در حال ویرایش سفرنامه مکه (عباسقلی بن شهباز)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| عنوان           = سفرنامه مکه عباسقلی بن شهباز
| عنوان اصلی      =
| تصویر           =
| اندازه تصویر    =
| توضیح_تصویر     =
| نویسنده         = عباسقلی بن شهباز
| برگرداننده      =
| ویراستار        =
| به تصحیح        =
| تحقیق           =
| به کوشش         =
| تاریخ نگارش     = 
| تصویرگر         =
| طراح جلد        =
| موضوع           = [[سفرنامه]]، [[مکه]]، [[مدینه]]
| سبک             =
| زبان            = فارسی
| تعداد جلد       = ۱
| صفحه            =
| قطع             =
| ناشر            =
| وبسایت ناشر     =
| محل انتشارات    =
| تاریخ نشر       =
| ترجمه به        =
| مجموعه          =
| شابک            =
|رده‌بندی کنگره    =
|رده‌بندی دیویی    =
|سایر مشخصات      =
}}
'''سفرنامه مکه'''، نوشته عباسقلی بن شهباز و به زبان فارسی است، که شرح سفر وی، میان سال‌های 1246 و 1245ق. از شهر ری به سوی [[مکه]] است. این سفر از [[حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)]] آغاز شده،  به سوی اصفهان، شیراز، بندر بوشهر و بندر عباس ادامه یافته، و از آنجا به سوی بندر مُخا در [[یمن]] و از آنجا به مقصد [[جده|جدّه]]  می‌رود. او 33 روز در مکّه و شش روز در [[مدینه]] توقّف داشته است.

جذابیت متن و دقت نویسنده در ذکر فاصله‌های دریایی و خشکی از ویژگی‌های این سفرنامه شمرده شده است.

==نویسنده==
از عباسقلی بن شهباز، نویسنده سفرنامه مکه، اطلاعات چندانی در دست نیست. همین مقدار روشن است که وی از فاضلان حوزوی زمان خود بوده، که به اجتهاد نرسیده و از [[سید محمدباقر شفتی]] تقلید می‌کرده است. او از اهالی کمررود نور در استان مازندران بوده، و گاهی در [[تهران]] اقامت داشته است.

او نسخه‌ای از حقّ الیقین نوشته [[علامه مجلسی]] را کتابت کرده، و در ۶ ذی‌القعده 1247 ق.  در تهران از آن فراغت یافته است.<ref>بر اساس نسخه خطّی این کتاب، که در کتابخانه مدرسه علمیّه مروی تهران، به شماره (1012) نگهداری می‌شود.</ref>

هرچند وی در متن سفرنامه، اسمی از خود نبرده است، امّا در آخرین صفحه  حقّ الیقین از خود نام برده، و در ذیل آخرین صفحه کتاب، شروع به نگارش سفرنامه مکّه نموده است. گرچه سفرنامه به سال 1245ـ 1246ق. بازمیگردد، لیکن پاکنویس آن پس از کتابت حق‌الیقین انجام شده است.

==محتوا==
سفرنامه مکه را کوتاه، ولی دقیق، مفید و جذاب دانسته‌اند. وی از فاصله‌های دریایی و خشکی بین شهرهایی که پیموده، اطلاعات دقیقی ارائه و به اعداد سیاق آنها را ثبت کرده است. 

=== تاریخ سفر و مسیر راه ===
نویسنده کتاب، در 15 جمادی‌الآخر 1245ق، از [[حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)]]، از شهر ری حرکت کرده، به سوی اصفهان، شیراز و از آنجا به بندر بوشهر رفت. از بندر بوشهر از راه دریا به سوی بندر عباس رفته و از آنجا به سوی بندر مُخا در [[یمن]] رفته است. وی از بندر مُخا به مقصد [[جده|جدّه]] بر کشتی سوار شده، ولی پس از 14 روز دریانوردی، به سبب وزیدن باد مخالف، به [[عمان|عمّان]] برگشته، و از آنجا با شتر به سوی [[مکه]] سفر کرده است.

=== در مکه و مدینه ===
نویسنده 33 روز در مکه توقّف داشته و به جز ادای مناسک حج، تعداد450 طواف بر گرد [[کعبه]] انجام داده است. او در 22 ذی‌الحجه، از مکه به سوی مدینه رهسپار، و پنجم محرّم به مدینه وارد شده است، و در مدینه،  6 روز توقّف داشته، و در عاشورای 1246ق. مَلاعین آنها را از مدینه بیرون کرده و نگذاشتند بمانند و [[عزاداری]] کنند.

=== مسیر بازگشت ===
وی در بازگشت از راه زمینی، به سوی دمشق می‌آید و هشتم ماه صفر به آنجا می‌رسد، 17 روز  در آنجا توقّف نموده، و دو بار به زینبیّه برای زیارت می‌رود، و سپس با گذر از شهرهای حمص، حماه، حلب و عینتاب وارد ایران می‌شود، و از شهرهای خوی، تبریز، زنجان، قزوین عبور کرده، و در روز هشتم جمادی الأولی از سال 1246 هجری قمری وارد تهران می‌شود، سفر وی حدوداً 11 ماه به طول می‌انجامد، و هزینه سفر او هشتاد تومان اشرفی تومانی می‌شود که بیش از نیمی از آن برای خرید سوغات و قاطرسواری و... بوده است.

=== منازل از مکه به تهران ===
منازلی که نویسنده از مکه به تهران سیر کرده، به این شرح است:
{{ستون-شروع|۲}}
* از مکّه معظّمه إلی مدینۀ مشرّفه  [ده ] منزل؛
* از مدینه طیّبه إلی شام محنت انجام   [بیست و چهار] منزل؛
* ایّام اُطراق از مکّه إلی شام  [ ده ] یوم؛
* از شام [یعنی دمشق] إلی شهر حمص  [ پنج] منزل؛
* و از حمص إلی شهر حماه [در نسخه: همای]  یک منزل؛
* از شهر حماه إلی شهر حلب  [چهار] منزل؛
* از شهر حلب إلی شهر انطاب  [چهار] منزل؛
* و از شهر انطاب إلی شهر ملاطیّه   [چهار] منزل؛
* و از شهر ملاطیّه إلی شهر آگین  [چهار] منزل؛
* و از آگین إلی شهر  ارزنجان   [چهار] منزل؛
* و از ارزنجان إلی شهر ارزن الروم   [چهار] منزل؛
* و از ارزن الروم إلی بلده خوی   [دوازده] منزل؛
* و از خوی إلی تبریز   [چهار] منزل؛
* و از تبریز إلی شهر زنجان   [هفت] منزل؛
* از زنجان إلی شهر قزوین   [چهار] منزل؛
* از قزوین إلی دارالخلافه طهران   [سه] منزل.
{{پایان}}

=== گزارش از امنیت و فراوانی نعمت ===
برخلاف بیشتر سفرنامه نویسان  مکّه که از ناامنی، گرانی و بیماری عمومی سخن می‌گویند، وی از وفور نعمت و امنیّت می‌گوید، بلکه گمان کرده چنین شرایطی برای گذشتگان از آغاز بنای کعبه دست داده است، و یا مانند آن در آینده نصیب حاجیان نخواهد شود. به باور برخی، دلیل این گزارش توانایی زیادِ جسمی او بوده؛ زیرا با وجود تحمل مشکلات سر، اینچنین گزارش داده است. 
==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
{{برگرفتگی
| پیش از لینک = مقاله
| منبع = سفرنامة مکّه عباسقلی بن شهباز کمررودی نوری مازندرانی،
| لینک = http://miqat.hajj.ir/article_82149.html
| توضیحات منبع = میقات حج، دوره ۲۷، شماره ۱۰۵، پاییز ۱۳۹۷، ص۷۹-۸۸
}}
{{منابع}}