در حال ویرایش خطبه غدیر خم

'''خطبه غدیر خم'''، سخنرانی [[پیامبر اکرم|پیامبر اکرم(ص)]] در بازگشت از [[حجة الوداع]] در سال دهم هجری به همراه بسیاری از مسلمانان، در محل معروفی به نام [[غدیر خم]] است که در شرایط خاصی ایراد شد. <ref>صحيح البخاري، ج5، ص126؛ تاريخ الطبري، ج3، ص152؛ السيره الحلبيه، ج3، ص384.</ref>  در خطبه به [[امامت امام علی|ولایت]]، و [[امامت امام علی|امامت امام علی(ع)]]، پس از خودشان تصریح شده است.

اسناد قوی و مختلفی از شیعه و اهل سنت در مورد این خطبه در کتب زیادی آمده است و ضمنا این خطبه محکم‌ترین دلیل بر ولایت و امامت امام علی(ع) می‌باشد.

==علت ایراد خطبه غدیر==

آیه 67 [[سوره مائده]] بر پیامبر نازل شد. <ref>تفسير القرآن المجيد، ج1، ص184؛ تفسير العياشي، ج1، ص332.</ref> در این آیه ضمن فرمان اکید بر اعلام ولایت علی بن ابی طالب(ع)، پیامبر(ص) از تاخیر در این زمینه برحذر داشته شده است،

در این آیه ایمنی آن حضرت از خطرهای احتمالی و نگرانی‌های ایشان نسبت به واکنش مردم در مقابل اعلام ولایت امام علی (ع)، تضمین شده است. <ref>الارشاد، ج1،ص176؛ اعلام الورى،ج‏1، ص262.</ref>

با رسیدن این فرمان پیامبر توقف فرمود و فرمان داد همه جمعیت را به سوی او فرا‌ بخوانند، سپس زیر درختانی که درآنجا بود [[نماز ظهر]] را خواند و در خطبه‌ای جانشینی رسمی امام علی بن ابی طالب(ع) را اعلام کرد.

==راویان اهل سنت خطبه==

برخی از علمای رجال و حدیث‌شناس اهل‌سنت، اسناد این حدیث را کثیر دانسته و بیشتر آنان اسناد آن را صحیح می‌دانند. <ref>صواعق محرقه، ص 42؛ المستدرک علي الصحيحين ، ج3، ص109؛ صحیح الترمذی، ج2، ص 218.</ref> در میان راویان این حدیث، حدود 90 نفر از [[صحابه]]<ref>الغدير، ج،1 ص41-144.</ref> و 84 نفر از [[تابعین]]<ref>الغدير، ج،1 ص145-312.</ref> قرار دارند. علاوه بر نقل مستقیم از سوی این افراد، برخی این حدیث را از کسانی که در غدیرخم حاضر بوده‌اند شنیده و نقل کرده‌اند. به گفته [[علامه امینی]]، این حدیث را احمد بن حنبل از 40 طریق، ابن جریر طبری از 72 طریق، جزری مقری از 80 طریق، ابن عقده از 105 طریق، ابوسعید سجستانی از 120 طریق، ابوبکر جعابی از 125 طریق <ref>الغدير، ج1، ص40-42.</ref> و حافظ ابوالعلاء العطار همدانی نیز از 250 طریق <ref>الغدير، ج1، ص158.</ref> نقل کرده‌اند.

==منابع خطبه==

در منابع شیعی بعد از [[قرن پنجم]] مانند: [[روضه الواعظین]] و [[الاحتجاج]]، متن مفصلی از خطبه پیامبر(ص) در غدیر خم به روایت [[امام باقر|امام باقر (ع)]] وجود دارد که نسبت به آنچه در منابع قبلی نقل شده بسیار مفصل‌تر است و بیشتر فرازهای آن با عبارت "معاشر الناس" آغاز می‌شود. [[ابن طاووس|سید علی بن طاووس]]، متن این خطبه را با سند خود از محمد بن جریر طبری مفسر و مورخ شهیر اهل سنت و صاحب کتاب طرق حدیث الغدیر و او نیز به اسناد خود از زید بن ارقم نقل کرده است. ابن طاووس این متن را در کتاب دیگرش با اسناد دیگری نیز از رجال اهل سنت از حذیفة بن یمان نقل می‌کند که نشان دهنده وجود چنین متنی در احادیث اهل سنت نیز هست. <ref>التحصين لأسرار ما زاد من كتاب اليقين، ص 578.</ref>

==محتوای اصلی خطبه غدیر==

محتوای اصلی و جمله کلیدی این خطبه یعنی: «من کنت مولاه فعلی مولاه» هر کس که من مولای او هستم، علی مولای اوست»<ref>سنن ابن ماجه، ج1، ص45؛ سنن الترمذي، ج5، ص297.</ref>، در منابع [[شیعه|شیعی]] <ref>الخصال، ص66؛ الاحتجاج، ج1، ص59-60.</ref> و [[اهل‌سنت]] <ref>اسد الغابه، ج1، ص439؛ تاريخ اليعقوبي، ج2، ص112؛ البداية و النهايه، ج7، ص348-349.</ref> به شکل متواتر روایت شده است.

در متون حدیثی و تاریخی، این حدیث، افزون بر «من کنت مولاه فعلی مولاه»، به چند صورت نقل شده است:

* در برخی اشاره دارد که پیامبر ابتدا از مردم در مورد اولویت خود نسبت به امور آنان سوال پرسید و سپس ولایت حضرت علی(ع) را به آنان اعلام نمود. <ref>مسند احمد، ج4، ص347؛ سنن ابن ماجه ،ج1،ص45؛سنن الترمذي،ج5،ص297.</ref>

==موضوعات مختلف خطبه==

در خطبه می‌توان شواهدی برای بسیاری از فراز‌های این خطبه در روایاتی یافت که هرکدام بیان کننده قسمتی از واقعه غدیر است، مانند نقل‌های حذیفه بن یمان<ref>المعجم الكبير، ج3، ص180.</ref> و ابی الطفیل <ref>ترتيب الأمالي الخميسية للشجري، ج1، ص190.</ref> از این خطبه و حدیث پیشوایان دوازده گانه اهل سنت که به روایت جابر بن سمره در حجه الوداع در منابع معتبر نزد اهل سنت وجود دارد و جانشینان پیامبر را که شکست ناپذیری و عزت [[اسلام]] در سایه آنان است دوازده نفر از [[قریش]] معرفی می‌کند. <ref>المعجم الكبير، ج2، ص196؛ صحيح البخاري ،ج8،ص127.</ref>

 

* [[امام علی|امام علی(ع)]]

* [[ولایت]]

* [[امامت]]

المستدرک علی الصحیحین: محمد بن عبدالله الحکام النیسابوری (م.405ق.)، تحقیق مرعشلی، بیروت، دار المعرفه، 1406ق.

مسند ابی یعلی: احمد بن علی بن المثنی (م.307ق.)، به کوشش حسین سلیم، بیروت، دار المأمون للتراث.

مسند الامام احمد بن حنبل: أحمد بن محمد بن حنبل الشیبانی (م.241ق.)، بیروت، دار الصادر، بی‌تا.

{{دانشنامه

  | آدرس =

  | عنوان = غدیر خم

  | نویسنده =