در حال ویرایش عایشه

'''عایشه''' سومین همسر [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] و دختر [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] است. عایشه جایگاهی با فضیلت نزد اهل‌سنت دارد. اختلافات او با [[امام علی(ع)]] و نقش او در جنگ جمل در مقابل علی(ع)، باعث شده مورد انتقاد شیعیان قرار گیرد.

عایشه از زنان سرآمد صدر اسلام شناخته می‌شود که حافظ قرآن بوده و در زمینه‌های حدیثی و فقهی فعالیت می‌کرده و جایگاهی سیاسی و اجتماعی داشته است. از وی بیش از دو هزار حدیث نقل شده است. 

اماکنی منسوب به عایشه در مکه و مدینه وجود دارد. مشهورترین آن، محل زندگی عایشه با پیامبر بوده که محل دفن پیامبر است. ستونی در [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] نیز به نام عایشه شناخته می‌شود. [[مسجد تنعیم]] در مکه نیز به نام عایشه مشهور بوده است. عایشه در کنار دیگر همسران پیامبر در [[بقیع]] دفن است.

== زندگی‌نامه ==
عایشه دختر [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]]، از همسران پیامبر(ص) است.<ref>«بازپژوهشی در سن عایشه هنگام ازدواج با پیامبر»، ص۲۶؛ شناخت‌نامه حدیث، ص۱۴۷.</ref> وی سومین همسر پیامبر(ص) می‌باشد که بعد از وفات [[حضرت خدیجه (س)|حضرت خدیجه(س)]] و پس از ازدواج پیامبر(ص) با [[سوده]]، به عقد پیامبر(ص) درآمد.<ref>«تبیین نقش و جایگاه علمی عایشه بنت ابوبکر در حوزه علوم قرآن و حدیث براساس روایات و منابع تاریخی»، ص۴۸.</ref> در سن عایشه هنگام ازدواج با پیامبر بین مورخان اختلاف وجود دارد.<ref>الطبقات الکبری، ج۸، ص۴۶ و ص۴۷؛ تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، ج۳۵، ص۲۲۷.</ref> مشهور است که وی در سن هفت سالگی در مکه به عقد پیامبر (ص) درآمد و در سن نه سالگی به خانه پیامبر رفت.<ref>«تبیین نقش و جایگاه علمی عایشه بنت ابوبکر در حوزه علوم قرآن و حدیث براساس روایات و منابع تاریخی»، ص۴۸؛ «بازپژوهشی در سن عایشه هنگام ازدواج با پیامبر»، ص۲۵.</ref> اما برخی گزارش‌ها دلالت دارد که عایشه در سن ۱۳ تا ۱۷<ref>الصحیح من سیرة النبي الأعظم (ص)، ج۳، ص۲۸۷.</ref> یا سن ۱۷ تا ۲۰ سال با پیامبر ازدواج کرد.<ref>«بازپژوهشی در سنّ عایشه هنگام ازدواج با پیامبر»، ص۳۷.</ref> عایشه در سال ۵۷ق یا ۵۸ق<ref>«بازپژوهشی در سنّ عایشه هنگام ازدواج با پیامبر»، ص۲۷؛ تاریخ پیامبر اسلام، ص۵۸؛ شناخت‌نامه حدیث، ص۱۴۸.</ref> یا ۵۹ق درگذشت<ref>نقش عایشه در تاریخ اسلام، ج۱ ص۴۶.</ref> و نماز بر او را [[ابوهریره]] خواند.<ref>دانشنامه بقیع شریف، ص۴۴۹.</ref>

=== اختلاف با امام علی(ع) ===
عایشه پس از پیامبر(ص) در زمان خلافت پدرش [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] و پس از وی در زمان حکومت [[عمر بن خطاب]]، و حتی نیمهٔ اول از خلافت [[عثمان بن عفان]]، از طرفداران جدی حکومت وقت به‌شمار می‌رفت.<ref>نقش عایشه در تاریخ اسلام، ج۱، ص۴۵.</ref> وی در نیمه دوم خلافت عثمان از او ناراضی شد، ولی پس از قتل عثمان خونخواه او شد و در [[جنگ جمل]] در مقابل امام علی شرکت داشت.<ref>شناخت‌نامه حدیث، ص۱۴۷.</ref> عایشه در جنگ جمل شکست خورد و امام علی(ع) او را با احترام به مدینه بازگردانید.<ref>نقش عایشه در تاریخ اسلام، ج۱، ص۴۶؛ دانشنامه امیرالمؤمنین بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، ج۴، ص۴۱۵.</ref> از این تاریخ تا شهادت امام علی، عایشه در مدینه سکونت گزید و از آنجا بیرون نرفت.<ref>نقش عایشه در تاریخ اسلام، ج۱، ص۴۶.</ref> عالمان شیعه به دلیل مواضع تند عایشه در مقابل علی(ع) به ویژه نقشش در جنگ جمل او را نکوهش کرده‌اند.<ref>دانشنامه بقیع شریف، ص۴۴۹.</ref> همچنین گفته شده عایشه مانع خاک‌سپاری [[امام حسن مجتبی(ع)|امام حسن(ع)]] در کنار پیامبر گردید.<ref>دانشنامه امیرالمؤمنین بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، ج۴، ص۴۱۵.</ref>

== جایگاه ==
عایشه از چهره‌های سرشناس در زمینه‌های مختلف سیاسی، کلامی، حدیثی و فقهی در زمان صدر اسلام به شمار می‌رود.<ref>«تبیین نقش و جایگاه علمی عایشه بنت ابوبکر در حوزه علوم قرآن و حدیث براساس روایات و منابع تاریخی»، ص۴۲.</ref> درباره عایشه گفته شده وی فقیه،<ref>تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، ج۳۵، ص۲۳۳ تا ص۲۳۵؛ شناخت‌نامه حدیث، ص۱۴۸.</ref> حافظ قرآن و زنی سخنران بوده<ref>دانشنامه امیرالمؤمنین بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، ج۴، ص۵۱۳.</ref> و حافظه‌ای نیرومند داشته است.<ref>«تبیین نقش و جایگاه علمی عایشه بنت ابوبکر در حوزه علوم قرآن و حدیث براساس روایات و منابع تاریخی»، ص۴۳ و ص۴۸؛ نقش عایشه در تاریخ اسلام ج۱، ص۴۷.</ref> اهل سنت فضایل زیادی بر او نوشته‌اند.<ref>تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، ج۳۵، ص۲۳۳ تا ص۲۳۵؛ سیر أعلام النبلاء، ج۲، ص۱۴۰ و ص۱۴۱.</ref> وی روایات بسیاری از رسول اکرم(ص) نقل کرده و در شمار مُکثرین حدیث قرار گرفته است؛<ref>«تبیین نقش و جایگاه علمی عایشه بنت ابوبکر در حوزه علوم قرآن و حدیث براساس روایات و منابع تاریخی»، ص۴۲.</ref> چنان‌که گفته شده بعد از رحلت پیامبر(ص) وی مرجع علمی صحابیان بوده است.<ref>تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، ج۳۵، ص۲۳۳ تا ص۲۳۵؛ «تبیین نقش و جایگاه علمی عایشه بنت ابوبکر در حوزه علوم قرآن و حدیث براساس روایات و منابع تاریخی»، ص۴۲؛ شناخت‌نامه حدیث، ص۱۴۸.</ref> روایات عایشه، در همه [[صحاح شش‌گانه اهل‌سنت]]، ذکر شده‌اند. او پس از [[ابوهریره]] و [[عبدالله بن عمر بن خطاب|ابن عمر]]، بیشترین حجم روایات را از پیامبر(ص) نقل کرده است. شمار احادیث او را بیش از دو هزار حدیث دانسته‌اند.<ref>شناخت‌نامه حدیث، ص۱۴۹.</ref>

احادیثی از عایشه نیز درباره مسجدالحرام و مکان‌های دیگر مانند بقیع نقل شده است؛{{مدرک}} از جمله در حدیثی از عایشه نقل شده است که پیامبر به بقیع می‌رفت و برای مدفونان آن طلب استغار می‌کرد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، جعفریان، ص۳۴۷.</ref>

== مسجد تنعیم ==
{{اصلی|مسجد تنعیم}}
مسجد تنعیم از مکان‌هایی است که به عنوان [[میقات عمره مفرده]] معین شده است. زمانی این مسجد به نام مسجد عایشه شهرت داشت؛ زیرا پیامبر(ص) به او دستور داده بود تا از این محل مُحْرِم شود.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۷۲.</ref> کتیبه‌ای برجای‌مانده از بازسازی این مسجد در سال ۳۱۰ق نیز وجود دارد که نام عایشه در آن آمده است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۷۲.</ref>

== حجره شریفه ==
{{اصلی|حجره رسول‌الله}}
طبق نظر مشهور، محل دفن پیامبر(ص) در حجره عایشه (محل زندگی پیامبر با عایشه) در [[مسجد النبی]] است. بعدها [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] و [[عمر بن خطاب]]، خلیفه دوم، هم در همانجا دفن شدند.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۲۷۸.</ref>

== استوانه عایشه ==
{{اصلی|ستون عایشه}}
ستون عایشه از ستون‌های [[روضةالنبی|روضة النبی]] است که از سوی منبر پیامبر(ص) و قبر شریف رسول خدا (ص) ستون سوم به شمار می‌آید و کنار محراب فعلی قرار دارد.<ref>دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۲، ص۳۸۰.</ref> استوانه عایشه وسط استوانه‌های اصلی قرار دارد و میان آن تا منبر پیامبر (ص) دو ستون فاصله است. در وجه نام‌گذاری این ستون اختلاف است. مشهور آن است که چون عایشه درباره فضیلت نماز گزاردن کنار این ستون روایتی از پیامبر(ص) گزارش کرده، به این نام خوانده شده است. شاید هم به این سبب باشد که عایشه از این ستون خبر داده و مکانش را معین کرده است.<ref>دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۲، ص۳۸۱.</ref>

== بقعه عایشه در بقیع ==
عایشه بنا به وصیت خود در بقیع و در کنار سایر زنان پیامبر دفن شد.<ref>نقش عایشه در تاریخ اسلام، ج۱، ص۴۶؛ «خفتگان در بقیع (۱۳)»، ص۴۹.</ref> مقبره وی در نزدیکی مقبره مزار [[جابر بن عبدالله انصاری|جابر بن عبدالله]] است.<ref>دانشنامه بقیع شریف، ص۱۵۴.</ref> یکی از پادشاهان عثمانی به نام سلطان سلیمان خان بن سلیم شاه در سال ۹۵۰ق بقعه و مرقد عایشه را مرمت کرد و توسعه داد.<ref>دانشنامه بقیع شریف، ص۴۴۹.</ref> یکی از سیاحان ترک در دوره عثمانی که به بقیع سفر کرده به نام اولیا چلپی در سفرنامه خود گزارشی از بقعه عایشه آورده است.<ref>دانشنامه بقیع شریف، ص۱۵۴.</ref>

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
* آثار اسلامی مکه و مدینه، جعفریان، رسول، تهران، مشعر، ۱۳۹۰ش.
* «بازپژوهشی در سنّ عایشه هنگام ازدواج با پیامبر»، جلالی لیقوان، رضا، میرسپاه، اکبر، تاریخ اسلام در آیینه پژوهش، شماره ۲، سال پانزدهم، پاییز و زمستان ۱۳۹۷ش.
* تاریخ پیامبر اسلام، آیتی، محمد ابراهیم، تجدیدنظر و اضافات: گرجی، ابوالقاسم، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش.
* «تبیین نقش و جایگاه علمی عایشه بنت ابوبکر در حوزه علوم قرآن و حدیث براساس روایات و منابع تاریخی»، قاسم‌زاده، افتخار، فقه و تاریخ تمدّن، شماره ۲، ۱۴۰۱ش.
* تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، حافظ مزی، یوسف بن عبد الرحمن، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۶ق.
* «خفتگان در بقیع (۱۳)»، نوایی، علی اکبر، میقات حج، شماره ۷۹، بهار 1391ش.
* دانشنامه امیرالمؤمنین بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، محمدی ری‌شهری، محمد، مترجم: مسعودی، عبدالهادی، قم، دار الحدیث، ۱۳۸۹ش.
* دانشنامه بقیع شریف، نوری، محمد، قم، صحیفه خرد، ۱۳۹۴ش.
* دانشنامه حج و حرمین شریفین، جلد دو، سامانی، سید محمود، تهران، مشعر، بی‌تا.
* سیر أعلام النبلاء، ذهبی، محمد بن احمد، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۱۴ق.
* شناخت‌نامه حدیث، محمدی ری‌شهری، محمد، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۷ش.
* الصحیح من سیرة النبي الأعظم (ص)، عاملی، جعفر مرتضی، بیروت، دارالهادی، ۱۴۱۵ق.
* الطبقات الکبری، ابن سعد، محمد بن سعد، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ق.
* نقش عایشه در تاریخ اسلام، عسکری، مرتضی، مترجم: سردارنیا، عطاء محمد، بی‌جا، مؤسسه علمی فرهنگی علامه عسکری، ۱۳۹۰ش.
{{پایان}}