در حال ویرایش رباط ابن‌منده

{{جعبه اطلاعات بنای تاریخی
| عنوان            =رباط ابن‌منده
| تصویر            =
| اندازه تصویر     =
| توضیح تصویر      =
| بنيانگذار        =محمد بن اسحاق بن منده اصفهانی
| تأسیس            =قبل از سال 395 هجری 
| کاربری           =وقف برای اقامت حاجیان اصفهانی و هر مسلمان نیازمند 
| مکان             =شهر مکه، موازی سردر شمالی مسجدالحرام 
| نام‌های دیگر      =رباط برهان طبری
| وقایع مرتبط      =
| ظرفیت            =
| وضعیت            =
| مساحت            =
| امکانات          =
| شماره ثبت        =
| معمار            =
| سبک              =
| بازسازی          =
| وبگاه            = 
}}
'''رباط ابن‌منده'''، قدیمی‌ترین کاروان‌سرای تاریخی [[شهر مکه]] است که اطلاعات آن در منابع تاریخی مضبوط است و توسط [[محمد بن اسحاق بن منده اصفهانی]]، در زمانی پیش از سال 395 ساخته شده است.

رباط‌ها در مرحله نخستِ رونق و گسترشِ خود، اساساً دژهایی نظامی بودند که در نقاط سوق الجیشی مرز سرزمین‌های مسلمین ساخته می‌شدند، اما از قرن چهارم به بعد یک رباط، نهادی عام‌المنفعه بود که توسط انسانی خیّر ساخته شده بود تا وسایل آسایش و راحتی را برای مسافران مسلمان، فقرا و در راه ماندگانی فراهم کند که عموماً صوفی بودند.

این رباط موازی سردر شمالی [[مسجدالحرام]] و دقیقاً مجاور دارالندوه‌ای که در قرن سوم توسط عباسیان به حرم اضافه شد، قرار داشته است.
==کهن‌ترین رباط==
قدیمی‌ترین رباطی که اطلاعات آن در منابع تاریخی مضبوط است، توسط [[محمد بن اسحاق بن منده اصفهانی]]، در زمانی پیش از سال 395 ساخته شده است.

ابن منده حافظ، مفسر و نگارندة آثار زیادی در تفسیر قرآن بود که سفرهای متعددی به اقصی نقاط جهان اسلام داشت و در طول عمر خویش با 1600 تن از علمای اسلامی ملاقات کرد.<ref>ذهبی، العبر فی‏ خبر من غبر، ج3، ص59؛ صفدی، الوافی‏ بالوفیات، ج2، ص190.</ref>

==موقعیت جغرافیایی==

این رباط موازی سردر شمالی [[مسجدالحرام|مسجد]] و دقیقاً مجاور دارالندوه‌ای که در قرن سوم توسط [[عباسیان]] به حرم اضافه شد، قرار داشته است. درِب رباط، کنار درب [[دارالندوه]] بود که روبه‌روی [[بازار سویقه]] قرار داشت. بازاری که در امتداد خیابانی به همین نام، در شمال حرم، بسط یافته بود.<ref>فاسی، شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام، ج1، ص528؛ تحصیل المرام من تاریخ بلد الحرام، ج2، ص625.</ref>

==وقف‌نامه==
کتیبه وقفیه‌ای بر بالای آستانه در آن قرار داشته و  در این کتیبه ذکر شده بود که این بنا برای اقامت هر حاجی اصفهانی، به مدت چهل روز در هر سال، و در طول 10 ماه دیگر سال، برای هر مسلمان نیازمند بدون سرپناه، به مدت 20 روز رایگان است.

==تغییر نام==

بر مبنای اطلاعات [[تقی‌الدین محمد بن احمد فاسی|فاسی]]، این بنا پس از قرن نهم به «رباط برهان طبری» تغییر نام داده و شهرت [[ابراهیم بن یعقوب طبری|ابراهیم بن یعقوب]] بن ابی‌بکر طبری مکی، که محدث و فقیهی مشهور در مکه بود، بر این بنا نهاده شده است.<ref>فاسی، العقد الثمین فی‏ تاریخ البلد الأمین، ج3، ص275.</ref> اما دلیل این امر روشن نیست.
==وضعیت کنونی==
امروزه به غیر از آنچه در برخی منابع تاریخی آمده، هیچ نشان و مدرکی از آثار این رباط‌ یافت نمی‌شود زیرا در اثر طرح‌های بازسازی و نوسازی بافت شهر مکه، تمامی آثار برجا مانده از این بنا توسط وهابیت از بین رفته است.
==پانویس==
{{پانویس}}
==منابع ==
{{منابع}}
{{برگرفتگی
|پیش از لینک = 
|منبع = فصلنامه علمی ترویجی میقات حج، ش 104.
|پس از لینک = بخش «رباط‌های مکه در قرون میانه اسلامی»، ص88.
| لینک = http://miqat.hajj.ir/article_80531.html
}}
* '''الوافی‏ بالوفیات''': ص‍ف‍دی‌، خ‍ل‍ی‍ل‌ ب‍ن‌ ای‍ب‍ک‌، 1949، استانبول.
* '''العبر فی‏ خبر من غبر''': ذهبی، شمس الدین، 1960، کویت.
* '''العقد الثمین فی‏ تاریخ البلد الأمین''': فاسی، تقی الدین محمد بن احمد، 1959م، قاهره.
* '''شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام''': فاسی، تقی الدین محمد بن احمد، 1985م، بیروت.
* '''تحصیل المرام من تاریخ بلد الحرام''': فاسی، تقی الدین محمد بن احمد، 2013م، ریاض.
{{پایان}}
{{اماکن مکه}}

[[رده:مکان‌های تاریخی تخریب شده در مکه]]
[[رده:کاروانسراهای مکه]]