در حال ویرایش جدال

هشدار: شما وارد نشده‌اید. نشانی آی‌پی شما برای عموم قابل مشاهده خواهد بود اگر هر تغییری ایجاد کنید. اگر وارد شوید یا یک حساب کاربری بسازید، ویرایش‌هایتان به نام کاربری‌تان نسبت داده خواهد شد، همراه با مزایای دیگر.

این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.

نسخهٔ فعلی متن شما
خط ۳۱: خط ۳۱:
  | جستارهای وابسته =  
  | جستارهای وابسته =  
}}
}}
'''جِدال''' از [[محرمات احرام]] در [[فقه امامی|فقه شیعه]] است و به معنای سوگند خوردن با گفتن: «لا و اللَّه» (سوگند به خدا، چنین نیست) و «بلی واللَّه» (سوگند به خدا، چنین است) می‌باشد. به گفته شماری از فقیهان شیعه، وجه اطلاق جدال بر این‌گونه سوگند آن است که در بسیاری از موارد، سوگند خوردن همراه با ستیز و دشمنی است.
'''جِدال''' از [[محرمات احرام]] در [[فقه امامی]] است و به معنای سوگند خوردن با گفتن: «لا و اللَّه»(سوگند به خدا، چنین نیست) و «بلی واللَّه»(سوگند به خدا، چنین است) می‌باشد. به گفته شماری از فقیهان شیعه، وجه اطلاق جدال بر این‌گونه سوگند آن است که در بسیاری از موارد، سوگند خوردن همراه با ستیز و دشمنی است.


به نظر شیعه، جدال صادق (سوگند راست خوردن) در بار اول و دوم کفاره‌ای ندارد و تنها [[استغفار]] لازم است؛ اما در بار سوم، [[قربانی کردن]] یک گوسفند به‌عنوان کفاره واجب است.  
به نظر مشهور فقیهان امامی، برای جدال صادق (سوگند راست خوردن) در بار اول و دوم [[کفاره]] [[واجب]] نمی‌شود و تنها [[استغفار]] لازم است. در بار سوم، [[قربانی کردن]] یک گوسفند به‌عنوان کفاره واجب است.


جدال کاذب (سوگند دروغ خوردن)، سبب کفاره می‌شود: کفاره بار اول، [[ذبح]] یک گوسفند، بار دوم، یک گاو و در بار سوم یک شتر است.
اما در جدال کاذب (سوگند دروغ خوردن)، بنابر روایات و دیدگاه مشهور فقیهان شیعه یک‌بار جدال موجب کفاره یعنی [[ذبح]] یک گوسفند می‌گردد. کفاره جدال دروغ در بار دوم، یک گاو و بار سوم یک شتر است.


به نظر فقیهان شیعه جدال احرام‌گزار در حال ضرورت؛ مانند اثبات حق و نفی باطل، حرام نیست و کفاره ندارد.
==مفهوم‌شناسی==


==مفهوم‌شناسی==
واژه «جِدال» مصدر از ریشه «ج ـ د ـ ل» به معنای محکم تاباندن ریسمان، قوّت یافتن استخوان، کشتی گرفتن، ستیز، مباحثه کردن، دلیل آوردن، و چیره شدن بر طرفِ ستیز است.<ref>الصحاح، ج4، ص1653؛ معجم مقاییس اللغه، ج1، ص433-434؛ لسان العرب، ج11، ص103-105، «جدل. </ref> این ماده در برخی از آیات [[قرآن]] نیز به معنای ستیز و مباحثه به‌کار رفته است.<ref>از جمله: {{قلم رنگ|سبز|﴿وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ اَحْسَنُ﴾}} ([[سوره نحل]]، آیه 125)؛ {{قلم رنگ|سبز|﴿وَلا تُجَادِلُوا اَهْلَ الْکِتَابِ اِلا بِالَّتِی هِیَ اَحْسَنُ﴾}} ([[سوره عنکبوت]]، آیه 46)؛ {{قلم رنگ|سبز|﴿یَا نُوحُ قَدْ جَادَلْتَنَا فَاَکْثَرْتَ جِدَالَنَا فَاْتِنَا بِمَا تَعِدُنَا﴾}} ([[سوره هود]]، آیه 32)</ref>
واژه «جِدال» مصدر از ریشه «ج ـ د ـ ل» به معنای محکم تاباندن ریسمان، قوّت یافتن استخوان، کشتی گرفتن، ستیز، مباحثه کردن، دلیل آوردن، و چیره شدن بر طرفِ ستیز است.<ref>الصحاح، ج4، ص1653؛ معجم مقاییس اللغه، ج1، ص433-434؛ لسان العرب، ج11، ص103-105، «جدل. </ref> این ماده در برخی از آیات [[قرآن]] نیز به معنای ستیز و مباحثه به‌کار رفته است.<ref>از جمله: {{قلم رنگ|سبز|﴿وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ اَحْسَنُ﴾}} ([[سوره نحل]]، آیه 125)؛ {{قلم رنگ|سبز|﴿وَلا تُجَادِلُوا اَهْلَ الْکِتَابِ اِلا بِالَّتِی هِیَ اَحْسَنُ﴾}} ([[سوره عنکبوت]]، آیه 46)؛ {{قلم رنگ|سبز|﴿یَا نُوحُ قَدْ جَادَلْتَنَا فَاَکْثَرْتَ جِدَالَنَا فَاْتِنَا بِمَا تَعِدُنَا﴾}} ([[سوره هود]]، آیه 32)</ref>


===معنای اصطلاحی===
===معنای اصطلاحی===
به نظر فقیهان شیعه، جدال آن است که برای اثبات یا رد سخنی به خدا سوگند بخورد؛ خواه با لفظ جلاله «الله» باشد یا معادل آن در زبان‌های دیگر، راست باشد یا دروغ، همراه با نزاع و ستیزه‌جویی باشد یا نباشد.<ref>مناسک حج، ص۲۰۹-۲۱۰، مسأله ۳۷۳.</ref>
به نظر فقیهان امامیه، مقصود از جدال در محرمات احرام، سوگند خوردن با تعابیری ویژه است؛ یعنی: «لا و الله» (سوگند به خدا! چنین نیست) و «بلی و الله» (سوگند به خدا! چنین است).<ref>الانتصار، سید مرتضی، ص241-242؛ غنیة النزوع، ص160؛ تذکرة الفقهاء، ج8، ص27.</ref> این مفهوم برگرفته از آیه 197 [[سوره بقره]]: {{قلم رنگ|سبز|﴿لا جِدَالَ فِی الْحَجِّ﴾}}(در حج، جدال نیست) و احادیثی<ref>من لا یحضره الفقیه، ج2، ص328؛ وسائل الشیعه، ج12، ص463.</ref> است که مقصود از جدال را در این آیه، نوعی سوگند خوردن در حال [[احرام]] شمرده‌اند.<ref>الکافی، ج4، ص338؛ التهذیب، ج5، ص297-298.</ref> البته در پاره‌ای روایات، دشنام دادن و فخرفروشی نیز از مصداق‌های جدال به‌شمار رفته است.<ref>تفسیر عیاشی، ج1، ص95؛ دعائم الاسلام، ج1، ص291.</ref>
 
سوگند خوردن در جدال با تعابیر «لا و الله» (سوگند به خدا! چنین نیست) و «بلی و الله» (سوگند به خدا! چنین است).<ref>الانتصار، سید مرتضی، ص241-242؛ غنیة النزوع، ص160؛ تذکرة الفقهاء، ج8، ص27.</ref> این مفهوم برگرفته از آیه 197 [[سوره بقره]]: {{قلم رنگ|سبز|﴿لا جِدَالَ فِی الْحَجِّ﴾}}(در حج، جدال نیست) و احادیثی<ref>من لا یحضره الفقیه، ج2، ص328؛ وسائل الشیعه، ج12، ص463.</ref> است که مقصود از جدال را در این آیه، نوعی سوگند خوردن در حال [[احرام]] شمرده‌اند.<ref>الکافی، ج4، ص338؛ التهذیب، ج5، ص297-298.</ref> البته در پاره‌ای روایات، دشنام دادن و فخرفروشی نیز از مصداق‌های جدال به‌شمار رفته است.<ref>تفسیر عیاشی، ج1، ص95؛ دعائم الاسلام، ج1، ص291.</ref>


به نظر فقیهان اهل سنت مقصود از جدال ناپسند در حج، اموری چون خشمگین کردن رفیق و همراه،<ref>البحر الرائق، ج2، ص566؛ المجموع، ج7، ص140.</ref> مشاجره زبانی با حاجیان،<ref>جامع البیان ج2، ص370-372.</ref> اختلاف ورزیدن در مکان وقوف، و ستیز و تردید هنگام [[حج]] دانسته شده است.<ref>الموطا، ج1، ص389.</ref>
به نظر فقیهان اهل سنت مقصود از جدال ناپسند در حج، اموری چون خشمگین کردن رفیق و همراه،<ref>المبسوط، ج4، ص7؛ البحر الرائق، ج2، ص566؛ المجموع، ج7، ص140.</ref> مشاجره زبانی با حاجیان،<ref>جامع البیان ج2، ص370-372.</ref> اختلاف ورزیدن در مکان وقوف،<ref>الموطا، ج1، ص389.</ref>  و ستیز و تردید هنگام [[حج]] دانسته شده است.


==حکم فقهی و شرایط جدال==
==حکم فقهی و شرایط جدال==
درباره شرایط جدال و حکم فقهی آن دیدگاه‌های مختلفی در شیعه و اهل سنت بیان شده است.
درباره شرایط جدال و حکم فقهی آن دیدگاه‌های مختلفی در شیعه و اهل سنت بیان شده است.


===نظر فقیهان شیعه===
===نظر فقیهان شیعه===
به باور مشهور فقیهان شیعه، جدال به معنای سوگند خوردن با تعابیر خاص، بر احرام‌گزار حرام است<ref>الانتصار، سید مرتضی، ص241-242؛ ریاض المسائل، ج6، ص313؛ جواهر الکلام، ج18، ص359.</ref> و در این حکم، تفاوتی میان زن و مرد نیست.<ref>مجمع الفائده، ج6، ص295-296.</ref> همچنین جدال ممنوع در حج، تنها شامل کاربرد عبارت «لا و الله» یا «بلی و الله» است.<ref>قواعد الاحکام، ج1، ص424؛ مجمع الفائده، ج6، ص295؛ کشف الغطاء، ج2، ص455.</ref> گفته شده کاربرد هر دو تعبیر با هم در یک ستیز لازم نیست و به کار بردن یکی از آن دو، جدال است.<ref>منتهی المطلب، ج2، ص844؛ کشف الغطاء، ج2، ص455؛ فقه الصادق، ج10، ص465-466.</ref> به نظر فقیهان سوگند خوردن به سایر نام‌های خدا مانند «رحمن»، «رحیم» و «خالق» یا به غیر زبان عربی<ref>مستند الشیعه، ج11، ص387؛ کتاب الحج، ج2، ص140؛ مناسک حج، مسأله ۳۷۵.</ref> و نیز هرچه را در شرع سوگند به‌شمار آید، جدال ممنوع شمرده می‌شود.<ref>الدروس، ج1، ص386-387؛ جامع المقاصد، ج3، ص183-184؛ ریاض المسائل، ج6، ص313-314.</ref>
به باور مشهور فقیهان امامی، به پشتوانه آیه 197 سوره بقره و احادیث<ref>الکافی، ج4، ص338؛ التهذیب، ج5، ص335-336.</ref> و [[اجماع]]، جدال به معنای سوگند خوردن با تعابیر خاص، بر احرام‌گزار حرام است.<ref>الانتصار، سید مرتضی، ص241-242؛ ریاض المسائل، ج6، ص313؛ جواهر الکلام، ج18، ص359.</ref> در این حکم، تفاوتی میان زن و مرد نیست.<ref>مجمع الفائده، ج6، ص295-296.</ref> شماری از فقیهان به پشتوانه مفهوم جدال که در آن مباحثه و ستیز نهفته است، بحث و ستیز پیشین را شرط تحقق جدال می‌دانند؛ به‌گونه‌ای که عبارت «لا و الله» را یک طرف و عبارت «بلی و الله» را طرف برابر بر زبان آورد.<ref>جواهر الکلام، ج18، ص363-364.</ref>
 
ولی دیگر فقیهان به پشتوانه اطلاق روایات<ref>نک: من لا یحضره الفقیه، ج2، ص329؛ نک: التهذیب، ج5، ص336.</ref> وجود ستیز پیشین را در تحقق جدال شرط ندانسته‌اند.<ref>مستند الشیعه، ج11، ص386؛ المعتمد، ج4، ص162؛ فقه الصادق، ج10، ص461-462.</ref> البته شماری از فقیهان امامی ستیز در بحث را که تنها به قصد غلبه و برتری‌جویی در مباحثه و خود‌نمایی باشد، حرام شمرده‌اند، خواه هنگام [[مناسک حج]] باشد و خواه جز آن.<ref>مسالک الافهام، ج2، ص109؛ بحار الانوار، ج70، ص400-402؛ جواهر الکلام، ج17، ص203.</ref>
 
بسیاری از فقیهان متاخر امامی به پشتوانه روایات متعدد<ref>الکافی، ج4، ص338؛ من لا یحضره الفقیه، ج2، ص329؛ التهذیب، ج5، ص336.</ref> بر آنند که جدال ممنوع در حج تنها شامل کاربرد عبارت «لا و الله» یا «بلی و الله» است.<ref>قواعد الاحکام، ج1، ص424؛ مجمع الفائده، ج6، ص295؛ کشف الغطاء، ج2، ص455.</ref> از این‌رو، اگر تنها الفاظ سوگند گفته شود و معنای این دو عبارت به زبان دیگر بیان گردد<ref>کشف اللثام، ج5، ص369، 370؛ المعتمد، ج4، ص166.</ref> و یا حتی سوگند به غیر خدا خورده شود، جدال حرام تحقق نخواهد یافت.<ref>تذکرة الفقهاء، ج8، ص27؛ کشف الغطاء، ج2، ص455.</ref> به تصریح فقیهان یاد شده، کاربرد هر دو تعبیر با هم در یک ستیز لازم نیست و کاربرد یکی از آن دو کافی است.<ref>منتهی المطلب، ج2، ص844؛ کشف الغطاء، ج2، ص455؛ فقه الصادق، ج10، ص465-466.</ref>
 
شماری از فقیهان به پشتوانه حدیثی دیگر<ref>الکافی، ج4، ص338؛ التهذیب، ج5، ص335.</ref> جدال را در کاربرد این دو عبارت منحصر ندانسته و هرچه را در شرع سوگند به‌شمار آید، مصداق جدال و ممنوع دانسته‌اند.<ref>الدروس، ج1، ص386-387؛ جامع المقاصد، ج3، ص183-184؛ ریاض المسائل، ج6، ص313-314.</ref> بر این اساس، حتی سوگند خوردن با تعابیری جز نام خدا مانند «رحمن»، «رحیم»، «خالق» یا به غیر زبان عربی نیز جدال ممنوع شمرده می‌شود.<ref>مستند الشیعه، ج11، ص387؛ کتاب الحج، ج2، ص140.</ref>
 
شماری از فقیهان برآنند که اگر کلمات «لا» و «بلی» به زبان غیر عربی گفته شود، جدال ممنوع تحقق می‌یابد؛ ولی لفظ سوگند (والله) باید صریحاً به عربی بیان شود.<ref>جواهر الکلام، ج18، ص363-364.</ref> به باور شماری از فقیهان، با سه بار سوگند راست خوردن یا یک بار سوگند دروغ خوردن، جدال تحقق می‌یابد.<ref>مستند الشیعه، ج11، ص387.</ref> دیگر فقیهان یک بار سوگند خوردن را کافی شمرده‌اند.<ref>نک: ریاض المسائل، ج7، ص425.</ref>
 
به تصریح [[شیخ مفید]]، جدال حرام در حج با عبارت «والله ما کان کذا»؛ «به خدا سوگند! این‌گونه نیست» یا «و الله لیکوننّ کذا»؛ «به خدا سوگند! این‌گونه است» تحقق می‌یابد.<ref>المقنعه، ص398.</ref> شماری از فقیهان تصریح کرده‌اند که برای تحقق جدال ممنوع، نفی یا تصدیق اخباری شرط است؛ یعنی جمله‌ای که احرام‌گزار به‌کار می‌برد، باید اخباری باشد؛ زیرا جمله انشائی درخور صدق و کذب نیست.<ref>شرائع الاسلام، ج1، ص185؛ المعتمد، ج4، ص166.</ref>


===نظر اهل سنت===
===نظر اهل سنت===
* برخی آن را در زمره محرمات احرام نشمرده‌اند.<ref>نک: بدائع الصنائع، ج2، ص183-216؛ روضة الطالبین، ج2، ص401-418؛ کشاف القناع، ج2، ص489-520.</ref>
• برخی آن را در زمره محرمات احرام نشمرده‌اند.<ref>نک: بدائع الصنائع، ج2، ص183-216؛ روضة الطالبین، ج2، ص401-418؛ کشاف القناع، ج2، ص489-520.</ref>


* به سخن برخی از فقیهان اهل‌سنت، کراهت یا حتی حرمت جدال احرام‌گزار را می‌توان برداشت کرد.<ref>المغنی، ج3، ص265؛ کشاف القناع، ج2، ص523؛ البحر الرائق، ج2، ص566.</ref>
• به سخن برخی از فقیهان اهل‌سنت، کراهت یا حتی حرمت جدال احرام‌گزار را می‌توان برداشت کرد.<ref>المغنی، ج3، ص265؛ کشاف القناع، ج2، ص523؛ البحر الرائق، ج2، ص566.</ref> اما آنان به این ممنوعیت تصریح نکرده‌اند.


* به نظر شماری از مفسران اهل‌سنت مقصود از جدال، شک در حج و وجوب آن است و حج با چنین جدالی باطل به‌شمار می‌رود؛ زیرا شک در وجوب حج، موجب [[کفر]] و بطلان حج است.<ref>التفسیر الکبیر، ج5، ص182.</ref>
• شماری از مفسران اهل‌سنت بر آنند که مقصود از جدال، شک در حج و وجوب آن است و حج با چنین جدالی باطل به‌شمار می‌رود؛ زیرا شک در وجوب حج، موجب [[کفر]] و بطلان حج است.<ref>التفسیر الکبیر، ج5، ص182.</ref>


==کفاره جدال==
==کفاره جدال==


به باور مشهور فقیهان امامی، در جدال صادق (سوگند راست خوردن) در بار اول و دوم کفاره واجب نمی‌شود و تنها [[استغفار]] لازم است؛<ref>منتهی المطلب، ج2، ص844؛ ریاض المسائل، ج7، ص423-425؛ جواهر الکلام، ج20، ص420-421، 424.</ref> اما به پشتوانه حدیثی از [[امام صادق(ع)]]<ref>الکافی، ج4، ص337.</ref> در بار سوم، [[قربانی کردن]] یک گوسفند به‌عنوان کفاره واجب است.<ref>غنیة النزوع، ص167؛ الکافی فی الفقه، ص204؛ جواهر الکلام، ج20، ص420.</ref>
به باور مشهور فقیهان امامی، به پشتوانه احادیث<ref>نک: الکافی، ج4، ص337.</ref> برای جدال صادق (سوگند راست خوردن) در بار اول و دوم کفاره واجب نمی‌شود و تنها [[استغفار]] لازم است.<ref>منتهی المطلب، ج2، ص844؛ ریاض المسائل، ج7، ص423-425؛ جواهر الکلام، ج20، ص420-421، 424.</ref> به پشتوانه حدیثی از [[امام صادق(ع)]]<ref>الکافی، ج4، ص337.</ref> در بار سوم، [[قربانی کردن]] یک گوسفند به‌عنوان کفاره واجب است.<ref>غنیة النزوع، ص167؛ الکافی فی الفقه، ص204؛ جواهر الکلام، ج20، ص420.</ref>


=== سوگند دروغ خوردن ===
در جدال کاذب (سوگند دروغ خوردن) به باور مشهور فقیهان امامی، به پشتوانه احادیث<ref>التهذیب، ج5، ص334-335.</ref> یک‌بار جدال موجب کفاره یعنی [[ذبح]] یک گوسفند می‌گردد.<ref>غنیة النزوع، ص167؛ ریاض المسائل، ج7، ص425؛ جواهر الکلام، ج20، ص420.</ref> کفاره دو بار جدال دروغ، به باور مشهور فقیهان امامی، به پشتوانه احادیث<ref>تفسیر عیاشی، ج1، ص95؛ التهذیب، ج5، ص335.</ref> قربانی کردن یک [[گاو]] است.<ref>غنیة النزوع، ص167؛ جامع الخلاف، ص196؛ جواهر الکلام، ج20، ص420.</ref> به باور شماری دیگر، کفاره آن، قربانی کردن یک گوسفند است.<ref>المعتمد، ج4، ص170-171.</ref> کفاره سه بار جدال دروغ، به باور مشهور فقیهان امامی، به پشتوانه احادیث<ref>التهذیب، ج5، ص334-335.</ref> قربانی کردن یک [[شتر]]<ref>الحدائق، ج15، ص465؛ کشف اللثام، ج6، ص479؛ جواهر الکلام، ج20، ص420.</ref> و به باور فقیهان دیگر، به پشتوانه احادیث دیگر<ref>الکافی، ج4، ص337؛ من لا یحضره الفقیه، ج2، ص328.</ref> قربانی کردن ِیک گاو است.<ref>مدارک الاحکام، ج8، ص445-446؛ المعتمد، ج4، ص170-171.</ref>
در جدال کاذب (سوگند دروغ خوردن) به باور مشهور فقیهان شیعه، یک‌بار جدال موجب کفاره یعنی [[ذبح]] یک گوسفند می‌گردد.<ref>غنیة النزوع، ص167؛ ریاض المسائل، ج7، ص425؛ جواهر الکلام، ج20، ص420.</ref> کفاره دو بار جدال دروغ، به باور مشهور فقیهان امامی، قربانی کردن یک [[گاو]] است<ref>غنیة النزوع، ص167؛ جامع الخلاف، ص196؛ جواهر الکلام، ج20، ص420.</ref> و به نظر برخی دیگر، کفاره آن، قربانی کردن یک گوسفند است.<ref>المعتمد، ج4، ص170-171.</ref>  


کفاره سه بار جدال دروغ، قربانی کردن یک [[شتر]]<ref>الحدائق، ج15، ص465؛ کشف اللثام، ج6، ص479؛ جواهر الکلام، ج20، ص420.</ref> و به باور فقیهان دیگر، قربانی کردنِ یک گاو است.<ref>مدارک الاحکام، ج8، ص445-446؛ المعتمد، ج4، ص170-171.</ref>
در فقه امامی، درباره حکم احرام‌گزاری که پس از پرداخت کفاره جدال دیگر بار مرتکب جدال حرام می‌شود، دیدگاه‌ها متفاوت است. برخی کفاره آن را کفاره جدالِ بار اول یعنی قربانی کردن یک گوسفند<ref>مدارک الاحکام، ج8، ص445؛ الدروس، ج1، ص386، 421.</ref> و شماری دیگر، کفاره جدال بار دوم یعنی قربانی کردنِ یک گاو به‌شمار آورده‌اند.<ref>جواهر الکلام، ج20، ص421.</ref>


=== کفاره تکرار جدال ===
از دید مشهور فقیهان امامی، به پشتوانه احادیث<ref>الکافی، ج2، ص463؛ ج4، ص338؛ ج5، ص280.</ref> جدال احرام‌گزار به سبب اضطرار، مشمول حرمت و کفاره نیست. از جمله مصداق‌های اضطرار از منظر آن‌ها، اثبات حق و نفی باطل یا دفع دعوای دروغ با سوگند خوردن است.<ref>مدارک الاحکام، ج8، ص446؛ الحدائق، ج15، ص469؛ ریاض المسائل، ج6، ص314.</ref> نیز جدال در راه اطاعت خداوند، جدال برای صله رحم و اکرام مؤمن،<ref>مختلف الشیعه، ج4، ص87؛ الدروس، ج1، ص387؛ فقه الصادق، ج11، ص215.</ref> جدال از روی سهو و فراموشی، و جدال لغو<ref>منتهی المطلب، ج2، ص844؛ الدروس، ج1، ص387.</ref> مستلزم کفاره نیست.
به گفته فقیهان شیعه، احرام‌گزاری که پس از پرداخت کفاره جدال، بار دیگر مرتکب جدال حرام شود، باید کفاره بدهد؛ به نظر برخی، کفاره آن مانند کفاره جدالِ بار اول (قربانی کردن یک گوسفند)،<ref>مدارک الاحکام، ج8، ص445؛ الدروس، ج1، ص386، 421.</ref> و به نظر شماری دیگر، کفاره جدال بار دوم (قربانی کردنِ یک گاو) است.<ref>جواهر الکلام، ج20، ص421.</ref>
 
=== سوگند در حال ضرورت ===
به گفته فقیهان شیعه، جدال احرام‌گزار به سبب اضطرار، حرام نیست و کفاره ندارد؛<ref>مناسک حج، مسئله ۳۷۶.</ref> از جمله مصداق‌های اضطرار، اثبات حق و نفی باطل یا دفع دعوای دروغ با سوگند خوردن است.<ref>مدارک الاحکام، ج8، ص446؛ الحدائق، ج15، ص469؛ ریاض المسائل، ج6، ص314.</ref> نیز جدال در راه اطاعت خداوند، جدال برای صله رحم و اکرام مؤمن،<ref>مختلف الشیعه، ج4، ص87؛ الدروس، ج1، ص387؛ فقه الصادق، ج11، ص215.</ref> و جدال از روی فراموشی<ref>منتهی المطلب، ج2، ص844؛ الدروس، ج1، ص387.</ref> مستلزم کفاره نیست.


==پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==


* [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/937811/جدال-در-حج جدال در حج]
* [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/937811/جدال-در-حج حجتی کرمانی، علی، مجله میقات حج، جدال در حج، بهار 1374 - شماره 11 ISC (10 صفحه - از 75 تا 84).]
* [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2699/پاسخی-به-تفسیر-محرف-مفهوم-جدال-در-حج پاسخی به تفسیر محرف مفهوم جدال در حج]
*
* [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2699/پاسخی-به-تفسیر-محرف-مفهوم-جدال-در-حج حجتی، سیدمحمدباقر، مجله نور علم، پاسخی به تفسیر محرف مفهوم جدال در حج، آبان 1369 - شماره 37 (18 صفحه - از 8 تا 25).]


==پانویس==
==پانویس==
خط ۲۱۴: خط ۲۱۶:
* [[جدال (فتاوای مراجع)]]
* [[جدال (فتاوای مراجع)]]
{{محرمات احرام}}
{{محرمات احرام}}
 
{{احکام احرام عمودی}}


[[رده:محرمات احرام]]
[[رده:محرمات احرام]]
[[رده:واژگان قرآنی]]
[[رده:واژگان قرآنی]]
[[رده:اصطلاحات قرآنی]]
[[رده:اصطلاحات قرآنی]]
لطفاً توجه داشته‌باشید که همهٔ مشارکت‌ها در ویکی حج منتشرشده تحت Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike در نظر گرفته‌می‌شوند (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). اگر نمی‌خواهید نوشته‌هایتان بی‌رحمانه ویرایش و توزیع شوند؛ بنابراین، آنها را اینجا ارائه نکنید.
شما همچنین به ما تعهد می‌کنید که خودتان این را نوشته‌اید یا آن را از یک منبع با مالکیت عمومی یا مشابه آزاد آن برداشته‌اید (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). کارهای دارای حق تکثیر را بدون اجازه ارائه نکنید!
لغو راهنمای ویرایش‌کردن (در پنجرهٔ تازه باز می‌شود)

الگوهای به‌کاررفته در این صفحه:

برگرفته از «https://wikihaj.com/view/جدال»