در حال ویرایش جارالله

'''جارالله''' اصطلاحی ترکیبی به معنای همسایه [[خدا]] یا در پناه خدا، که بر مجاوران [[مکه]] اطلاق می‌شود.  

در دوره اسلامی، منابع تراجم لقب جارالله را برای حدود 50 تن از دانشوران به‌کار برده‌اند که نخستین و معروف‌ترین کسی که به این عنوان ملقب گشته، [[زمخشری|جارالله زمخشری]] صاحب [[تفسیر الکشاف]] است که این عنوان برای وی به صورت اسم خاص درآمده است.

«جارالله» اصطلاحی ترکیبی به معنای همسایه [[خدا]] یا در پناه خدا است. ماده «ج ـ و ـ ر» به معنای عدول و میل است و واژه جار، صفت بر وزن فَعَل، <ref>اعراب القرآن، ج5، ص35.</ref> به معنای هم‌مسکن و همسایه می‌باشد. مجاورت و جِوار نیز از همین ماده به این‌معنا و نیز به معنای «در پناه و حمایت دیگری بودن» است.<ref>العین، ج1، ص176؛ لسان العرب، ج4، ص153؛ تاج العروس، ج6، ص220، «جور. </ref>ترکیب اضافی «جارالله» به صورت مستقیم یا با مستتر دانستن بیت پیش از الله (جار بیت الله) به معنای همسایه خدا، همسایه خانه خدا، در پناه خدا، یا در پناه خانه خدا است.

لفظ جار در آیه 36 [[سوره نساء]] به همسایه<ref>الکشاف، ج1، ص509؛ جوامع الجامع، ج1، ص255.</ref>و در آیه 48 [[سوره انفال]] به پناه و یاور<ref>التبیان، ج5، ص134؛ مجمع البیان، ج4، ص844.</ref>تفسیر شده است. ششمین آیه [[سوره توبه]] نیز با بیان استجاره و پناه خواستن برخی [[مشرکان]] برای شنیدن سخن خداوند، [[پیامبر(ص)]] را به پناه دادن به ایشان موظف کرده است.<ref>تفسیر مقاتل، ج2، ص157؛ جامع البیان، ج10، ص57.</ref>

==پیشینه تاریخی==

==مجاورت مکه در دیدگاه مذاهب==

از میان پیشوایان مذاهب [[اهل‌سنت]]، [[ابوحنیفه]] و [[مالک بن انس|مالک]] به کراهت مجاورت<ref>المجموع، ج8، ص278؛ فیض القدیر، ج1، ص535؛ حاشیة رد المحتار، ج2، ص577.</ref>و بسیاری از [[حنبلیان]]<ref>صحیح مسلم، ج9، ص151؛ المجموع، ج8، ص278؛ کشاف القناع، ج2، ص548.</ref>و [[شافعیان]]<ref>مغنی المحتاج، ج1، ص483؛ فیض القدیر، ج1، ص535.</ref>و برخی از [[حنفیان]]<ref>البحر الرائق، ج2، ص526-527؛ فیض القدیر، ج1، ص535.</ref>به استحباب مجاورت در مکه باور دارند. شاید از همین‌رو است که شمار بیشتری از دانشوران حنفی با عنوان جارالله خوانده شده‌اند.<ref>نک: شذرات الذهب، ج8، ص477، 547؛ ج10، ص432.</ref>

در دوره اسلامی، منابع تراجم و فهرست‌ها، لقب جارالله را برای حدود 50 تن از دانشوران به‌کار برده‌اند.<ref>نک: معجم المؤلفین، ج3، ص107؛ ج7، ص50؛ ج10، ص175، 251؛ ج12، ص11، 186؛ ج13، ص36، 168؛ هدیة العارفین، ج1، ص249؛ الکنی و الالقاب، ج2، ص298.</ref>نخستین و معروف‌ترین کسی که به این عنوان ملقب گشته، جارالله [[زمخشری|ابوالقاسم محمود بن عمر زمخشری خوارزمی]] (467-538ق.) صاحب [[تفسیر الکشاف]] است که این عنوان برای وی به صورت اسم خاص درآمده است.<ref>وفیات الاعیان، ج5، ص169.</ref>زمخشری برای گریز از خطر مرگ به دست سلطان سنجر سلجوقی (حک: 511-552ق.) <ref>معجم البلدان، ج1، ص47، 60، «مقدمه ترجمه. </ref>در حدود سال 516ق. به مکه پناه برد.<ref>ربیع الابرار، ج1، ص9.</ref>او مدتی دراز در مکه اقامت گزید و تا سال 518ق. در مکه بوده است<ref>البلغه، ص75.</ref>؛ ولی سال بیرون آمدن وی از مکه مشخص نیست. زمخشری اواخر عمر خود را در خوارزم گذراند و به سال 538ق. در همان‌جا درگذشت.<ref>وفیات الاعیان، ج5، ص173؛ البلغه، ص75.</ref>

==ملاک اطلاق جارالله==

از اطلاق چنین عنوانی بر مجاوران [[حرم نبوی]] یا [[شهر مدینه]] گزارشی در دست نیست؛ جز آن‌که [[ابوثابت قرشی]] از [[صحابه]] [[پیامبر(ص)]] که در دوره زندگانی ایشان همسایه وی بودند، جار النبی خوانده شده است.<ref>معرفة الصحابه، ج5، ص2843؛ اسد الغابه، ج6، ص41.</ref>

{{پانویس}}

{{منابع}}

{{دانشنامه

  | عنوان = جارالله

{{پایان}}

[[رده:مجاوران مکه]]