در حال ویرایش حرم همسران رسول خدا(ص)

[[ابن نجار]] (متوفای 643 ه. ق) که یکی از مورد اعتمادترین مدینه‌شناسان به‌شمار می‌آید، در مورد قبر همسران پیامبر(ص) چنین می‌گوید: «و قبور ازواج النبی و هُنَّ اربعة قبور ظاهرة و لا یعلم تحقیق ما فیها منهن.<ref>اخبار المدینة، ابن نجار، ص١54.</ref> و از قبور معروف در بقیع قبور همسران پیامبر(ص) است که تنها چهار قبر از آنها به چشم می‌خورد؛ ولی تحقیقاً معلوم نیست که این قبور چهارگانه به کدام یک از همسران آن حضرت متعلّق است و کدام یک از این بانوان در آنها مدفون می‌باشند».

از گفتار سمهودی معلوم می‌شود که در زمان او؛ یعنی در اوایل قرن دهم با این‌که این حرم دارای سقف و گنبد بوده و به عنوان مدفن همسران پیامبر(ص) شناخته می‌شده، اما آثار این قبور به‌طور کلی محو و در این محل از آن چهار قبری که ابن نجار یاد می‌کند، خبری نبوده است؛ زیرا وی پس از آن که گفتار قبلی ابن نجار را که آوردیم نقل می‌کند، چنین می‌گوید: «قلت باطن هذا المشهد کلّه ارض مستویة لیس فیها علامة قبور.<ref>وفاء الوفا، ج٣، ص٩١٧.</ref> داخل این حرم مسطّح است و در آن هیچ علامت از قبوری که ابن نجار به آنها اشاره نموده است، به چشم نمی‌خورد».

به‌طوری که در گفتار فرهاد میرزا ملاحظه گردید، او می‌گوید: «قبر همه همسران هشتگانه پیامبر(ص) در یک ضریح قرار دارند و نام تک تک آنها هم در روی همان ضریح نصب شده است».

[[علی حافظ]]، زنده در سال 1405 ه. ق بر اساس همین اشتهار عرفی، در کتاب خود که در سال‌های اخیر و پس از تخریب آثار بقیع تالیف نموده است، در مورد مدفونین در این بقعه چنین می‌نگارد: «و در پنج متری قبر عقیل به طرف جنوب، در سمت چپ رهگذر، قبور همسران پیامبر(ص) قرار گرفته است و آنها عبارتند از: ١. بانو [[عایشه]] ٢. بانو [[سوده]] ٣. بانو [[حفصه]] 4. بانو زینب 5. بانو [[امّ سلمه]] 6. بانو [[جویریه]] ٧. بانو‌ [[ام حبیبه]] ٨. بانو [[صفیه]]».

وی سپس می‌گوید: «و اما بانو [[خدیجه]] دختر خویلد، در [[مکه]] و بانو [[میمونه]] در [[سرف|سَرِف]] ([[معجم‌ البلدان]] می‌گوید: سَرِف (به فتح اول و کسر ثانی) محلی است که به فاصله شش میل و بنا به قولی به فاصله دوازده یا نوزده میل از مکه واقع شده است که میمونه همسر پیامبر(ص) در این محل از دنیا رفته و در آنجا به خاک سپرده شده است. صاحب مرآت حرمین می‌گوید: قبر بانو میمونه در سرف، دارای قبه‌ای است) دفن گردیده‌اند».<ref>فصول من تاریخ المدینة، ص168.</ref>  

[[ابن شبه]] (متوفای 262 ه. ق) قدیمی‌ترین مدینه‌شناس در مورد [[قبر امّ سلمه]] و [[قبر امّ حبیبه|امّ حبیبه]] دو تن از همسران رسول خدا(ص) مطلبی نقل می‌کند که نشانگر جدا بودن آنان از همدیگر و همچنین دفن شدن این دو تن در خارج از محلی است که به‌عنوان مدفن و حرم زوجات رسول خدا(ص) معروف گردیده است و در نهایت مؤید گفتار ابن نجار است که همه همسران پیامبر(ص) که در [[مدینه]] بودند، الزاماً در محوطه حرم منسوب به آنان و در زیر گنبد و بارگاهی که به عنوان «[[قبة الزوجات]]» بنا شده است، به خاک سپرده نشده‌اند.