در حال ویرایش حج در اندیشه اسلامی(کتاب)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| عنوان           =
| عنوان اصلی      =
| تصویر           =تصویر جلد کتاب حج در اندیشه اسلامی.jpg
| اندازه تصویر    =
| توضیح_تصویر     =
| نویسنده         =سید علی قاضی عسکر
| برگرداننده      =
| ویراستار        =
| به تصحیح        =
| تحقیق           =
| به کوشش         =
| تاریخ نگارش     =
| تصویرگر         =
| طراح جلد        =
| موضوع           =حج، مفاهیم، اماکن
| سبک             =
| زبان            =
| تعداد جلد       =1
| صفحه            =
| قطع             =وزیری
| ناشر            =مشعر
| وبسایت ناشر     =
| محل انتشارات    =تهران
| تاریخ نشر       =1400
| ترجمه به        =
| مجموعه          =
| شابک            =
|رده‌بندی کنگره    =
|رده‌بندی دیویی    =
|سایر مشخصات      =
}}
کتاب حج در اندیشه اسلامی نوشته سیدعلی قاضی عسکر است. این کتاب شامل 22 بخش است که در سه شاخص عمده قابل دسته بندی هستند: 

* آداب و اهمیت [[حج]]؛ فصل‌های آغازین کتاب به بیان اهمیت [[حج]] و [[حج‌گزاری]] در آیات و روایات، آداب سفر [[حج]] و اهمیت [[حج]] برای وحدت [[امت اسلامی]] می پردازد.
* ارکان و اعمال [[حج]]؛ برخی از فصل‌های کتاب [[ارکان حج]] شامل [[طواف]]، [[سعی]] بین [[صفا و مروه]]، وقوف در [[عرفات]]، وقوف در [[مزدلفه]]، ورود به سرزمین [[منا]]، را شرح می‌دهند و نیز مفاهیمی مانند [[حج اکبر]]، [[برائت از مشرکان|برائت از مشرکین]] را با تأکید بر آیات و روایات معرفی می‌کنند.
* اماکن مرتبط با حج گزاری؛ موضوع چند فصل از کتاب نیز به دیگر اماکن مکه مانند [[مقام ابراهیم(ع)|مقام ابراهیم]]، [[زمزم]]، [[شعب ابی‌طالب|شعب ابی طالب]] و [[جنة المعلاة|قبرستان ابوطالب]] ([[جنة المعلاة|جنه المعلاه]]) اختصاص یافته است.

نویسنده در فصل پایانی کتاب سختی‌های سفر ایرانیان به [[حج]] را مورد توجه قرار داده و نمود آن در سفرنامه‌های ایرانی و اشعار فارسی را بیان می‌کند.
==آداب  و اهمیت حج ==

در چند فصل نخست کتاب با تکیه بر آیات و روایات ابتدا اهمیت حج و گزاری بیان شده است. سپس آداب و رفتار برتر به هنگام [[حج]] را برشمرده شده است. نویسنده با بیان مفاهیم [[حج باطنی]] و [[حج ظاهری]] اهمیت و جان مایه [[حج]] را باطن اعمال که همانا تسلیم بودن برابر اراده الهی و دوری از گناهان است می‌داند. برکات سفر [[حج]] همچون  آشنایی مسلمانان جهان به هنگام [[حج]]، بالارفتن معلومات دینی آنان و نیز منافع اقتصادی و فرهنگی ناشی از مراسم حج نیز مورد توجه نویسنده قرار گرفته است.

شاخص ها و ویژگی‌های شهر [[مکه]] به عنوان شهر دربردارنده [[بیت‌الله|کعبه]] و برپا کننده [[حج]] و نقش حج در وحدت [[امت اسلامی]] و همگرایی مومنان در مراسم [[حج]] از دیگر مباحث طرح شده است.

فصل‌های زیر را می‌توان در این دسته موضوعی قرار داد: 

==== '''حج در قرآن''' ====
بررسی آیات 96و 97 [[سوره آل عمران]]، آیه 37 [[سوره ابراهیم]]، آیات 26و27 [[سوره حج]]<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص17-22</ref>

====حج در روایات====
بررسی روایات [[شیعه]] و [[سنی]] درباره اهمیت و ترویج حج.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص 32-31</ref>

====پیشینه حج گزاری====
سابقه مناسک حج بر اساس روایات که به پیش از حیات [[حضرت آدم(ع)|آدم]] می‌رسد و توسط فرشتگان آغاز شده و تا زمان [[پیامبر اسلام]] در جریان بوده است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، 43-46</ref>

====آداب سفر حج====
در این فصل از کتاب ۴۶ نکته که در سفر حج باید مورد توجه زائر باشد معرفی و هر یک با  استفاده از یک یا چند روایت از بیان معصومان شرح داده شده است، آدابی همچون اخلاص در نیت، [[توبه]] و [[استغفار]]، [[وصیت]]، تأمین مخارج زن و فرزند، [[غسل زیارت|غسل]]، صدقه، لباس تمیز پوشیدن، خدمت به دیگر [[حج گزار|حاجیان]]، نماز خواندن در مسجد.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص47-82</ref>

====اسرار و معارف حج====
در این فصل با توجه به آیات و روایات مختلف، اولویت را با [[حج باطنی]] دانسته که ماحصل آن تسلیم خدا بودن و پرهیز از گناهان است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، 83-116</ref> نویسنده در این فصل [[حدیث شبلی]] و حدیثی از امام صادق درباره تقویت جنبه‌های معنوی حج نقل کرده است.

====اهداف معنوی سفر حج====
در این فصل با استناد به روایات، نویسنده برخی از اهداف و آموزه‌هایی که می‌توان در سفر حج در بعد شخصی و اجتماعی بدان‌ها دست یافت، مطرح کرده است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص117-138</ref>

====برکات حج====
آشنایی مسلمانان مناطق مخلتف با هم، تصمیم گیری در مورد مشکلات جهان اسلام، بهره‌گیری از مراسم [[حج]] برای بالابردن معلومات دینی [[حج گزار|حجاج]]، منافع اقتصادی و فرهنگی، وحدت [[امت اسلامی]] از نتایج حج است که هر یک به اختصار مورد بررسی قرار گرفته است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص139-149</ref>

====مکه مکرمه مرکز فرهنگی جهان اسلام====
بر اساس آیات قرآن، ویژگی های مکه این گونه بیان شده: [[ام القری]] و مادر شهرها،  تمدن شهری [[مکه]] در پی پایه گذاری [[بیت‌الله|کعبه]] توسط [[حضرت ابراهیم(ع)|ابراهیم(ع)]] ، امن بودن شهر [[مکه]] و اطراف برای تمام جانداران، دارا بودن اقتصاد سالم، توجه مسلمانان جهان به این سرزمین، برابری مردم [[مکه]] با مسلمانان سایر مناطق جهان اسلام، اداره شهر [[مکه]] به‌وسیله صالحان، قرارداشتن [[بیت‌الله|کعبه]] در این شهر، تبادل افکار مسلمانان جهان به موقع [[حج]] در این شهر، قرار داشتن [[بیت‌الله|کعبه]] و [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]] که محل زدودن گناهان است در [[مکه]]، بقای جامعه دینی و تحقق اهداف [[پیامبر اسلام|پیامبر]] که در توجه مردم به [[حج]] است و در [[مکه]] برگزار می شود، قرار داشتن [[بیت‌الله|کعبه]] که محور توحید و رهاسازی انسان از هر بردگی است و این شهر محور آزادی را در خود جای داده است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص 154-170</ref>

====نقش و جایگاه حج در تحقق همگرایی اسلامی====
نویسنده در این فصل بنا بر روایات و آیات و فضایلی که برای [[حج]] برمی شمرد، هنگامه [[حج]] را برترین جایگاه برای وحدت [[امت اسلامی]] می داند.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص 171-186</ref>و به ده ویژگی مکه که زمینه چنین کارکردی را فراهم می‌کند اشاره کرده است.

==ارکان و اعمال حج==
در این بخش  به ارکان و اعمال و مفاهیم مرتبط با [[حج]] مانند [[طواف]]، [[صفا و مروه]]، [[عرفات]]، [[حج اکبر]]، [[برائت از مشرکان|برائت از مشرکین]]، [[مزدلفه]]، [[منا]] پرداخته شده است. ابتدا تاریخچه و وجه تسمیه هر یک را بررسی کرده و سپس آیات و روایات را در خصوص هر یک از آن ها بیان می کند.   

فصل‌هایی از کتاب که به معرفی ارکان و  اعمال حج می‌پردازند به قرار زیر‌اند:‌ 

==== پیشینه تاریخی طواف ====
بحث این فصل از روایات [[طواف]] فرشتگان آغاز شده و به آداب طواف در عصر [[جاهلیت]] و سپس [[اسلام]] پرداخته شده است.

==== طواف و اهمیت آن در روایات ====
در این بخش بنابر روایات اهمیت [[طواف]] ذکر شده و پاداش [[طواف]] را آمرزش گناهان برشمرده شده است. سپس به کیفیت [[طواف]] نظیر  هفت شوط [[طواف]]، طواف در شب، دعا و ذکر در [[طواف]]، [[طواف نیابتی]] می پردازد.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص206-224</ref>

==== صفا و مروه ====
با ذکر آیات و روایات [[صفا و مروه]] را یادآور [[سعی]] [[هاجر]] مابین این دو کوه دانسته شده و معنای باطنی سعی بین [[صفا و مروه]] که  از ارکان حج است شکستن نخوت و غرور انسان ذکر شده است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص294-315</ref>

==== سرزمین عرفات ====
پیشینه و روایات در خصوص عرفات و آداب [[وقوف در عرفات]] در این فصل مطرح شده<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص320</ref>  و با بیان حدود و کیفیات [[عرفات]] آن راسرزمین آمرزش گناهان معرفی می‌کند.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص 322-335</ref>

==== حج اکبر ====
در این فصل معناهای اصطلاح [[حج اکبر]] مورد بررسی قرار گرفته و اختلاف محدثان و مفسران در این باب بحث شده است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص355</ref>

==== حج و برائت از مشرکین ====
[[برائت از مشرکان|برائت]] و مطرود شمردن مشرکان و دشمنان در زمان [[پیامبران]] و [[ائمه معصومین]] و نیز بیان فتوای [[برائت از مشرکان|برائت]] از مشرکین در عصر حاضر توسط [[امام خمینی(ره)]] موضوع این فصل است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، 364</ref>

==== مزدلفه ====
مطرح شدن مفاهیم معرفی [[مزدلفه]]<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص370-371</ref> که همان [[مشعر|مشعرالحرام]] و مکانی است که وقوف در آن از [[ارکان حج]] است موضوع این فصل است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص378</ref> در این بخش به مفاهیم مرتبط به مشعر مانند [[جمع]] و [[قزح]] و مسجد مشعر الحرام و نماز گزاردن در آن و نیز وقوف [[امیر الحاج|امیرالحاج]] در این مکان اشاره شده است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص379-385</ref>

==== سرزمین منا ====
وجه تسمیه [[منا]]، منا در دوره جاهلی، و  بیان اعمال [[منا]] یعنی [[رمی جمره عقبه|رمی جمره]] و نیز [[عید قربان|عیدقربان]]<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص 392-402</ref> موضوع این فصل است.  

==اماکن برجسته در موسم حج==
فصل‌های زیر در کتاب حج در اندیشه اسلامی به معرفی یکی از اماکن مکه و مدینه اختصاص یافته است: 

====مقام ابراهیم====
جایگاه بنا بر آیات و روایت اهمیت [[مقام ابراهیم(ع)|مقام ابراهیم]] بیان شده است. سپس به کیفیت [[مقام ابراهیم(ع)|مقام ابراهیم]]، نظیر فرو رفتگی پا در سنگ، اندازه [[مقام ابراهیم(ع)|مقام ابراهیم]]، فاصله [[مقام ابراهیم(ع)|مقام]] تا [[بیت‌الله|کعبه]]، پرده [[مقام ابراهیم(ع)|مقام ابراهیم]]، نماز پشت [[مقام ابراهیم(ع)|مقام ابراهیم]] می پردازد.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص 233-244</ref>

====زمزم====
روایات تاریخی مختلف در پیدایش آب [[زمزم]] مطرح شده و با اشاره به [[هاجر]] و [[اسماعیل بن ابراهیم|اسماعیل]] و چگونگی ایجاد این چشمه، به آبادانی شهر [[مکه]] در اثر بروز این چشمه پرداخته شده است. احیای مجدد چشمه [[زمزم]] توسط [[عبدالمطلب]] جد [[پیامبر اسلام|پیامبر]] و توصیف [[زمزم]] در سفرنامه‌ها و اشعار از دیگر مطالب این بخش است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص259-291</ref>

====شعب ابی طالب====
نویسنده در یان فصل با بیان محل تولد [[پیامبر]]، مکان سکونت [[بنی هاشم]] به مشخص کردن محل تقریبی [[شعب ابی‌طالب|شعب ابی طالب]] پرداخته و به این نتیجه می رسد که [[پیامبر اسلام|پیامبر]] در [[شعب ابی‌طالب|شعب ابی طالب]] متولد شده و این مکان در نزدیکی [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]] بوده است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص420</ref> نیز به محاصره [[پیامبر اسلام|پیامبر]] و یارانش در شعب و اسامی آنان می پردازد و شعب های دیگر [[مکه]] را نیز نام می برد.<ref>حج در اندیشه اسلامی، 420-430</ref>

====قبرستان ابوطالب(جنه المعلاه)====
این قبرستان در منطقه [[حجون]] واقع شده<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص 437</ref> و بزرگان اسلام نظیر: [[قصی بن کلاب]]، [[عبدالمطلب]]، [[هاشم]]، [[ابوطالب]]، [[خدیجه(س)|خدیجه]] در این قبرستان دفن شده اند.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص442-443</ref>

==مشکلات حاجیان از زبان سفرنامه نویسان==
این فصل از کتاب گزارشی از نمود مشکلات و سختی های مسیر [[حج‌گزاری|حج‌گزاران]] ایرانی در سفرمانه‌های ایرانی و اشعار فارسی است.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص 449-450</ref> مشکلاتی نظیر حمل و نقل نامناسب، دزدی و ناامنی، سفر با کشتی،قرنطینه [[حج‌گزار|حاجیان]] و برخورد نامناسب با آنان در [[جده]]، نبود امکانات بهداشتی از این دست هستند.<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص453-496</ref>

==اطلاعات ناشر==
این کتاب در پژوهشکده حج و زیارت تهیه شده و در پاییز سال 1400 توسط نشر مشعر در ۵۴۴ صفحه به چاپ رسیده است. این چاپ از کتاب ویراستی جدید و همراه با تجدید نظر و اضافات است. 

==پانویس==
{{پانویس}}

[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[رده:کتاب‌های پژوهشکده حج و زیارت در سال ۱۴۰۰ شمسی]]