در حال ویرایش حسن بن علی بن شدقم

{{جعبه اطلاعات عالم
| عنوان = ابن شدقم مدنی
| تصویر =
| اندازه تصویر =
| نام کامل = حسن بن علی بن حسن حسینی
| لقب = ابوالمکارم بدرالدین
| نسب = [[امام سجاد(ع)]]
| خویشاوندان سرشناس = علی بن حسن بن علی حسینی (ابن شدقم)؛ پدرش
| تاریخ تولد = ۹۴۲ قمری
| شهر تولد = [[مدینه النبی|مدینه]]
| کشور تولد = [[عربستان]]
| محل زندگی = [[مدینه]]، [[دکن]]، [[شیراز]]
| تاریخ وفات = ۹۹۹ قمری
| شهر وفات = [[دکن|دکن هند]]
| محل دفن = [[قبرستان بقیع]]
| استادان = [[محمد بن علی تولائی بصری]]، [[محمد بن احمد سدیدی حسینی الجمازی]]، [[شیخ حسین همدانی]]، [[شیخ محمد بکری صدیقی]]، [[مولا عنایت‌ الله]]، [[شیخ نعمت الله]]
| شاگردان =
| محل تحصیل = 
| اجازه روایت از = [[ نعمت‌ الله بن احمد بن خاتون عاملی]]، [[محمد بن علی بن ابوالحسن عاملی]]، [[حسین بن عبدالصمد عاملی]]
| اجازه اجتهاد از =
| اجازه روایت به =
| اجازه اجتهاد به =
| تالیفات = [[زهر الریاض و زلال الحیاض]]، [[الاسئلة الشدقمیه]]، [[الجواهر النظامیة من حدیث خیر البریه]]، [[تاریخ النبی و الائمة من بعده]]، [[جواهر المطالب فی فضائل مولانا علی بن ابی‌طالب]]، [[المستطابة فی نسب سادات طابه]]، [[رسالة فی الاخبار و الفضائل]] و... .
| سایر =
| سیاسی = در دربار [[سلطان حسین نظامشاه]] و گرداندن کشور به مدتی کوتاهی در حکومت مرتضی، پسر سلطان حسین نظامشاه
| اجتماعی = [[نقابت]] [[سادات]] [[مدینه]]
| امضا =
| وبگاه رسمی =
}}

ابوالمکارم بدرالدین '''حسن بن علی بن حسن حسینی'''، مشهور به '''ابن شدقم مدنی''' از نوادگان [[امام سجاد(ع)]]، نقیب [[سید|سادات]] [[مدینه النبی|مدینه]] و مدفون در [[بقیع]] است. او [[فقیه]]، مورخ، [[محدث]]، شاعر، خوشنویس و ادیب سده دهم قمری است و با خواهر [[سلطان حسین نظامشاه]] ازدواج کرد.

==زندگی‌نامه==

===خانواده، تاریخ و محل ولادت===
حسن بن علی بن حسن حسینی، از نوادگان [[امام سجاد(ع)]] است.<ref>ریاض العلماء، ج۱، ص۲۴۸-۲۴۹؛ الفوائد الرضویه، ج۱، ص۱۰۴.</ref> از پدرش نیز به ابن شدقم یاد شده است.<ref>اعیان الشیعه، ج۵، ص۱۷۵.</ref> در تاریخ ولادت و رحلت او بسیار اختلاف است. بر پایه نظر نواده‌اش [[ضامن بن علی]] در [[تحفة الازهار(کتاب)|تحفة الازهار]] که ادامه کتاب [[زهر الریاض(کتاب)|زهر الریاض]] جدش است<ref>اعیان الشیعه، ج۴، ص۲۰۳.</ref> ، می‌توان گفت که وی در سال ۹۴۲ق. در [[مدینه النبی|مدینه]] چشم به جهان گشوده است.<ref>اعیان الشیعه، ج۵، ص۱۷۵؛ الاعلام، ج۲، ص۲۰۴؛ معجم المؤلفین، ج۳، ص۲۵۱.</ref> 

===سفرها، مناصب سیاسی، وفات===
محل تولد، رشد و پرورش ابن شدقم، مدینه بوده است. خاندان او از اشراف و دانشمندان این شهر بودند. ابن شدقم پس از درگذشت پدرش در سال۹۶۰ق. منصب [[نقابت]] [[سید|سادات]] را در مدینه عهده‌دار شد. اما اندکی بعد، از این سمت استعفا کرد. وی در [[شعبان المعظم|شعبان]] سال ۹۶۲ق. مدینه را ترک کرد و عازم [[هند]] شد و در [[دکن]] به دربار [[سلطان حسین نظامشاه]] راه یافت. پس از مدتی کوتاه آن شهر را به قصد [[شیراز]] ترک گفت و پس از حدود دو سال اقامت در این شهر، در [[ذی قعده]] ۹۶۴ق. برای [[زیارت]] مرقد امام هشتم [[علی بن موسی الرضا(ع)]] از شیراز به [[مشهد|خراسان]] رفت و در آن‌جا با [[شاه طهماسب اول|شاه طهماسب صفوی اول]] دیدار کرد و مورد توجه شاه قرار گرفت. اما از آن پس به دعوت نظامشاه بارِ دیگر رهسپار هند شد و شاه و لشکریانش به گرمی از او استقبال کردند.<ref>اعیان الشیعه، ج۵، ص۱۷۶؛ طبقات اعلام الشیعه، ج۵، ص۵۲-۵۴؛ المملکة النظامیه، ص۶۲-۶۳.</ref> نظامشاه خواهر خود، [[فتحشاه]]، را به ازدواج او درآورد و از این راه ثروتی به ابن شدقم رسید. او مقدار فراوانی از ثروت خود را سالانه برای بستگانش به مدینه می‌فرستاد.<ref>اعیان الشیعه، ج۵، ص۱۷۶؛ Asocio-intellectual history of the Isna `Ashari shi`ism in India، p284.</ref> چون نظامشاه درگذشت، به سبب خردسالی فرزندش مرتضی، ابن شدقم مدتی کوتاه امور مملکت را به دست گرفت و سپس به مدینه نزد خانواده خود بازگشت. اما ریاست و منزلتی که در هند داشت، در مدینه و نزد خاندانش فراهم نبود. پس بار دیگر در ۹۸۸ق. عازم هند شد و مورد احترام شاه مرتضی قرار گرفت.<ref>اعیان الشیعه، ج۵، ص۱۷۶.</ref> گویا در مدت تصدی مسئولیت به سبب حمایتش از فقیران و نگرفتن مالیات عشریه از پیروانش، وی را ستوده‌اند. او به سال ۹۹۹ق. در ۵۷ سالگی در دکن هند از دنیا رفت و همان جا به خاک سپرده شد. چندی بعد بر پایه وصیت او، پسرکوچک‌ترش حسین جنازه‌اش را به مدینه برد و در [[قبرستان بقیع]] به خاک سپرد.<ref>الاعلام، ج۲، ص۲۰۴؛ معجم المؤلفین، ج۳، ص۲۵۱؛ اعیان الشیعه، ج۵، ص۱۷۵.</ref> 

==اطلاعات علمی==
او [[فقیه]]، مورخ، [[محدث]]، شاعر، خوشنویس و ادیب سده دهم ق. است.<ref>معجم المؤلفین، ج۳، ص۲۵۱؛ الاعلام، ج۲، ص۲۰۴.</ref> 

===اساتید===
ابن شدقم، تحت تعلیم و زیر نظر پدرش دانش فراگرفت و شتابان بر همسالان خود برتری یافت.<ref>اعیان الشیعه، ج۵، ص۱۷۵.</ref> برخی از اساتید او عبارتند از
====در مکه====
{{ستون-شروع}}
*جمال الدین [[محمد بن علی تولائی بصری]]
*[[علی بن حسن بن علی حسینی]]
*[[محمد بن احمد سدیدی حسینی الجمازی]]
*[[شیخ حسین همدانی]]
*[[شیخ محمد بکری صدیقی]]
{{پایان}}

====در یزد و شیراز====
{{ستون-شروع}}
*[[مولا عنایت‌ الله]]
*[[شیخ نعمت الله]]<ref>اعیان الشیعه، ج۵، ص۱۷۷.</ref> 
{{پایان}}

===اساتید اجازه===

وی از بزرگانی مانند [[نعمت‌ الله بن احمد بن خاتون عاملی]] (م.۹۴۰ق.)، [[محمد بن علی بن ابوالحسن عاملی]] در سال ۹۶۶ق. و [[حسین بن عبدالصمد عاملی]] (م.۹۸۴ق.)، پدر [[شیخ بهائی]]، در سال ۹۸۳ق. [[اجازه روایت]] گرفت.<ref>امل الآمل، ج۲، ص۷۰؛ اعیان الشیعه، ج۵، ص۱۷۷؛ الفوائد الرجالیه، ج۳، ص۱۱۱.</ref> این اجازه‌نامه‌ها همراه آثار و نگاشته‌هایش از [[تشیع]] [[امامیه|امامی]] او حکایت دارند.<ref>ریاض العلماء، ج۱، ص۲۳۶؛ اعیان الشیعه، ج۵، ص۱۷۷؛ طبقات اعلام الشیعه، ج۴، ص۵۲-۵۴.</ref> 

===آثار===
{{ستون-شروع}}
*[[زهر الریاض و زلال الحیاض(کتاب)|زهر الریاض و زلال الحیاض]] در سه مجلد در تاریخ خلفا و امامان به سال ۹۶۳ق.<ref>بحارالانوار، ج۱، ص۲۵؛ کشف الحجب، ص۳۰۵؛ ایضاح المکنون، ج۱، ص۶۱۸.</ref> 
*[[الاسئلة الشدقمیه(کتاب)|الاسئلة الشدقمیه]] یا المسائل الشدقمیه<ref>الذریعه، ج۵، ص۲۲۴؛ ج۲۰، ص۳۵۳؛ موسوعة طبقات الفقهاء، ج۱۰، ص۷۶-۷۷.</ref> مشتمل بر پرسش‌های ابن شدقم از استاد خود، پدر [[شیخ بهائی]]، و پاسخ‌های او
*[[الجواهر النظامیة من حدیث خیر البریه(کتاب)|الجواهر النظامیة من حدیث خیر البریه]] یا الجواهر النظامشاهیه<ref>کشف الحجب، ص۱۶۸؛ الذریعه، ج۵، ص۲۸۵؛ معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۳۱.</ref> 
*[[تاریخ النبی و الائمة من بعده]]<ref>کشف الحجب، ص۹۴.</ref> 
*[[جواهر المطالب فی فضائل مولانا علی بن ابی‌طالب(کتاب)|جواهر المطالب فی فضائل مولانا علی بن ابی‌طالب]]<ref>بحار الانوار، ج۱، ص۲۵.</ref> 
*[[المستطابة فی نسب سادات طابه(کتاب)|المستطابة فی نسب سادات طابه]] که پسر وی کتاب [[نخبة الزهرة الثمینة فی نسب اشراف المدینه(کتاب)|نخبة الزهرة الثمینة فی نسب اشراف المدینه]] را در ادامه آن نوشته است<ref>الذریعه، ج۱۲، ص۷۶؛ ج۲۱، ص۱۰.</ref> 
*[[دیوان ابن شدقم]]<ref>الذریعه، ج۹، ص۷۴۱.</ref> 
*[[رسالة فی الاخبار و الفضائل]]<ref>موسوعة طبقات الفقهاء، ج۱۰، ص۷۷.</ref> 
*نسخه برداری [[نهج البلاغه]] از چهار نسخه و [[تذهیب]] آن.
{{پایان}}

==پیوند به بیرون==
* [https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1569 دایرة المعارف بزرگ اسلامی؛ ابن شدقم]
* [http://www.aftabir.com/glossaries/instance/deba/959/%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B4%D8%AF%D9%82%D9%85 آفتاب؛ ابن شدقم]

==پانویس==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/9500/%d8%a7%d8%a8%d9%86-%d8%b4-%d8%af-%d9%82-%d9%85
 | عنوان = ابن شدقم
 | نویسنده = علی اصغر ثنایی
}}
* '''الاعلام''': خیر الدین زرکلی (م.۱۳۹۶ق.)، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۹۷۷م
* '''اعیان الشیعه''': سید محسن الامین (م.۱۳۷۱ق.)، به کوشش حسن الامین، بیروت، دار التعاریف
* '''امل الآمل''': الحر العاملی (م.۱۱۰۴ق.)، به کوشش الحسینی، دار الکتاب الاسلامی، ۱۳۶۲ش
* '''ایضاح المکنون''': اسماعیل باشا البغدادی (م.۱۳۳۹ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی
* '''بحار الانوار''': المجلسی (م.۱۱۱۰ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق
* '''الذریعة الی تصانیف الشیعه''': آقا بزرگ تهرانی (م.۱۳۸۹ق.)، بیروت، دار الاضواء، ۱۴۰۳ق
* '''ریاض العلماء''': میرزا عبدالله الافندی (م.۱۱۳۰ق.)، به کوشش الحسینی، قم، مطبعة الخیام، ۱۴۰۱ق
* '''طبقات اعلام الشیعه''': آغا بزرگ تهرانی (م.۱۳۸۹ق.)، به کوشش منزوی، قم، موسسه اسماعیلیان
* '''الفوائد الرجالیه''': بحر العلوم (م.۱۲۱۲ق.)، به کوشش محمد صادق و حسین، تهران، مکتبة الصادق، ۱۳۶۳ش
* '''الفوائد الرضویه''': شیخ عباس القمی (م.۱۳۵۹ق.)، تهران، انتشارات مرکزی، ۱۳۲۷ش
* '''کشف الحجب و الاستار''': السید اعجاز حسین (م.۱۲۸۶ق.)، قم، مکتبة النجفی، ۱۴۰۹ق
* '''معجم رجال الحدیث''': الخویی (م.۱۴۱۳ق.)، بیروت، ۱۴۰۹ق
* '''معجم المؤلفین''': عمر کحاله، بیروت، دار احیاء التراث العربی مکتبة المثنی
* '''المملکة النظامیه''': الطریحی، اکادمیة الکوفه، ۱۴۲۷ق
* '''موسوعة طبقات الفقهاء''': باشراف جعفر السبحانی، قم، مؤسسة الامام الصادق۷،۱۴۲۰ق.
* Asocio-intellectual history of the Isna `Ashari shi`ism in India، A.RizviCanberra,1986.
{{پایان}}

[[رده:عالمان شیعه قرن 10 قمری]]
[[رده:مدفونان در بقیع]]
[[رده:نقیبان مدینه]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]