل|اسماعیل]] فرمان دادیم تا خانه‌ام را برای طواف‌کنندگان، معتکفان، و رکوع‌گران و سجده‌کنندگان پاکیزه سازد: ({{قلم رنگ|سبز|وَ عَهِدْنا اِلی اِبْراهِیمَ وَ اِسْماعِیلَ اَنْ طَهِّرا بَیْتِیَ لِلطَّائِفِینَ وَالْعاکِفِینَ وَالرُّکَّعِ السُّجُودِ}})؛  ({{قلم رنگ|سبز|وَ اِذْ بَوَّاْنا لِاِبْراهِیمَ مَکانَ الْبَیْتِ... وَ طَهِّرْ بَیْتِیَ لِلطَّائِفِینَ وَالْقائِمِینَ وَ الرُّکَّعِ السُّجُود}}). 
در موردی دیگر، دعای ابراهیم(ع) را گزارش می‌کند: خداوندا! برخی فرزندان خود را در سرزمین غیر قابل کشت [[مکه]] نزد خانه تو مسکن دادم تا نماز را برپا دارند: ({{قلم رنگ|سبز|رَبَّنا اِنّی اَسْکَنْتُ مِنْ ذُرِّیَّتی بِوادٍ غَیْرِ ذی زَرْعٍ عِنْدَ بَیْتِکَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنا لِیُقِیمُوا الصَّلاة...}}) 

به عکس موارد پیشین، در آیه 3 [[سوره قریش]] «ربّ» به «البیت» افزوده شده و از قریش می‌خواهد تا خداوندگار این خانه را پرستش کنند: ({{قلم رنگ|سبز|فَلْیَعْبُدُوا رَبَّ هذَا الْبَیْت}}).  <ref>نک: التفسیر الکبیر، ج32، ص298.</ref>
==بیت‌الله  در منابع روایی و فقهی==
افزون بر آیات قرآن، «بیت الله» در بسیاری از منابع روایی و فقهی هنگام بیان پاره‌ای آموزه‌ها و احکام درباره کعبه به کار رفته است؛ همچون: اشاره به داستان آن در روزگار پیامبران پیشین و حتی [[آدم(ع)]]، <ref>تفسیر عیاشی، ج1، ص37؛ الکافی، ج4، ص196؛ علل الشرائع، ج2، ص421.</ref> حجت خدا بودن بیت الله بر بندگان، <ref>تفسیر عیاشی، ج1، ص39؛ مستدرک الوسائل، ج9، ص336.</ref>  عبادت شمردن نگاه به بیت الله، <ref>المحاسن، ج1، ص69.</ref>  کراهت نماز بر پشت بام بیت الله.<ref>سنن الترمذی، ج1، ص216-217.</ref> گذشته از نمونه‌های یاد شده، برخی روایت‌ها در تبیین علت [[مناسک حج]]، با بیت الله دانستن کعبه، [[وقوف در مشعر عرفات]]<ref>روضة المتقین، ج4، ص29-30.</ref> و [[مزدلفه]]، انجام [[قربانی]] و پاک شدن از گناه را مقدمه‌ای برای زیارت خانه خدا و ورود به آن شمرده‌اند.<ref>علل الشرائع، ج2، ص443؛ من لا یحضره الفقیه، ج2، ص197.</ref> 

اختلاف درباره علم بالغلبه و یا علم جنس بودن «بیت الله» سبب پیدایش احکامی متفاوت درباره فردی شده است که نذر می‌کند به بیت الله برود. بر پایه دیدگاه اول، رفتن به کعبه واجب است.<ref>المجموع، نووی، ج8، ص473؛ مسالک الافهام، ج11، ص331؛ کشف اللثام، ج9، ص85.</ref> با این حال، میان هواداران دیدگاه دوم، گروهی بر این باورند که به سبب انصراف «بیت الله» به بارزترین مصداق یعنی کعبه، رفتن به آن جا واجب است<ref>شرائع الاسلام، ج3، ص146؛ تحریر الاحکام، ج4، ص355؛ قواعد الاحکام، ج3، ص287.</ref> و دسته‌ای نیز معتقدند که اگر قصد مکانی معین را نداشته باشد، چیزی بر او لازم نیست؛ زیرا بیت الله میان همه مساجد مشترک است و چیزی معین نمی‌شود.<ref>الخلاف، ج6، ص194؛ مغنی المحتاج، ج4، ص362.</ref> برخی هم در صورت عدم قصد و نبودن قرینه، رفتن به هر مسجدی را کافی دانسته‌اند.<ref>جامع المسائل، ج4، ص326.</ref>
==پیوند به بیرون==
[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/789183/بیت-الله-الحرام?q=0 بیت الله الحرام، فراج أحمد دردیر، مجله منبر الاسلام، السنة الثلاثة و الثلاثون، ذی الحجة 1395 - العدد 12 (2 صفحه - از 77 تا 78).]
==پانویس==
{{پانویس}}
== منابع ==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = http://phz.hajj.ir/422/7646
 | عنوان = بیت‌الله
 | نویسنده = مهدی ملک‌محمدی؛ حسین حسینعلی
}}

* '''الاحتجاج''': ابومنصور الطبرسی (م. 520ق.)، مشهد، نشر مرتضی، 1403ق.
* '''الامالی''': الصدوق (م. 381ق.)، قم، البعثه، 1417ق.
* '''انساب الاشراف''': البلاذری (م. 279ق.)، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، 1417ق.
* '''تاج العروس''': الزبیدی (م. 1205ق.)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، 1414ق.
* '''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)''':  الطبری (م. 310ق.)، به کوشش محمد ابوالفضل، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
* '''تحریر الاحکام الشرعیه''': العلامة الحلی (م. 726ق.)، به کوشش بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق (علیه‌السّلام)،  1420ق.
* '''التحریر و التنویر''': ابن ‏عاشور (م. 1393ق.)، مؤسسة التاریخ.
* '''تفسیر ابن کثیر (تفسیر القرآن العظیم)''':  ابن کثیر (م. 774ق.)، به کوشش شمس الدین، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1419ق.
* '''تفسیر العیاشی''': العیاشی (م. 320ق.)، به کوشش رسولی محلاتی، تهران، المکتبة العلمیة الاسلامیه.
* '''تفسیر قرطبی (الجامع لاحکام القرآن)''':  القرطبی (م. 671ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1405ق.
* '''التفسیر الکبیر''': الفخر الرازی (م. 606ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1415ق.
* '''ثواب الاعمال''': الصدوق (م. 381ق.)، قم، الرضی، 1368ش.
* '''جامع المسائل''': محمد تقی بهجت، قم.
* '''الخلاف''': الطوسی (م. 460ق.)، به کوشش خراسانی و دیگران، قم، نشر اسلامی، 1407ق.
* '''رسائل المرتضی''': السید المرتضی (م. 436ق.)، به کوشش حسینی و رجایی، قم، دار القرآن، 1405ق.
* '''روضة المتقین''': محمد تقی المجلسی (م. 1070ق.)، به کوشش موسوی و اشتهاردی، قم، بنیاد فرهنگ اسلامی، 1396ق.
* '''زاد المسیر''': ابن جوزی (م. 597ق.)، به کوشش عبدالرزاق، بیروت، دار الکتاب العربی، 1422ق.
* '''سعد السعود''': ابن طاووس (م. 664ق.)، قم، الرضی، 1363ش.
* '''سنن الترمذی''': الترمذی (م. 279ق.)، به کوشش عبدالوهاب، بیروت، دار الفکر، 1402ق.
* '''السیرة النبویه''': ابن هشام (م. 213/218ق.)، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، دار المعرفه.
* '''شرائع الاسلام''': المحقق الحلی (م. 676ق.)، قم، اسماعیلیان، 1408ق.
* '''شرح الرضی علی الکافیه''': رضی الدین الاسترآبادی (م. 686ق.)، به کوشش یوسف عمر، تهران، مؤسسة الصادق (علیه‌السّلام)،  1395ق.
* '''عقائد الامامیه''': المظفر (م. 1381ق.)، قم، انصاریان.
* '''علل الشرائع''': الصدوق (م. 381ق.)، به کوشش بحر العلوم، نجف، المکتبة الحیدریه، 1385ق.
* '''فتح الباری''': ابن حجر العسقلانی (م. 852ق.)، بیروت، دار المعرفه.
* '''قاموس الکتاب المقدس''': بطرس عبدالملک و دیگران، قاهره، دار الثقافه، 1994ق.
* '''قواعد الاحکام''': العلامة الحلی (م. 726ق.)، قم، النشر الاسلامی، 1413ق.
* '''الکافی''': الکلینی (م. 329ق.)، به کوشش غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1375ش.
* '''الکامل فی التاریخ''': ابن اثیر (م. 630ق.)، بیروت، دار صادر، 1385ق.
* '''کتاب مقدس''': ویلیام گلن و هنری مرتن، ترجمه: فاضل خان همدانی، تهران، اساطیر، 1380ش.
* '''الکشاف''': الزمخشری (م. 538ق.)، قم، بلاغت، 1415ق.
* '''کشف اللثام''': الفاضل الهندی (م. 1137ق.)، قم، نشر اسلامی، 1416ق.
* '''کشف المراد''': العلامة الحلی (م. 726ق.)، به کوشش حسن‏زاده آملی، قم، نشر اسلامی، 1419ق.
* '''لسان العرب''': ابن منظور (م. 711ق.)، قم، ادب الحوزه، 1405ق.
* '''المجموع شرح المهذب''': النووی (م. 676ق.)، دار الفکر.
* '''المحاسن''': ابن خالد البرقی (م. 274ق.)، به کوشش حسینی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1326ش.
* '''مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام''': الشهید الثانی (م. 965ق.)، قم، معارف اسلامی، 1416ق.
* '''مستدرک الوسائل''': النوری (م. 1320ق.)، بیروت، آل البیت:، 1408ق.
* '''المصباح المنیر''': الفیومی (م. 770ق.)، قم، دار الهجره، 1405ق.
* '''المصنّف''': عبدالرزاق الصنعانی (م. 211ق.)، به کوشش حبیب الرحمن، المجلس العلمی.
* '''معجم البلدان''': یاقوت الحموی (م. 626ق.)، بیروت، دار صادر، 1995م.
* '''معجم مقاییس اللغه''': ابن فارس (م. 395ق.)، به کوشش عبدالسلام، قم، دفتر تبلیغات، 1404ق.
* '''مغنی المحتاج''': محمد الشربینی (م. 977ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1377ق.
* '''مفردات''': الراغب (م. 425ق.)، به کوشش صفوان داودی، دمشق، دار القلم، 1412ق.
* '''المفصل''': جواد علی، بیروت، دار العلم للملایین، 1976م.
* '''من لا یحضره الفقیه''': الصدوق (م. 381ق.)، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، 1404ق.
* '''المنمق''': ابن حبیب (م. 245ق.)، به کوشش احمد فاروق، بیروت، عالم ‏الکتب، 1405ق.
* '''النحو الوافی''': عباس حسن، دار المعارف.
* '''النهایه''': مبارک ابن اثیر (م. 606ق.)، به کوشش الزاوی و الطناحی، قم، اسماعیلیان، 1367ش.

{{پایان}}
{{نام‌های کعبه}}

[[رده:نام‌های کعبه]]
[[رده:اماکن مقدس]]
[[رده:اماکن مکه]]
[[رده:اماکن زیارتی حجاز]]