در حال ویرایش رباط قایتبای

{{جعبه اطلاعات بنای تاریخی
| عنوان            =رباط سلطان قایتبای
| تصویر            =
| اندازه تصویر     =
| توضیح تصویر      =
| بنيانگذار        =[[ملک الاشرف قایتبای]]
| تأسیس            =سال 884 هجری قمری
| کاربری           =
| مکان             =منطقه [[دارالقواریر]] مقابل سر درِ [[کعبه]]، از سوی [[مسعی]]
| نام‌های دیگر      =
| وقایع مرتبط      =احیا و بازسازی [[رباط السدره]] و نام‌گذاری آن به قاتیبای
| ظرفیت            =
| وضعیت            =غیرفعال
| مساحت            =
| امکانات          =
| شماره ثبت        =
| معمار            =
| سبک              =
| بازسازی          =
| وبگاه            =
}}
بنای تاریخی '''رباط سلطان قایتبای''' (884ق.)؛ دومین رباط از کاروان‌سراهای [[شهر مکه]] بود که توسط یکی از امرای مکه به سال 884 هجری قمری در شرق [[حرم]] احداث گردید. این رباط در حقیقت همان [[رباط السدره]] بود که [[سلطان قایتبای]] آن را بازسازی و احیا کرد.

بنابر نقل منابع تاریخی، قایتبای، قاضیِ شافعی [[مسجدالحرام]] را متولی کاروان‌سرا نمود. امروزه در اثر طرح‌های بازسازی و نوسازی بافت شهر مکه، تمامی آثار این بنا از بین رفته است.
==واقف==
[[ملک الاشرف قایتبای]]، دومین سلطان مملوک بود که در مکه به ساخت رباط اقدام کرد و به واسطه روابط خوبی که از میانه قرن هفتم همزمان با حکومت [[سلطان بیبرس]]، میان ممالیک و اشراف حسنی برقرار شده بود، تسلط و نفوذ ممالیک بر امارت اشراف افزایش یافته بود.
==موقعیت جغرافیایی==
قایتبای در سال 882، به خواجه شمس‌الدین محمد بن عمر مشهور به ابن زمان، که نماینده تجاری‌اش در مکه بود، مسئولیت داد تا مکانی مناسب را، در نزدیکی [[مسجدالحرام]]، برای احداث مدرسه و رباط انتخاب کند. ابن زمان مکانی را در شرق حرم انتخاب کرد که پیش از آن سه بنای [[شریفه شمسیه]]، [[رباط سدره]] و [[رباط مراغی]] در آن ساخته شده بود.
==استبدال رباط سدره==
رباط سدره، که در سال 400 هجری ساخته شده بود و یکی از قدیمی‌ترین رباط‌های مکه بود، در قرن نهم رو به خرابی و افول نهاده بود. به همین دلیل، ابن زمان سه‌هزار دینار خرج کرد تا زمین رباط را خریداری کند و فرآیند قانونی «استبدال» را انجام دهد.<ref>اتحاف الوری باخبار‌ام القری، ابن فهد، عمر بن محمد، ص620.</ref>

طی این فرآیند، متولی موقوفه از پول به دست آمده از طریق فروش موقوفه، می‌بایست بنای دیگری با همان شرایط تهیه کند و تمام شروط و لوازم واقف را دوباره در مکان جدید اجرا کند.

ابن زمان پس از تصرف رباط‌های سدره و مراغی و شریفه شمسیه، هر سه را در سال 883 تخریب کرد.<ref>اتحاف الوری باخبار‌ام القری، ابن فهد، عمر بن محمد، ج4، ص620.</ref> رباط قایتبای دقیقاً در زمینی ساخته شد که پیش از آن رباط سدره قرار داشت.
==متولی رباط==
پس از اتمام ساخت بنا در سال 884، قایتبای شخصاً برای افتتاح و ادای [[حج]] به [[مکه]] رفت و [[برهان‌الدین ابراهیم بن زهرا]] (م. 891) قاضی شافعی [[مسجدالحرام]]، به عنوان متولی رباط، و [[شمس‌الدین محمد بن احمد مصری]] (م. 885) به عنوان شیخ مدرسه منصوب شدند.
==وضعیت کنونی==
امروزه به غیر از آنچه در برخی منابع تاریخی آمده، هیچ نشان و مدرکی از آثار این رباط‌ یافت نمی‌شود زیرا در اثر طرح‌های بازسازی و نوسازی بافت شهر مکه، تمامی آثار برجا مانده از این بنا توسط [[وهابیت]] از بین رفته است.
==پانویس==
{{پانویس}}
==منابع ==
{{منابع}}
{{برگرفتگی
|پیش از لینک =
|منبع = فصلنامه علمی ترویجی میقات حج، ش 104.
|پس از لینک = بخش «رباط‌های مکه در قرون میانه اسلامی»، ص106.
| لینک = http://miqat.hajj.ir/article_80531.html
}}
* '''اتحاف الوری بأخبار أم القری'''، ابن فهد، عمر بن محمد، 1403ق، تحقیق و نسخ: فهیم بن محمد شلتوت، چاپ مرکز البحث العلمی وإحیاء التراث الإسلامی بجامعة أم القرى، چاپ اول.
{{پایان}}
{{اماکن مکه}}

[[رده:مکان‌های تاریخی تخریب شده در مکه]]
[[رده:کاروانسراهای مکه]]