در حال ویرایش ثویبه

{{جعبه اطلاعات اصحاب
| تصویر                     = 
| توضیح تصویر               = 
| نام کامل                  = ثویبه
| کنیه                      = 
| لقب                       = 
| زادروز/زادگاه             = 
| محل زندگی                 = [[مکه]]
| مهاجر/انصار               = 
| نسب/قبیله                 = 
| خویشاوندان سرشناس         = [[ابولهب]]
| تاریخ و مکان درگذشت/شهادت = سال هفتم هجری
| نحوه درگذشت/شهادت         = 
| مدفن                      = 
| زمان اسلام آوردن           = 
| نحوه اسلام آوردن           = 
| حضور در جنگ‌ها             = 
| هجرت به                   = 
| دلیل شهرت                 = [[دایه پیامبر(ص)]]
| نقش‌های برجسته             = 
| دیگر فعالیت‌ها             = 
| آثار                      = 
}}

'''ثُوَیبه''' [[دایه پیامبر(ص)]] است. به نا بر نقلی وی حدود چهار ماه آن حضرت را شیر داد، عمل او تا آخرین لحظات مورد تقدیر [[پیامبر اسلام(ص)]] و [[حضرت خدیجه(س)]] بود، حتى رسول خدا(ص) در [[مدینه]] براى او لباس و هدیه‌هاى دیگر مى‌فرستاد و او همچنان از محبت‌هاى پیامبر(ص) برخوردار بود. ثویبه بعد از [[فتح خبیر]] (7ق.) از دنیا رفت.

وقتى كه خبر درگذشت او به پیامبر(ص) رسید آثار تأثر در چهره مبارك ایشان نمایان گشت، از فرزند او مسروح سراغ گرفتند تا در حق او نیكى كنند اما  فرزند آن زن زودتر از او از دنیا رفته بود.

در اینکه زمان شیردهی وی به پیامبر قبل از آزادی بوده یا بعد آن اختلاف نظر وجود دارد. وی قبلا به تعدادی از خویشاوندان پیامبر از جمله [[حمزه]] و [[جعفر بن ابی‌طالب]] شیر داده بود.

برخی شیردهی ثویبه به پیامبر(ص) را بنابه دلایلی نپذیرفته‌اند.

==نسب‌شناسی==


ثویبه، کنیز [[ابولهب بن عبدالمطلب]] بود.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص94؛ الاستیعاب، ج1، ص28؛ ج3، ص940؛ اسد الغابه، ج1، ص21.</ref> از اصل و نسب و همسرش گزارشی در دست نیست. هنگامی که [[رسول خدا(ص)]] زاده شد، سه<ref>الصحیح من سیرة النبی، ج2، ص68.</ref> یا هفت<ref>امتاع الاسماع، ج1، ص9.</ref> روز از مادرش [[حضرت آمنه(س)]] شیر نوشید و سپس ثویبه نخستین کسی بود که چند روز ایشان را با شیر فرزندش مسروح شیر داد.<ref>الطبقات، ج1، ص87؛ انساب الاشراف، ج1، ص94؛ الاستیعاب، ج1، ص28.</ref>

==مدت شیرخواری پیامبر از ثویبه==

بر پایه سخن مشهور، مدت شیر خوردن ایشان از ثویبه چند روز بیشتر نبوده است.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص94؛ اسد الغابه، ج1، ص21.</ref> در گزارشی نیز این مدت چهار ماه یاد شده است.<ref>تاریخ الخمیس، ج1، ص222.</ref>
آورده‌اند که ثویبه پیش از رسول خدا(ص) به [[حمزة بن عبدالمطلب|حمزه]]<ref>انساب الاشراف، ج1، ص94؛ صحیح البخاری، ج6، ص125، 127؛ اعلام الوری، ج1، ص45.</ref> عموی ایشان شیر داده بود. از این رو، هنگامی که دختر حمزه را برای تزویج به پیامبر(ص) پیشنهاد کردند، ایشان او را بر خود حلال ندانست.<ref>قاموس الرجال، ج12، ص229-230.</ref> ثویبه پس از او نیز به [[ابوسلمة بن عبدالاسد مخزومی|ابوسلمة]] بن [[عبدالاسد بن هلال مخزومی]]، پسر عمه پیامبر(ص) از [[بره دختر عبدالمطلب]]<ref>تاریخ الاسلام، ج2، ص127.</ref> و [[عبدالله بن جحش]]، پسر عمه پیامبر<ref>الروض الانف، ج2، ص164.</ref> و [[جعفر بن ابی‌‌طالب]]<ref>تاریخ الیعقوبی، ج2، ص9.</ref> شیر داده بود. بدین دلیل، این چهار تن برادران رضاعی پیامبر(ص) به شمار آمده‌اند که جز جعفر، سه تن از آن‌ها در [[غزوه احد]] حضور داشتند و حمزه و عبدالله به شهادت رسیدند.<ref>الطبقات، ج3، ص10؛ انساب الاشراف، ج4، ص289.</ref>

منابع در این زمینه که ثویبه در حال آزادی یا بردگی، رسول خدا(ص) را شیر داده و نیز در اصل این ماجرا تفاوت دیدگاه دارند. [[عروة بن زبیر]]، آزادی ثویبه را پیش از شیردهی به پیامبر(ص) دانسته است. برخی آزادی او را به دلیل بشارت ولادت پیامبر(ص) به ابولهب دانسته‌اند.<ref>صحیح البخاری، ج6، ص125؛ المصنف، ج7، ص477؛ البدایة و النهایه، ج2، ص273.</ref>

==جایگاه ثویبه نزد پیامبر==

در برابر، گزارشی از تلاش [[خدیجه(س)]] برای آزادی ثویبه حکایت دارد که به نتیجه نرسیده است.<ref>الطبقات، ج1، ص87؛ انساب الاشراف، ج1، ص96؛ الاصابه، ج8، ص60.</ref> [[ابن‌حجر]] نیز آزادی او را پیش از [[هجرت]] دانسته است.<ref>فتح الباری، ج9، ص124.</ref>

ثویبه همواره مورد احترام پیامبر(ص) و خدیجه(س) بود. رسول خدا(ص) تا هنگامی که در [[مکه]] بود، ثویبه را یاری می‌کرد.<ref>الطبقات، ج1، ص87؛ الاصابه، ج8، ص60.</ref> پس از هجرت نیز برای او هدیه و صله، مانند لباس می‏‌فرستاد.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص96؛ الاستیعاب، ج1، ص28؛ اسد الغابه، ج1، ص21.</ref>

در اسلام آوردن ثویبه اختلاف است. شماری از منابع شیعی بر [[اسلام]] وی تصریح دارند<ref>اعلام الوری، ج1، ص45؛ بحار الانوار، ج15، ص281، 337.</ref>؛ اما بر پایه گزارش شماری از صحابه‌نگاران، تنها [[ابن‌منده]] به اسلام ثویبه باور داشت.<ref>اسد الغابه، ج6، ص46؛ الاصابه، ج8، ص60.</ref>

ثویبه به سال هفتم ق. پس از [[فتح خیبر]] درگذشت.<ref>الاستیعاب، ج1، ص28؛ تاریخ الاسلام، ج2، ص445؛ اعلام الوری، ج1، ص46.</ref> آن گاه که گزارش درگذشت او به مدینه رسید، رسول خدا(ص) از وضعیت مسروح، پسر ثویبه، و دیگر خویشان او پرسید و به ایشان گفته شد که کسی از آنان باقی نمانده است.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص96؛ الاستیعاب، ج1، ص28؛ اسد الغابه، ج1، ص21.</ref>

==دیدگاه جعفرمرتضی عاملی==

[[جعفر مرتضی عاملی]]، شیر دادن ثویبه به رسول خدا(ص) را نپذیرفته و برای آن ادله‌ای برشمرده است. از دیدگاه وی، روایات در مدت شیر دادن ثویبه، تناقض دارند و از چند روز (سه، هفت و نُه روز) تا چهار ماه را یاد کرده‌اند. نیز گزارش‌ها در باره زمان آزادی ثوبیه اختلاف دارند. همچنین در تعیین نخستین کسی که به رسول خدا(ص) شیر داده، روایات دارای تناقض هستند. نیز پذیرش این مطلب که حمزه و مسروح که به لحاظ سنی از رسول خدا(ص) بزرگ‌تر بودند، در شمار برادران رضاعی پیامبر(ص) قرار گیرند، دشوار است.<ref>الصحیح من سیرة النبی، ج2، ص68-70.</ref>
==برای مطالعه بیشتر==
*'''مادران رضاعی پیامبر (ص) ام ایمن، ام فروه، حلیمه، ثویبه'''، رمضان محمدی.
==پیوند به بیرون==
*[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/394239/ زهرا نساجی، «دایگان رسول اکرم (ص)»، مجله فرهنگ کوثر، زمستان 1385 - شماره 68 (8 صفحه - از 156 - 163).]

==پانویس==
{{پانویس}}
==منابع ==
{{منابع}}
{{دانشنامه
| آدرس = http://phz.hajj.ir/422/7397
| عنوان = ثویبه
| نویسنده = سیدخلیل جوادی
}}

* '''الاستیعاب''': ابن عبدالبر (م. 463ق.)، به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415ق؛
* '''اسد الغابه''': ابن اثیر (م. 630ق.)، بیروت، دار الکتاب العربی؛
* '''الاصابه''': ابن حجر العسقلانی (م. 852ق.)، به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415ق؛
* '''اعلام الوری''': الطبرسی (م. 548ق.)، قم، آل البیت؛
* '''امتاع الاسماع''': المقریزی (م. 845ق.)  به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1420ق؛
* '''انساب الاشراف''': البلاذری (م. 279ق)،  به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، 1417ق؛
* '''بحار الانوار''': المجلسی (م. 1111ق)،  بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق؛
* '''البدایة و النهایه''': این کثیر (م. 774ق.)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1408ق؛
* '''تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر''': الذهبی (م. 748ق.)، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، 1413ق؛
* '''تاریخ الخمیس''': حسین الدیاربکری (م. 966ق.)، دار صادر، بیروت؛
* '''تاریخ الیعقوبی''': احمد بن یعقوب (م. 292ق.)، بیروت، دار صادر، 1415ق؛
* '''الروض الانف''': السهیلی (م. 581ق.)، قاهره، مکتبة ابن تیمیه، 1410ق؛
* '''الصحیح من سیرة النبی الاعظم(ص) ''': جعفر مرتضی العاملی، بیروت، دار السیره، 1414ق؛
* '''صحیح البخاری''': البخاری (م. 256ق.)، بیروت، دار الفکر، 1410ق؛
* '''الطبقات الکبری''': ابن سعد (م. 230ق.)، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق؛
* '''فتح الباری''': ابن حجر العسقلانی (م. 852ق.)، بیروت، دار المعرفه؛
* '''قاموس الرجال''': محمد تقی شوشتری، قم، نشر اسلامی، 1418ق؛
* '''مسند احمد''': احمد بن حنبل (م. 241ق.)، بیروت، دار صادر؛
* '''المصنّف''': عبدالرزاق الصنعانی (م. 211ق.)، به کوشش حبیب الرحمن، المجلس العلمی.
{{پایان}}
{{صحابه}}

[[رده:دایه‌های پیامبر]]
[[رده:زنان صحابی]]