در حال ویرایش زمزم
این ویرایش را میتوان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که میخواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثیسازی ویرایش را به پایان ببرید.
نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
امام سجاد(ع) به شخصی آموخت تا بر سر زمزم با خدا پیمان ببندد که چشم از گناه و معصیت بپوشاند.<ref>سیوطی، الدرّ المنثور، ج٣، ص٢٢٣؛ فاکهی، اخبار مکه، ج٢، ص46.</ref> به گفته [[عایشه]]، همسر پیامبر(ص)، رسول خدا با مشک و برخی وسایل دیگر آب زمزم را حمل نموده، به بیماران مینوشاند و یا بر آنان میریخت.<ref>شفاء الغرام، ج١، ص4١5؛ سنن ترمذی، ج٣، ص٢٩5.</ref> | امام سجاد(ع) به شخصی آموخت تا بر سر زمزم با خدا پیمان ببندد که چشم از گناه و معصیت بپوشاند.<ref>سیوطی، الدرّ المنثور، ج٣، ص٢٢٣؛ فاکهی، اخبار مکه، ج٢، ص46.</ref> به گفته [[عایشه]]، همسر پیامبر(ص)، رسول خدا با مشک و برخی وسایل دیگر آب زمزم را حمل نموده، به بیماران مینوشاند و یا بر آنان میریخت.<ref>شفاء الغرام، ج١، ص4١5؛ سنن ترمذی، ج٣، ص٢٩5.</ref> | ||
==زمزم در گذر تاریخ== | ==زمزم در گذر تاریخ== | ||
گزارشات گوناگونی از پیشینه تاریخی و بازسازیها و تعمیرات صورت گرفته بر روی چاه زمزم در ادوار مختلف تاریخی وجود دارد و سفرنامهنویسان به توصیف ویژگیهای آن پرداختهاند. | |||
===ساخت و سازها=== | ===ساخت و سازها=== | ||
نخستین کسی که زمین و دیوارههای زمزم را با سنگ مرمر پوشاند، [[ابوجعفر منصور عباسی|منصور عباسی]] (حکومت: ۱۳۶-۱۵۸ق) بود. وی این کار را در دوران خلافت خویش آغاز و سپس [[مهدی عباسی]] (حکومت: ۱۵۸-۱۶۹ق) آن را به پایان برد. پس از آن تا دوران حکومت [[معتصم عباسی|معتصم]] (حکومت: ۲۱۸-۲۲۷ق) در سال ٢٢٠ق، چاه در فضای باز بوده و فقط گنبد کوچکی بر دهانه آن قرار داشت. [[عمر بن فرج رخجیٖ|عمر بن فرج رُخجی]] که از نویسندگان و دبیران دربار معتصم بوده، آن را تغییر داد و برای تمام زمزم، سقفی از چوب ساج فراهم کرد و از آن زنجیرهایی آویزان کرده، چراغهایی به آنها آویخته بودند که شبها در [[ایام الحج|موسم حج]] آنها را روشن میکردند.<ref>ازرقی، اخبار مکه، ج٢، ص6١.</ref> | [[پرونده:زمزم (تاریخی).jpg|بندانگشتی|ساختمان چاه زمزم در دورهای که درونِ [[مطاف]] قرار داشت<ref>«[https://english.alarabiya.net/features/2017/03/25/The-story-of-Zamzam-Well-water-that-has-been-flowing-for-more-than-5000-years All you need to know about Zamzam well]»، Al Arabiya.</ref> (۱۳۴۶ق).<ref>«[https://twitter.com/3bdullah62/status/755883642048614400/photo/1 وأزیلت عام 1346هـ]»، صفحه عبدالله الرشید در توییتر.</ref>|جایگزین=]] | ||
نخستین کسی که زمین و دیوارههای زمزم را با سنگ مرمر پوشاند، [[ابوجعفر منصور عباسی|منصور عباسی]] (حکومت: ۱۳۶-۱۵۸ق) بود. وی این کار را در دوران خلافت خویش آغاز و سپس [[مهدی عباسی]] (حکومت: ۱۵۸-۱۶۹ق) آن را به پایان برد. پس از آن تا دوران حکومت [[معتصم عباسی|معتصم]] (حکومت: ۲۱۸-۲۲۷ق) در سال ٢٢٠ق، چاه در فضای باز بوده و فقط گنبد کوچکی بر دهانه آن قرار داشت. [[عمر بن فرج رخجیٖ|عمر بن فرج رُخجی]] که از نویسندگان و دبیران دربار معتصم بوده، آن را تغییر داد و برای تمام زمزم، سقفی از چوب ساج فراهم کرد و از آن زنجیرهایی آویزان کرده، چراغهایی به آنها آویخته بودند که شبها در [[ایام الحج|موسم حج]] آنها را روشن میکردند.<ref>ازرقی، اخبار مکه، ج٢، ص6١.</ref> | |||
در دوران [[آل سعود|سعودی]] در سال ۱۳۸۳ق ساختمانی که روی چاه زمزم بود خراب شد. بنای جدیدی در زیر زمین ساخته شد و ورودی به زیرزمین ایجاد شد که حاجیان از آب چاه استفاده میکردند. در سال ۱۴۲۴ق، ورودی را پر ساخته و در اطراف صحن مسجدالحرام بهوسیله لولهکشی، آب را به شیرها هدایت کردهاند تا زائران از آنها بنوشند و دایره [[مطاف]] وسیعتر شود.<ref name=":0" /> | |||
به نوشته منابع عربستانی، آب زمزم از طریق خطوط انتقال آب به طول چهار کیلومتر پمپاژ شده و در مخزن پنج هزار مکعبی ذخیره میشود. پس از آن آب، تصفیه و استریل شده و بطریهای آب زمزم پنج لیتری، تولید میشود. همچنین به آبخوریهای زمزم در مسجدالحرام پمپاژ میشود. آب زمزم برای مصرف زائران در مسجدالنبی، به مدینه نیز منتقل میشود.<ref>«[https://akhbarna.net/article/151543 رحلة ماء زمزم من البئر الی ان یروی ظمأ المعتمرین]»، خبرگزاری اخبارنا.</ref> | به نوشته منابع عربستانی، آب زمزم از طریق خطوط انتقال آب به طول چهار کیلومتر پمپاژ شده و در مخزن پنج هزار مکعبی ذخیره میشود. پس از آن آب، تصفیه و استریل شده و بطریهای آب زمزم پنج لیتری، تولید میشود. همچنین به آبخوریهای زمزم در مسجدالحرام پمپاژ میشود. آب زمزم برای مصرف زائران در مسجدالنبی، به مدینه نیز منتقل میشود.<ref>«[https://akhbarna.net/article/151543 رحلة ماء زمزم من البئر الی ان یروی ظمأ المعتمرین]»، خبرگزاری اخبارنا.</ref> | ||
[[پرونده:چاه زمزم (تاریخی)۲.jpeg|بندانگشتی|ورودی چاه زمزم که در سال ۱۳۸۳ق. ساخته شد و تا توسعه بعدی [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]] در سال ۱۴۲۴ق باقی ماند.<ref name=":0">«[https://gph.gov.sa/index.php/ar/about-the-two-holy-mosques-ar/grand-mosque-ar/2020-05-28-11-13-30 بئر زمزم]»، تطویر وتشغیل الادارة العامة لتقنیة المعلومات بالرئاسة العامة لشؤون المسجد الحرام والمسجد النبوی.</ref>|جایگزین=]] | |||
===زمزم در سفرنامهها=== | ===زمزم در سفرنامهها=== | ||
درباره زمزم در سفرنامههای سدههای مختلف، به مطالبی مانند فاصله آن با کعبه، اندازه دهانه چاه، فاصلهاش تا | درباره زمزم در سفرنامههای سدههای مختلف، به مطالبی مانند فاصله آن با کعبه، اندازه دهانه چاه، فاصلهاش تا حجرالاسود و سایهبان چاه اشاره شده است.<ref>نگاه کنید به: حج در اندیشه اسلامی، ص۱۸۰-۱۸۵.</ref> | ||
[[ناصرخسرو]] در سفرنامه خود نوشته است: "فاصله بین زمزم و خانه کعبه 46 ارش و دهنه چاه زمزم سه گز و نیم است در سه گز و نیم، سر چاه را حظیره کردهاند و اطراف آن با چوبهای مشبّک است و برابر خانه زمزم از جانب مشرق خانه مربعی است که مرکز سقایة الحاجّ است ...".<ref>ره آورد سفر (گزیده سفرنامه ناصر خسرو)، ص۱۲۲.</ref> | |||
[[ابن جبیر]]، جهانگرد قرن هفتم، وضعیت زمزم را اینگونه توصیف میکند: "گنبد چاه زمزم مقابل رکن حجرالاسود است و فاصلهاش تا حجرالاسود بیست و چهار قدم باشد.... محیط حلقه دهانه چاه، چهل وجب و ارتفاع (این طوقه مرمرین) چهار وجب و نیم و ضخامت دیواره آن یک وجب و نیم است ...".<ref>محمد بن احمد بن جبیر، سفرنامه ابن جُبَیر، ص١٢۶.</ref> | |||
[[ابن بطوطه]] نیز که در قرن هشتم به زیارت کعبه رفته، در توصیف زمزم مینویسد: "قبه زمزم، روبروی حجرالاسود، به فاصله بیست و چهار گام از آن واقع شده و مقام در طرف راست آنست. بین رکن مقام، تا زمزم ده گام فاصله است داخل قبه با رخام سپید، مفروش گشته و... درِ قبّه زمزم در جهت شرقی واقع شده و در درون قبه سقاخانه مدوری ساخته شده که پهنای آن یک وجب و عمق آن یک وجب و بلندی آن در حدود پنج وجب است و آن را پر از آب میکنند و گرداگرد آن را مصطبهها تعبیه کردهاند که وضو سازندگان روی آن مینشینند.<ref>ابنبطوطه، سفرنامه، ج١، ص١٨٩.</ref> | |||
[[تقیالدین فاسی]] در توصیف زمزم در اوائل قرن نهم مینویسد: "هم اکنون زمزم درون خانهای مربع شکل قرار دارد و در کنار دیوارهای آن نُه حوض ساختهاند که آن را از آب زمزم پرنموده، تا حاجیان از آنها وضو بگیرند. و در دیوار روبروی کعبه پنجرههایی ساخته و روی آن نیز سایبانی برای مؤذنان درست کردهاند.{{مدرک}} | |||
در سال ١٠٢٠ق به دستور سلطان احمد خان پنجرهای آهنی با فاصله یک متری از سطح آب، قرار دادند، زیرا برخی دیوانگان! به تصور فدا نمودن، خود را بدرون زمزم میانداختند و میمردند، این پنجره تا سال ١٣١٨ق بوده است. بر روی پنجره شمالی از ناحیه در زمزم به سال ١٢٠١ق به دستور سلطان عبدالحمیدخان نوشته شده بود: «ماء زمزم شفاء من کل داء» و «آیة ما بیننا و بین المنافقین انهم لایتضلعون من ماء زمزم».<ref>حج در اندیشه اسلامی، ص۱۸۴-۱۸۵.</ref> | |||
== نگارخانه == | == نگارخانه == |